Μάριε Ιορδάνου, τι γίνεται όταν μία κατσαρίδα ξυπνήσει μεταμορφωμένη σε Κάφκα;

Ο Μάριος Ιορδάνου τη νέα θεατρική σεζόν σκηνοθετεί τη Σοφία Καζαντζιάν σε ένα διαφορετικό υπαρξιακό θρίλερ, σε μια άκρως καφκική κωμωδία, σε έναν ανατρεπτικό μονόλογο όπου μια ηθοποιός περνάει μέσα από όλους τους ρόλους της ζωής και του έργου του Φραντς Κάφκα.

Μέσα από ένα καφκικό παραλήρημα με κέντρο την ελευθερία και την αποδοχή του τραύματος, η Κατσαρίδα Κ. ξεκινάει ένα ταξίδι αυτογνωσίας μέσα από τα σημαντικότερα έργα του Τσέχου δημιουργού, όπως “Η Μεταμόρφωση”, “Η Δίκη”, “Ο Πύργος”, “Ο καλλιτέχνης της πείνας”, “Γράμμα στον πατέρα”, “Γράμματα στη Μιλένα”, “Στη σωφρονιστική αποικία”, “Αναφορά σε μία ακαδημία”, “Τα ημερολόγια”, “Το κτίσμα”.

Η Κατσαρίδα Κ. βιώνει μία ακραία υπαρξιακή κρίση, καθώς απεχθάνεται την τελειότητά της. Βυθισμένη στο υπόγειο της κοινωνίας, σε έναν υπόνομο γεμάτο βιβλία που οι άνθρωποι έχουν πετάξει, αρχίζει να οραματίζεται τη μεταμόρφωσή της σε ένα ατελές πλάσμα, που όχι απλώς δεν μπορεί να επιβιώσει από τον διαχωρισμό των ηπείρων και την πτώση αστεροειδών όπως μια κατσαρίδα, αλλά ούτε καν από την ίδια του τη ζωή. Και ποιο πλάσμα είναι πιο ατελές από έναν «Καλλιτέχνη της πείνας», τον Φραντς Κάφκα.

Η «Κατσαρίδα Κ.» είναι ένα έργο που ξεκινά από τον Κάφκα και καταλήγει να συνομιλεί με φιλοσόφους και συγγραφείς όπως ο Νίτσε, ο Καμύ και ο Ντοστογιέφσκι. Ο Μάριος Ιορδάνου εξηγεί στο NEWS 24/7 πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα: “Κάθε έργο μας με τη Σοφία Καζαντζιάν είναι διαποτισμένο από ιδέες του Κάφκα, του Νίτσε, του Καμύ, του Ντοστογιέφσκι.

Η παράσταση “Η Κατσαρίδα Κ.” όπως και κάθε κείμενό μας – θεατρικό/ βιβλίο/ σενάριο – είναι ένας από τους αναπόφευκτους σταθμούς στο καλλιτεχνικό μας ταξίδι. Ό,τι έχουμε μελετήσει, αγαπήσει, διαβάσει… έρχεται να πάρει μορφή. Έχει γεννηθεί πριν αποτυπωθεί στο χαρτί ή στη σκηνή. Το να μετουσιώνεται σε θεατρική παράσταση, όπως “Η Κατσαρίδα Κ.” μοιάζει για εμάς μονόδρομος. Τα νήματα στο έργο αυτών των σπουδαίων συγγραφέων είναι ήδη συνδεδεμένα. Εμείς απλώς αποκωδικοποιούμε σκηνικά την πνευματική τους “συνομιλία”.

Το έργο παίζει με την αντιστροφή της «Μεταμόρφωσης» του Κάφκα…
“Ο Κάφκα στη Μεταμόρφωση γράφει πως το alter ego του, ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνάει μεταμορφωμένος σε κατσαρίδα. Στην παράστασή μας μία κατσαρίδα ξυπνάει μεταμορφωμένη σε Φραντς Κάφκα, περνώντας μέσα από τη ζωή και το έργο του.

Η κατσαρίδα είναι σύμφωνα με την επιστήμη το πιο κοντινό πλάσμα στην τελειότητα. Έχει επιβιώσει ακόμα και από τον διαχωρισμό των ηπείρων και την πτώση αστεροειδών. Τι γίνεται όμως, όταν ένα πλάσμα που θεωρείται τέλειο βαριέται αυτή την τελειότητα και θέλει να δοκιμάσει να ζήσει σαν ένα πλάσμα ατελές;

Η Κατσαρίδα Κ. αποφασίζει πως το πιο ατελές πλάσμα είναι ο άνθρωπος και συγκεκριμένα ο καλλιτέχνης. Μεταμορφώνεται, λοιπόν, συνειδητά στη ραγισμένη καρδιά του Φραντς Κάφκα, ερχόμενη στο τέλος αντιμέτωπη με ένα μεγάλο ερώτημα. Αν ο δρόμος της μεταμόρφωσης – όσο τραυματικός κι αν είναι – έχει ή όχι επιστροφή και αν αξίζει τελικά να τον επιλέξεις” απαντά.

Το έργο είναι ένας απαιτητικός μονόλογος όπου μια ηθοποιός περνάει μέσα από όλους τους ρόλους της ζωής και του έργου του Κάφκα. Πώς δουλέψατε μαζί με τη Σοφία Καζαντζιάν αυτή τη μεταμόρφωση επί σκηνής;

“Η Σοφία είναι για εμένα το πιο ταλαντούχο, ευφυές και μαγικό πλάσμα που υπάρχει. Αυτό που κάνει επί σκηνής δεν νομίζω πως μπορεί να το κάνει άλλος καλλιτέχνης. Στόχος μας ήταν σε μία παράσταση να συνυπάρξει το κωμικό με το συγκινητικό, το σουρεαλιστικό με το ρεαλιστικό, ο μονόλογος με το σωματικό θέατρο και τελικά το υπαρξιακό αδιέξοδο από μία ηθοποιό που είναι το πιο ελεύθερο σκηνικά πλάσμα που έχω γνωρίσει”.

Είστε ζευγάρι στη ζωή και στη δημιουργία. Πόσο επηρεάζει η προσωπική σας σχέση τη θεατρική συνεργασία;

“Καθόλου και ταυτόχρονα απόλυτα. Το να δημιουργούμε μαζί είναι ένας από τους τρόπους που συνυπάρχουμε. Όπως θα πάμε μαζί ένα ταξίδι προς οποιονδήποτε προορισμό, έτσι θα ξεκινήσουμε και ένα ταξίδι προς το χαρτί ή τη σκηνή. Η δημιουργία είναι η καθημερινότητά μας. Μας ρωτάνε καμιά φορά “ξεκουραστήκατε ή δουλεύατε;” Μα για εμάς η γραφή, η έρευνα, η πρόβα… είναι η ξεκούρασή μας. Με τη Σοφία είμαστε συνταξιδευτές που επιλέγουν κάθε φορά τον επόμενο σταθμό τους”.

Το έργο περιγράφεται ως «υπαρξιακό θρίλερ» αλλά και «καφκική κωμωδία». Πού ισορροπεί τελικά;

“Η Κατσαρίδα Κ. έχει ένα καφκικό χιούμορ στο οποίο θα πιάσεις τον εαυτό σου να γελάει με τη συνειδητοποίηση ότι στη θέση του Κάφκα που ξεπερνάει το ένα αδιέξοδο για να εγκλωβιστεί στο άλλο, που βγαίνει από τη μία φυλακή για να μπει στην επόμενη, είσαι τελικά εσύ ο ίδιος. Και αυτό είναι από μόνο του ένα υπαρξιακό θρίλερ”.

Μία Κατσαρίδα- κραυγή ελευθερίας

Μιλάτε για μια «κραυγή ελευθερίας» και μια παράσταση για όσους «δεν χωράνε πουθενά». Τι σημαίνει για εσάς η ελευθερία σήμερα, προσωπικά και καλλιτεχνικά;

“Να δεις τις αλυσίδες. Ο Κάφκα γράφει “δεν μπορείς να σπάσεις αλυσίδες που δεν βλέπεις”. Να μη ζεις μία ζωή από δεύτερο χέρι: μεταχειρισμένη σκέψη, ιδέες και συναισθήματα. Να μην είσαι – όπως γράφει ο Ίψεν – βρυκόλακας. Σε ένα παρόν όμως που βομβαρδίζονται παιδιά, που κακοποιούνται ζώα, που γυναίκες μαχαιρώνονται στο μετρό και νεκροί ψάχνουν ακόμα δικαίωση, τότε κάθε έργο τέχνης οφείλει να είναι μία κραυγή ελευθερίας και ένας φόρος τιμής σε εκείνους που αντιστέκονται σε ό,τι προδίδει την καρδιά τους”.

Στο έργο τίθεται το ερώτημα: να επιστρέψεις στην «τελειότητα» ή να ζήσεις με την ατέλεια; Εσείς τι θα διαλέγατε;

“Η τελειότητα είναι στην ατέλεια. Η ομορφιά είναι στη ρωγμή. Όλοι είμαστε τα τραύματά μας. Είμαστε – όπως έλεγε ο Καζαντζάκης – καμωμένοι από λάσπη και ονείρατα. Ποιος ορίζει το τέλειο; Ποιος ορίζει την ευτυχία; Είμαστε δυστυχισμένοι επειδή προσπαθούμε να είμαστε ευτυχισμένοι.

Και ζούμε με το εσωτερικευμένο βλέμμα του άλλου που έχει ορίσει τι είναι ομορφιά, τι είναι καλό και τι κακό, τι επιτυχία και τι αποτυχία, ποιος ο ρόλος, ο σκοπός και ο τρόπος ζωής των υπολοίπων. Οι άνθρωποι προσπαθούν συχνά να μοιάσουν για να μην νιώθουν μόνοι. Αν, όμως, νιώθεις μοναξιά όταν είσαι μόνος, έχεις κακή παρέα”.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κείμενο: Σοφία Καζαντζιάν – Μάριος Ιορδάνου
Σκηνοθεσία/ Μουσική επιμέλεια & Σύνθεση/Σχεδιασμός φωτισμού: Μάριος Ιορδάνου
Σκηνογραφία/ενδυματολογία: Βαλεντίνο Βαλάσης
Βοηθός σκηνοθέτη/σχεδιασμός αφίσας: Μελπομένη Φιλίππου
Φωτογραφίες: Νίκος Ζαχαρόπουλος
Ερμηνεία: Σοφία Καζαντζιάν