“Έγκλειστοι για 24 χρόνια” – Παλαιστίνιοι κρατούμενοι επιστρέφουν σπίτι τους

Η αστυνομία δεν κατάφερε να συγκρατήσει το πλήθος. Μόλις οι συγκεντρωμένοι στη Ραμάλα είδαν το κομβόι, με τους Παλαιστίνιους κρατουμένους να διακρίνονται από τα παράθυρα του λεωφορείου, όρμησαν κατά πάνω του, φωνάζοντας τα ονόματα αγαπημένων προσώπων που είχαν να δουν εδώ και χρόνια – και σε ορισμένες περιπτώσεις, δεκαετίες.

Οι κρατούμενοι ήταν εξαντλημένοι, τα πρόσωπά τους είχαν αλλάξει, με τις γωνίες τους να προεξέχουν και πληγές που μόλις είχαν επουλωθεί. Οι συγγενείς τους τούς σήκωναν στους ώμους με ευκολία. Ένας κρατούμενος, τυλιγμένος με παλαιστινιακή κεφίγια και με τα δάχτυλα υψωμένα σε σήμα της νίκης, έσκυψε και φίλησε τα πόδια της μητέρας του μόλις την αντίκρισε.

“Μία επιστροφή που δεν πίστευαν ότι θα συμβεί”

Συνολικά, 88 Παλαιστίνιοι απελευθερώθηκαν από τις ισραηλινές φυλακές και μεταφέρθηκαν στη Δυτική Όχθη τη Δευτέρα – οι υπόλοιποι σχεδόν 2.000, αριθμός που περιλαμβάνει περίπου 1.700 Παλαιστίνιους οι οποίοι συνελήφθησαν στη Γάζα κατά τη διάρκεια του πολέμου και κρατούνταν χωρίς απαγγελία κατηγοριών, στάλθηκαν πίσω στη Γάζα, όπου μια μειοψηφία θα κατευθυνόταν σε γειτονικές χώρες.

Οι κρατούμενοι και οι συλληφθέντες απελευθερώθηκαν από το Ισραήλ λίγες ώρες αφότου όλοι οι Ισραηλινοί όμηροι που κρατούνταν ζωντανοί επέστρεψαν από τη Γάζα. Η ανταλλαγή σηματοδότησε το πρώτο βήμα σε μια κατάπαυση του πυρός που θα μπορούσε να τερματίσει μόνιμα τη διετή σύγκρουση στην περιοχή. Οι γεωπολιτικές προεκτάσεις της απελευθέρωσης ήταν μακριά από το μυαλό των οικογενειών στη Ραμάλα τη Δευτέρα· οι περισσότεροι γιόρταζαν μια επιστροφή που δεν πίστευαν ποτέ ότι θα συμβεί.

Οι περισσότεροι άνδρες που επέστρεφαν στη Δυτική Όχθη εξέτιαν ποινές ισόβιας κάθειρξης και πολλοί είχαν καταδικαστεί για βίαια εγκλήματα. «Ήταν έγκλειστος για 24 χρόνια», είπε στον Guardian ένας συγγενής του Σάμπερ Μασάλμα, μέλους της Φατάχ – της κύριας παράταξης του Παλαιστινιακού Απελευθερωτικού Οργανισμού (PLO) – ο οποίος συνελήφθη το 2002 και καταδικάστηκε σε ισόβια με κατηγορίες για συνωμοσία για πρόκληση θανάτου και τοποθέτηση εκρηκτικών.  Δεν τον είχε δει για δύο χρόνια, καθώς το Ισραήλ είχε απαγορεύσει τις επισκέψεις των οικογενειών στους κρατούμενους μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από μαχητές της Χαμάς.

Ο Μασάλμα τον είχε προειδοποιήσει τηλεφωνικά ότι ίσως να μην τον αναγνώριζε από το βάρος που είχε χάσει στη φυλακή. «Μοιάζει με πτώμα. Αλλά θα τον επαναφέρουμε στη ζωή», είπε γελώντας. Ετοιμάζονταν να πάνε σε εστιατόριο, όπου θα έπρεπε να προσέξουν να μη φάει πολύ, καθώς το στομάχι του δεν ήταν συνηθισμένο σε κανονική τροφή μετά από τόσο καιρό υποσιτισμού.

Και οι υπόλοιποι κρατούμενοι ήταν σε άσχημη κατάσταση. Τα ζυγωματικά τους προεξείχαν, κάποιοι έφεραν σημάδια πρόσφατων ξυλοδαρμών και μερικοί δεν μπορούσαν να περπατήσουν χωρίς να τους στηρίζουν οι συγγενείς.

Οι απάνθρωπες συνθήκες πίσω από τα κάγκελα

Όταν ρωτήθηκαν για τη μεταχείρισή τους στις φυλακές, ένας κρατούμενος ζήτησε συγγνώμη και είπε ότι δεν μπορούσε να απαντήσει, φοβούμενος τις συνέπειες από τις ισραηλινές αρχές, λέγοντας μόνο ότι ήταν «φρικτό». Ένας άλλος ανέφερε ότι οι συνθήκες ήταν «πολύ, πολύ, πολύ δύσκολες» και ότι τα τελευταία δύο χρόνια στη φυλακή ήταν «τα χειρότερα της ζωής του», ζητώντας να μην κατονομαστεί.

Πριν από την απελευθέρωση της Δευτέρας, 11.056 Παλαιστίνιοι κρατούνταν στις ισραηλινές φυλακές, σύμφωνα με στοιχεία της ισραηλινής ΜΚΟ HaMoked τον Οκτώβριο του 2025. Τουλάχιστον 3.500 από αυτούς κρατούνταν με διοικητική κράτηση, χωρίς δίκη.

Οι Παλαιστίνιοι βιώνουν κακομεταχείριση και έρχονται αντιμέτωποι με απάνθρωπες συνθήκες στις ισραηλινές φυλακές «ως ζήτημα πολιτικής», σύμφωνα με την ισραηλινή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων B’Tselem. Η οργάνωση καταγγέλλει ότι οι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι στερούνται ιατρικής περίθαλψης, επαρκούς τροφής και αντιμετωπίζουν σωματική βία. Ακτιβιστές υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι η μαζική φυλάκιση Παλαιστινίων χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την επιβολή της ισραηλινής κατοχής στα παλαιστινιακά εδάφη, με εκτιμήσεις να αναφέρουν ότι έως και το 40% των Παλαιστινίων έχει συλληφθεί κάποια στιγμή στη ζωή του. Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι το σωφρονιστικό του σύστημα συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο.

Το Ισραήλ απαγόρευσε επίσης στους ανθρώπους να γιορτάσουν την απελευθέρωση των κρατουμένων τη Δευτέρα, κάνοντας χρήση δακρυγόνων εναντίον μελών οικογενειών και δημοσιογράφων που περίμεναν κοντά στη φυλακή Όφερ, στη κατεχόμενη Δυτική Όχθη, όπου κρατούνταν οι συλληφθέντες. Ένα φυλλάδιο που διανεμήθηκε από τον ισραηλινό στρατό προειδοποιούσε ότι «σας παρακολουθούμε παντού» και απειλούσε ότι όποιος υποστηρίξει «τρομοκρατικές οργανώσεις» μπορεί να συλληφθεί.

Έξι διαφορετικοί συγγενείς κρατουμένων είπαν ότι είχαν δεχθεί επισκέψεις από τις ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας τις τελευταίες ημέρες.

«Ήρθαν να μας προειδοποιήσουν να μην κάνουμε γιορτές, να μην υψώσουμε σημαίες ή πανό, να μην συγκεντρωθούμε στο ντιουάν [αίθουσα]. Αυτές τις μέρες, το πιο δύσκολο πράγμα είναι να λες την αλήθεια», είπε ένας συγγενής του κρατουμένου Χάνι αλ-Ζιρ, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί από φόβο για αντίποινα. Ο αλ-Ζιρ είχε φυλακιστεί για 23 χρόνια, ενώ ο ίδιος συγγενής, όπως και ο γιος του αλ-Ζιρ, είχαν επίσης φυλακιστεί αρκετές φορές.

Η χαρά που έγινε οδύνη

Μέσα στις σκηνές χαράς υπήρχε και θλίψη. Αρκετές οικογένειες, στις οποίες είχαν πει οι ισραηλινές αρχές ασφαλείας ότι οι δικοί τους άνθρωποι θα επέστρεφαν, εξεπλάγησαν όταν διαπίστωσαν ότι δεν βρίσκονταν στα λεωφορεία τη Δευτέρα.

Δύο διαφορετικές λίστες κρατουμένων κυκλοφορούσαν τις ώρες πριν από την απελευθέρωση. Σε μία λίστα, κάποιοι κρατούμενοι επρόκειτο να επιστρέψουν στα σπίτια τους, σε άλλη, οι ίδιοι κρατούμενοι επρόκειτο να απελαθούν στη Γάζα.

Για την Ουμ Άμπεντ, της οποίας ο αδελφός είχε προγραμματιστεί για απελευθέρωση, η ξαφνική πιθανότητα ότι ο αδελφός της, Καμάλ Ιμράν, θα μπορούσε να απελαθεί στη Γάζα, ήταν σοκ. Αν απελαυνόταν εκεί, ουσιαστικά δεν θα υπήρχε τρόπος να τον δει, εκτός αν κατάφερνε να φύγει από την περιοχή.

«Περιμένουμε εδώ για την απελευθέρωσή του δύο μέρες. Είμαστε σοκαρισμένοι από αυτό που ακούσαμε. Οι Ισραηλινοί εισέβαλαν στο σπίτι μας και μας είπαν ότι απαγορεύεται να κάνουμε οποιοδήποτε είδος γιορτής – άρα θα έπρεπε να απελευθερωθεί,» είπε η Ουμ Άμπεντ, με δάκρυα στα μάτια.

Περίμενε με αγωνία καθώς τα λεωφορεία έφταναν στο σημείο αποβίβασης στη Ραμάλα, περιμένοντας να δει τον αδελφό της να κατεβαίνει. Όταν ο τελευταίος άνδρας αποβιβάστηκε από τα λεωφορεία χωρίς να υπάρχει κανένα σημάδι του αδελφού της,άρχισε να οδύρεται.

Άλλοι προφανώς είχαν επίσης πληροφορηθεί ότι οι δικοί τους άνθρωποι θα επέστρεφαν στα σπίτια τους, μόνο και μόνο για να μάθουν την τελευταία στιγμή ότι απελαύνονταν. «Γιατί τον απελαύνουν;» ούρλιαξε μια γυναίκα με λυγμούς, καθώς αστυνομικοί έσπευσαν να τη μεταφέρουν μακριά από το πλήθος.

«Θα ήταν πιο εύκολο αν μας το έλεγαν από την αρχή. Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται. Στην Αίγυπτο; Στη Γάζα; Είμαστε συντετριμμένοι,» είπε ο Ράεντ Ιμράν, καθώς οδηγούσε την Άμπεντ προς το αυτοκίνητο στο οποίο είχε ετοιμάσει να υποδεχθεί τον αδελφό της.