ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΕ ΕΠΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ

Μια βόλτα στους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας είναι αρκετή για να παρατηρήσει κανείς ότι όσοι μένουν στους δρόμους είναι περισσότεροι από ποτέ. Πρόκειται όμως απλώς για μια αίσθηση που έχουν όσοι κυκλοφορούν καθημερινά στην Αθήνα, ή είναι πράγματι έτσι;

Η σύντομη απάντηση είναι ότι δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε, καθώς η τελευταία φορά που έγινε καταγραφή ήταν το 2018, επτά χρόνια πριν, άρα δεδομένα για το υφιστάμενο μέγεθος του ζητήματος και την μεταβολή του δεν υπάρχουν.

Και μόνο μέσα από αυτή την ολιγωρία γίνεται εμφανές ότι δυστυχώς, διαχρονικά, η αστεγία δεν έχει τεθεί σε προτεραιότητα για όσους βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης.

Την Δευτέρα (20/10) έγινε η πρώτη μαζική καταγραφή των αστέγων στον Δήμο Αθηναίων έπειτα από επτά χρόνια. Το NEWS 24/7 βρέθηκε στους δρόμους όπου έγινε η δράση και συνομίλησε με τους αρμόδιους της στεγαστικής πολιτικής που αναμένουν αλλαγές στο άμεσο μέλλον.

ΕΠΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ, ΝΕΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ

Με το που πέφτει το σκοτάδι, λίγο μετά τις 6:00 το απόγευμα, δεκάδες εθελοντές συρρέουν στο Κέντρο Υποδοχής & Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ) επι της Σοφοκλέους 70, για να πάρουν όσα χρειάζονται στο streetwork που θα ακολουθήσει: ένα φωσφοριζέ γιλέκο, έναν χάρτη, μερικές πάνινες τσάντες με είδη όπως τρόφιμα/ ροφήματα/ οδοντόβουρτσα/οδοντόκρεμα/σαπούνια/κάλτσες κ.α

Το προηγούμενο διάστημα έχουν περάσει από δύο εκπαιδεύσεις όπου έλαβαν αναλυτικά οδηγίες και έμαθαν την μεθοδολογία που έπρεπε να ακολουθήσουν. Όταν δουν κάποιον άστεγο, τον προσεγγίζει διακριτικά ο team leader, εξηγεί τι είναι αυτό που κάνουν και ρωτάει αν θα ήθελε στο πλαίσιο της καταγραφής να του κάνει κάποιες ερωτήσεις. Ακόμα και αν δεν επιθυμεί να απαντήσει στο ερωτηματολόγιο, οι εθελοντές καταγράφουν την τοποθεσία στην οποία τον/την βρήκαν και περιγράφουν τις συνθήκες που βλέπουν. Σε περίπτωση που ο άστεγος κοιμάται η οδηγία είναι ότι δεν τον ενοχλούν και απλά μπορούν να αφήσουν μια πάνινη τσάντα κοντά του.

Σε κάθε ομάδα συμμετέχει ως leader ένας κοινωνικός λειτουργός ή ένας ψυχολόγος με εμπειρία σε αντίστοιχα streetwork και τα άλλα δύο μέλη είναι εθελοντές που προέρχονται είτε από ΜΚΟ είτε από το Μητρώο Εθελοντών του Δήμου Αθηναίων.

Η βροχή που πέφτει σταθερά, δεν πτοεί τους 239 εθελοντές που συμμετέχουν στην δράση, τους προβληματίζει όμως καθώς δεν πιστεύουν ότι είναι αντιπροσωπευτική η εικόνα στα αποτελέσματα. Κάποιοι πιο παλιοί κοινωνικοί λειτουργοί που συμμετείχαν και στην καταγραφή του 2018 θυμούνται ότι και τότε έβρεχε και η δράση μετατέθηκε για άλλη μέρα. Η απόφαση που λήφθηκε τώρα είναι ότι συνεχίζουν κανονικά. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να βοηθήσει στο να καταγραφούν όσοι πραγματικά δεν έχουν κάπου να πάνε.

Ο κάθε εθελοντής βρίσκει την τριμελή ομάδα στην οποία έχει τοποθετηθεί και ξεκινούν μαζί για την περιοχή που τους έχει ανατεθεί και στην οποία πρέπει να σαρώσουν όλους τους δρόμους.

ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΤΕΙ ΑΚΟΜΑ Η ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΩΝ

Η καταγραφή αυτή, γίνεται στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος όπου συμμετέχουν 35 πόλεις με στόχο να συλλεχθούν πανευρωπαϊκά δεδομένα με κοινή μεθοδολογία ώστε να είναι συγκρίσιμα. Τον συντονισμό έχει αναλάβει το βέλγικο Πανεπιστήμιο της Λουβέν (KU-Leuven) και υλοποιείται στην Αθήνα με την επιστημονική ευθύνη του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου.

Το ίδιο Τμήμα συμμετείχε και στην καταγραφή του 2018 στην οποία δηλώθηκαν 628 άστεγοι. «Η αστεγία είναι αρκετά ευμετάβλητη και για να έχεις μια καλή εικόνα θα πρέπει να γίνονται καταγραφές καθε εξάμηνο, μία το φθινόπωρο και μια την άνοιξη γιατί υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των περιόδων. Και αν δεν γίνεται αυτό, θα έπρεπε να γίνονται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις οι καταγραφές γίνονται συστηματικά» λέει ο Κωνσταντίνος Δημουλάς, καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Τμήματος.

Πέρα από την αποτύπωση που θα έχουν για όσους είναι στο δρόμο, όπως ενημερώνει ο καθηγητής, τις επόμενες εβδομάδες πρόκειται να καταγράψουν και όσους ανθρώπους βρίσκονται στους ξενώνες φιλοξενίας και στα υπνωτήρια αστέγων. Τα αποτελέσματα αναμένονται τέλη Νοεμβρίου μετά την επεξεργασία τους.

Από εκεί και πέρα όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει η δυνατότητα τακτικής καταγραφής καθώς δεν έχει οριστεί αν θα επαναληφθεί κάτι αντίστοιχο στο άμεσο μέλλον.

«Θα θέλαμε όμως να βρούμε έναν μηχανισμό με μια μικρή χρηματοδότηση για να το συνεχίσουμε κάθε χρόνο» δηλώνει στο NEWS 24/7 η αρμόδια αντιδήμαρχος για θέματα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ισότητας, Μαρία Στρατηγάκη.

ΟΙ ΔΟΜΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΗΡΕΙΣ

Μετά από μερικές ώρες, καθώς σιγά σιγά επιστρέφουν οι team leaders στον ΚΥΑΔΑ μοιράζονται τα όσα είδαν «Εμείς βρήκαμε μόνο δύο σε όλη την περιοχή που σαρώσαμε, ο ένας είχε κοιμηθεί και δεν του μιλήσαμε», «Εμείς που κινηθήκαμε προς Ομόνοια καταγράψαμε επτά», «Βρήκαμε έναν νεαρό που ήθελε να μας απαντήσει στο ερωτηματολόγιο και μας είπε ότι είναι 29 χρονών και μένει πάνω από 10 χρόνια στους δρόμους» ακούμε να λένε.

Γιατι όμως άνθρωποι βρίσκονται ακόμα στους δρόμους; Αν και ακούγεται συχνά ότι οι ίδιοι δεν θέλουν να μετακινηθούν στους ξενώνες, δεν πρόκειται για μια απλοϊκή προσέγγιση. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι δεν υπάρχουν καν διαθέσιμες κλίνες αυτή την στιγμή.

Όπως ενημερώνει η αρμόδια αντιδήμαρχος, ο Δήμος Αθηναίων φιλοξενεί στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων λίγο περισσότερα από 200 άτομα στα 56 διαμερίσματα που διαθέτει στις πολυκατοικίες επί της οδού Λιοσίων και Αχαρνών. Επιπλέον, περίπου 60 άστεγοι χρήστες ουσιών φιλοξενούνται στο MyAthens, ένα ξενοδοχείο όπου πλέον στεγάζεται ο ξενώνας.

«Όλες οι κλίνες που διαθέτουμε, έχουν γεμίσει» λέει η κα. Στρατηγάκη, εξηγώντας ότι το πρόβλημα έγκειται στο ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που μένουν για πολλά χρόνια και στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται να βρίσκονται σε ξενώνες μεταβατικής φιλοξενίας, αλλά να διαμένουν σε εξειδικευμένες δομές όπως ψυχιατρεία ή γηροκομεία. «Αυτή την στιγμή εξετάζουμε την κάθε περίπτωση φιλοξενούμενου ξεχωριστά για να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε».

Πέρα από την κατειλημμένες κλινες όμως υπάρχουν και άλλα ζητήματα. Αυτά εξερεύνησε το Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία πριν από τρία χρόνια σε μια έρευνα που έκαναν στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων. Όπως μας εξηγεί ο Λάζαρος Πετρομελίδης, πρόεδρος του Δικτύου, «ένα κτήριο 200 ατόμων δεν δίνει την αίσθηση του σπιτιού και όπως προέκυψε από την έρευνα τα άτομα που μένουν στο δρόμο βιώνουν μια δυσκολία με το να αφήσουν την ελευθερία που έχουν και να περιοριστούν σε ένα δωμάτιο με άλλους τρεις ή τέσσερις ατόμους και να έχουν χρονικούς περιορισμούς. Κάποιοι μας είπαν ότι βιωναν και ρατσιστικές εμπειρίες. Όλα αυτά, τα μετέφερε ο ένας στον άλλον, και έτσι πολύ συχνά άστεγοι προτιμούσαν να μένουν έξω. Υπήρχε και το ζήτημα – που υπάρχει ακόμα και σήμερα σε έναν βαθμό- με τους κοριούς για το οποίο και γίνονται συνεχώς απεντομώσεις».

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΕΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Όπως μας εξηγεί η κα Στρατηγάκη ο Δήμος δεν έχει προς το παρόν χρηματοδότηση προκειμένου να μισθωθούν νέοι χώροι για να διατεθούν ως ξενώνες φιλοξενίας. Επομένως προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την υπάρχουσα υποδομή και με την συμβολή των ΜΚΟ που βρίσκονται στο πεδίο σκοπεύει να αναδιοργανώσει τους χώρους ώστε να φιλοξενηθούν στο υπνωτήριο περισσότεροι ανθρωποι.

Όπως μας ενημερώνει ο κ.Πετρομελίδης, ως σύμβουλος του δημάρχου για τις στεγαστικές πολιτικές, μέχρι πολύ πρόσφατα υπήρχαν περισσότερες δομές στην πόλη αλλά οι ΜΚΟ έχουν εκδιωχθεί ουσιαστικά από τα κτήρια. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι το εξώδικο που έλαβαν οι Γιατροί του Κόσμου για το υπνωτήριο αστέγων.

«Υπήρχαν δύο κέντρα ημέρας στην Αθήνα (ένα της ΜΚΟ Praksis και ένα του Δήμου) και συνενώθηκαν σε ένα. Είχαμε δύο υπνωτήρια (ένα του δήμου και ένα των Γιατρών του Κόσμου) και τώρα έχουμε ένα» σημειώνει και εξηγεί, «από την προσωπική μου εμπερία στο πεδίο παρατηρώ ότι υπάρχει μια πολιτική που αλλάζει τις χρήσεις και τα κτήρια γίνονται από οικιστικές κατοικίες, ξενοδοχεία φτάνοντας στο σημείο οι κοινωνικές δομές να εκδιώκονται από τα κτήρια για να γίνουν αυτά κάτι άλλο».

Στο πλαίσιο αυτό ο Δήμος Αθηναίων σκοπεύει να υιοθετήσει μια νέα στεγαστική πολιτική για την οποία αναζητούν ήδη κατοικίες που θα προσφερθούν για ένα διάστημα σε ανθρώπους που δεν έχουν την δυνατότητα να συνεισφέρουν οικονομικά ή μπορούν να συνεισφέρουν με κάτι πολύ μικρό. Πρόκειται μάλιστα να ψηφιστεί σε ένα από τα επόμενα δημοτικά συμβούλια. 

Παρόλα αυτά, όπως τονίζει η κα Στρατιγάκη, ήδη υπάρχει το πρόγραμμα «Στέγη και Κατοικία» και πολύ πρόσφατα έχει στηθεί το νέο Job Center του Δήμου, μέσα από το οποίο επιταχύνεται η επανένταξη όσων βρίσκονται στους ξενώνες φιλοξενίας.

ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΟ STREETWORK

Την προηγούμενη εβδομάδα βουλευτές του ΚΚΕ κατέθεσαν στην Βουλή ερώτημα σχετικά με το τι θα γίνει με την χρηματοδότηση του streetwork και άλλων 5 προγραμμάτων που φαίνεται να μην έχουν εξασφαλίσει την ανανέωση των συμβάσεων 350 εργαζομένων για το 2026. Η κα. Στρατηγάκη επιβεβαιώνει ότι προς το παρόν πράγματι δεν έχουν λάβει καμία ενημέρωση από την Περιφέρεια για το αν θα επεκταθεί το πρόγραμμα για το 2026 και πόσες συμβάσεις εργαζομένων θα μπορέσουν να ανανεώσουν.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν στο streetwork είναι οι μόνοι που καθημερινά βοηθούν τους αστέγους αντιλαμβάνεται κανείς την σημαντικότητα του έργου τους.

Άλλωστε όπως τόνισε στην κουβέντα μας και ο καθηγητής κ. Δημουλάς ήδη το streetwork που έχουμε (συνολικά 30 εργαζόμενοι), για το μέγεθος της Αθήνας είναι πάρα πολύ περιορισμένο, «χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους να βγαίνουν στον δρόμο και θα έπρεπε να αναπτυχθούν περισσότερες δομές υποστήριξης, που δεν είναι αρκετές. Όσο λιγότερες είναι οι υπηρεσίες τόσο λιγότεροι είναι οι άστεγοι που εμφανίζονται και καταγράφονται. Το παράλογο είναι ότι εκεί που έχει πιο ανεπτυγμένες υπηρεσίες φαίνεται να έχεις περισσότερους άστεγους, αλλά αυτό οφείλεται στο ότι υπάρχει περισσότερος κόσμος για να τους δηλώσει. Ο δήμος Αθηναίων τώρα πήρε μια πρωτοβουλία, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η αστεγία εμφανίζεται και σε άλλους μεγάλους δήμους όπως ο Πειραιάς, το Περιστέρι κ.λπ».