Το MIR προσγειώθηκε στην Αθήνα και έχει νέα αποστολή – Οι λεπτομέρειες

Πριν από δεκαεπτά χρόνια, ένα μικρό αλλά αποφασισμένο σήμα εκπέμφθηκε στο πεδίο των παραστατικών τεχνών και έκτοτε δεν σταμάτησε να μας ταρακουνά. Το MIRfestival άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο κοιτάμε την πόλη και το θέατρο: έκανε το βλέμμα μας πιο ανήσυχο, πιο δεκτικό, πιο πρόθυμο να ανακαλύψει το απρόσμενο. Έστησε σκηνές σε σημεία που δεν θα φανταζόμασταν ποτέ ως χώρους τέχνης, φώτισε γωνιές της Αθήνας που περνούσαν απαρατήρητες, έφερε στο προσκήνιο δημιουργούς και δυνάμεις που μέχρι τότε έμεναν αόρατες.

Από τις 21 έως τις 30 Νοεμβρίου 2025, το MIR επιστρέφει στην Αθήνα υπό τον τίτλο: “Μετά το χτύπημα η σιωπή, κι όσα χωρούν εκεί…“ με μια νέα «αποστολή», απλώνοντας τις δράσεις του σε δώδεκα διαφορετικά σημεία της πόλης. Στον πυρήνα του φετινού προγράμματος βρίσκονται δεκαέξι καλλιτεχνικά πρότζεκτ που κινούνται στο μεταίχμιο σκηνής, εικόνας, ήχου, πόλης και πολιτών.

Το MIR συνεχίζει να υπερασπίζεται την ιδέα ότι η σύγχρονη τέχνη δεν είναι αποκομμένη από τη ζωή, ούτε ένα «προνόμιο» για λίγους. Αντίθετα, τη θεωρεί βαθιά αναγκαία, μια δύναμη ικανή να επαναπλαισιώσει την πραγματικότητα, ιδιαίτερα σήμερα, μέσα στο σκοτεινό σκηνικό των διαδοχικών πολέμων και των παγκόσμιων κρίσεων.

Ένα πρόγραμμα πολύβουο και πειραματικό, που απλώνεται σε γειτονιές, σε θεατρικούς και μη χώρους, σε αναπάντεχα σημεία του αστικού τοπίου, για να ανοίξει ένα πεδίο όπου η σκηνική πράξη γίνεται εργαλείο σκέψης, αντίστασης, μνήμης και επανεκκίνησης.

Το φετινό MIR στέκεται «μετά το χτύπημα», σε εκείνη τη λεπτή, φορτισμένη στιγμή που ακολουθεί το σοκ και προηγείται της ανασυγκρότησης. Εκεί όπου η σιωπή δεν είναι απλώς κενό, αλλά ένα πυκνό ενδιάμεσο: χώρος εσωτερικής αναμέτρησης, συλλογικής εμπειρίας, πολιτικής και ποιητικής ανάγκης. Αυτό είναι το αόρατο νήμα που συνδέει τα έργα του προγράμματος, αυτό που τα ενώνει κάτω από το ερώτημα: «Μετά το χτύπημα, η σιωπή· κι όσα χωρούν εκεί…».

Για το MIR 2025 το επιμελητικό βλέμμα της Χριστιάνας Γαλανοπούλου συναντά τη δημιουργική ματιά δεκαέξι καλλιτεχνών ή σχημάτων και παρουσιάζει ισάριθμα πρότζεκτ, τα περισσότερα από τα οποία έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το φεστιβάλ, σε δώδεκα διαφορετικά σημεία της πόλης, σε χώρους πολιτισμού αλλά και σε απρόσμενους χώρους της ευρύτερης Αθήνας.

Χριστιάνα Γαλανοπούλου: “Έργα που ανοίγουν το χώρο της σιωπής μετά το χτύπημα”

Τα δεκαέξι έργα του προγράμματος που έχει επιμεληθεί η ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ Χριστιάνα Γαλανοπούλου συνδέονται με υπόγειες θεματικές συγγένειες.

Χαρακτηριστικά αναφέρει στο NEWS 24/7 πως “Τα δεκαέξι έργα του προγράμματος του MIR 2025 ανοίγουν το χώρο της σιωπής μετά το χτύπημα, κι όσων χωρούν εκεί, σ’ αυτή την παρένθεση του χρόνου όπου κανείς δεν μπορεί ούτε και θέλει να μιλήσει. Αυτή η συνθήκη έλλειψης ήχου, όπως η έλλειψη βαρύτητας, αυτή η τεράστια συμπαντική σιωπή –βαθιά καθησυχαστική όταν κανείς τη βάλει στην προοπτική της αιωνιότητας, μα συνάμα τρομακτική αν τη δει από την πλευρά της πεπερασμένης ανθρώπινης συνθήκης– είναι στην πραγματικότητα μια σιωπή εγκυμονούσα, μυστηριακή και γενεσιουργός, είναι μια οδός προς την ενδοσκόπηση και τη συνειδητοποίηση.

Μια σιωπή-παγίδα και μυστήριο, όπως στον David Lynch, ή μια σιωπή-παραίσθηση, όπως στο Solaris του Ταρκόφσκι. Ή ίσως μια σιωπή λυτρωτική, όπως στον Bob Wilson. Αυτή η σιωπή είναι ο χώρος μέσα μας, είναι η κοσμογονία του επόμενου κόσμου. Είναι ο χώρος της γιορτής και της θυσίας, ο χώρος της καταγραφής της Ιστορίας, ο χώρος της αντίστασης, της ποίησης και της πολιτικής αναγκαιότητας.

Η αποστολή MIR 2025 παίρνει θέση εκεί, σ’ αυτόν το χώρο της σιωπής”.

‘Όλα τα έργα στο ΜΙR25 θέτουν το ερώτημα: «Μετά το χτύπημα, η σιωπή· κι όσα χωρούν εκεί…» Εκεί, στον χώρο ανάμεσα στο σοκ και την ανασυγκρότηση, τα τρία έργα αναζητούν νέες μορφές σχέσης, προσοχής και αλληλεγγύης.

Τι λένε 3 ομάδες του φεστιβάλ για τη θεματική του

Antoine Neufmars | Odorama

Το Odorama γεννήθηκε μέσα από μια ρήξη — ένα πλήγμα στις αισθήσεις. Ύστερα από ένα ιατρικό γεγονός που προκάλεσε σοβαρή απώλεια της όσφρησης, βρέθηκα ξαφνικά αποσυνδεδεμένος από τον κόσμο, περιορισμένος στο δωμάτιό μου, αιωρούμενος σε ένα είδος αισθητηριακής σιωπής. Η ανοσμία έγινε ταυτόχρονα πληγή και τόπος: ένα κενό μέσα από το οποίο άρχισε να μιλά η μνήμη.

Το θέμα του φεστιβάλ, «Μετά το πλήγμα, η σιωπή· και όλα όσα χωρούν εκεί μέσα…», περιγράφει ακριβώς αυτόν τον χώρο που έπρεπε να κατοικήσω — το εύθραυστο διάστημα ανάμεσα στο σοκ και την ανάρρωση, ανάμεσα στην απουσία και την επανεφεύρεση. Μέσα σε εκείνη την επιβεβλημένη ακινησία, άρχισα να γράφω, να καταγράφω τις λάμψεις της μνήμης που αναδύονταν απροειδοποίητα, και να προσπαθώ, σαν τρελός επιστήμονας, να ανασυνθέσω χαμένες μυρωδιές. Αυτά τα νυχτερινά πειράματα μετατράπηκαν σε μια μορφή ανάστασης — έναν διάλογο με ό,τι δεν μπορούσε πια να γίνει αντιληπτό.

Στο Odorama, η σιωπή δεν είναι κενό αλλά πυκνότητα. Κουβαλά ίχνη, φαντάσματα, θραύσματα αισθήσεων. Μέσα από τη γραφή, τη φωτογραφία και τις επιτελεστικές χειρονομίες, το έργο εξερευνά το πώς το σώμα αποθηκεύει τη μνήμη ακόμη και όταν η αντίληψη αποτυγχάνει — πώς συνεχίζουμε να αισθανόμαστε μέσα από τη φαντασία, μέσα από την ανάμνηση.

Το έργο δεν αναπαριστά το ίδιο το «πλήγμα», αλλά τη βραδεία δόνηση που το ακολουθεί: τη στιγμή του τρεμούλου όπου η απώλεια μετατρέπεται σε μια νέα μορφή προσοχής.

Το κοινό καλείται να εισέλθει σε αυτό το οικείο έδαφος, να γίνει ταυτόχρονα μάρτυρας και συμμέτοχος σε μια κοινή εξερεύνηση της απουσίας. Ανάμεσα στη μυθοπλασία και την αυτοβιογραφία, το Odorama μεταμορφώνει την ιδιωτική ευαλωτότητα σε συλλογική εμπειρία. Θέτει το ερώτημα τι απομένει μετά τη ρήξη — πώς η σιωπή μπορεί να γίνει ένας ενεργός χώρος ανασυγκρότησης, τρυφερότητας και ακρόασης.

Έτσι, το Odorama κατοικεί σε καθετί που «χωρά εκεί μέσα» μετά το πλήγμα: στις αόρατες αρχιτεκτονικές της μνήμης, στα αρώματα όσων έχουν χαθεί, και στην ήσυχη επιμονή όσων εξακολουθούν να υπάρχουν.

MONIA MONTALI & FRANÇOIS BODEUX (BE/IT) |
Sur la nature des choses invisibles/Περί της φύσης των μη ορατών πραγμάτων

Στάση και σιωπή, αλλά και τραύλισμα, παραπάτημα και σχεδόν πτώση: είναι τόσες στιγμές όπου μια ροή που μας προωθούσε προς τα εμπρός διακόπτεται, στιγμές στις οποίες οι σκέψεις και οι αισθήσεις μας μπορούν να κάνουν την πραγματική τους δουλειά με ησυχία και γαλήνη.
Marianne Van Kerkhoven¹.

Το Sur la nature des choses invisibles/ /Περί της φύσης των μη ορατών πραγμάτων προσκαλεί το κοινό να εισέλθει σε έναν χώρο αυξημένης προσοχής και συγκέντρωσης. Είναι μια περφόρμανς όπου ανοίγονται άλλοι τρόποι θέασης και σχέσης με τον αισθητό κόσμο. Συνδέεται με την μη-ορθολογική πλευρά μας, με τη διαίσθησή μας. Επιδιώκει να ανοίξει μέσα στον θεατή έναν χώρο σιωπής και στοχασμού, να τον παρασύρει σε μια διαφορετική σχέση με τον χρόνο.

Αντιλαμβανόμαστε την καλλιτεχνική μας πρακτική ως μια μορφή αντίστασης σε έναν κόσμο που τείνει να μας αποσυνδέει από τα σώματά μας, τραβώντας μας στην αμεσότητα, την ταυτόχρονη υπερφόρτωση και την πληθώρα γεγονότων. Το να επιβραδύνουμε, να ανοιγόμαστε στην ευαισθησία και την ευαλωτότητα — είναι για εμάς ένας τρόπος να απομακρυνθούμε από τον θόρυβο του κόσμου.

Το Sur la nature des choses invisibles έχει σχεδιαστεί σε στενή εγγύτητα μεταξύ κοινού και περφόρμερ. Αυτή η εγγύτητα ενεργοποιεί μια μορφή ενσυναίσθησης, ακρόασης και μοιράσματος. Αυτό είναι σημαντικό για εμάς, επειδή ο κόσμος στον οποίο ζούμε φέρει μέσα του μια βαθιά βία και έναν συλλογικό πόνο που χρειάζεται φροντίδα και θεραπεία μέσα από συγκεκριμένους χώρους συνάντησης.

Η σιωπή, με αυτή την έννοια, μας είναι ιδιαίτερα πολύτιμη. Μας προσκαλεί να τεντώσουμε τα αυτιά μας, να γίνουμε υπερευαίσθητοι, να ακούσουμε το αόρατο και το ανείπωτο. Η σιωπή επιτρέπει μια μορφή εγκατάλειψης· αποτελεί μέρος μιας γενετικής διαδικασίας, έναν χώρο όπου η αντίληψη μπορεί να μετατοπιστεί και να μεταμορφωθεί.
Στην περφόρμανς, σε μια συγκεκριμένη στιγμή, αναδύεται ένας ψαλμός που λέει: «Ash no more, be silent, ka, andare.» Είναι μια πρόσκληση να αφήσουμε χώρο για τη σιωπή, να την ξαναβρούμε τόσο μέσα μας όσο και συλλογικά.

¹ Η Marianne Van Kerkhoven ήταν Βελγίδα δραματουργός και κριτικός, η οποία πέθανε το 2013.

Ανδρονίκη Μαραθάκη | Η καρδιά μου ως αντίδοτο: Πρακτικές αλληλεγγύης

Η καλλιτεχνική μας πρακτική προσεγγίζει το χτύπημα ως αποτύπωμα πάνω στο όργανο της καρδιάς του σύγχρονου ανθρώπου: στην ταχυπαλμία που προκαλεί το συνεχές multitasking, στο παρατεταμένο στρες, αλλά και στην «πλαδαρότητα» της καρδιάς όταν δυσκολεύεται να ανταποκριθεί, να συνδεθεί και να συνομιλήσει με τις υπόλοιπες διαστάσεις της ύπαρξης και με άλλα ανθρώπινα και μη όντα.

Ένα τέτοιο χτύπημα—όταν δεν είναι μοιραίο—ανοίγει μια ανάγκη επανατοποθέτησης
απέναντι σε αυτό που συμβαίνει. Καλεί σε καλλιέργεια της ικανότητας να ανταποκρινόμαστε χωρίς να αναπαράγουμε το τραύμα, την ανθυγιεινή συνήθεια ή το ίδιο το χτύπημα. Το σύστημα μέσα στο οποίο ζούμε μπορεί να λειτουργεί, αλλά δεν είναι κατ’ ανάγκη υγιές· και αυτό αποτυπώνεται τόσο στη συνδεσιμότητα του ίδιου του Σώματος και τις ασθένειες του όσο και στον τρόπο που σχετιζόμαστε, ονειρευόμαστε και φανταζόμαστε τον κόσμο μαζί.

Έτσι αν σωπάσεις μετά το χτύπημα, αναδύεται ένα μετέωρο ερώτημα που αναζητά αντίδοτο: Πώς αναγνωρίζεις ότι κάτι δεν λειτουργεί; Πώς επιχειρείς μια διαφοροποιημένη ανταπόκριση; Πώς προσεγγίζεις το μη-γνωστό και το Άλλο ως δυνατότητα αντί για απειλή; Πώς επιστρέφεις αγάπη; Πως συνδέεσαι με άλλα άτομα σαν Μία καρδιά σήμερα;

Σε αυτή τη πρακτική στραφήκαμε από την καρδιά— στην υλική, άυλη και ιερή της διάσταση ως πεδίο έρευνας για το πως να συναντηθούμε αλληλέγγυα μεταξύ μας. Η καρδιά αρχίζει να πάλλεται στην εμβρυακή ζωή και συνεχίζει μέχρι το τέλος της, μαθαίνοντάς μας τη διάκριση ανάμεσα στο ευεργετικό και σε ότι είναι βλαβερό ενώ συνεχίζει ακατάπαυστα το στόχο της. Η καρδιά είναι ταυτόχρονα ένα σημείο περιδίνησης του αίματος, ένας τόπος όπου αλλάζει η ροή· από αυτή την άποψη, η καρδιά μπορεί να ιδωθεί ως όλο το Σώμα. Αν συνδεθούμε αισθητηριακά με αυτή την ιδέα, ανοίγεται μπροστά μας η εσωτερική ποικιλία, οι πολλαπλές συνομιλίες που επιτρέπουν την ύπαρξή μας. Η βιοποικιλότητα, η ποικιλομορφία και το Άλλο αγγίζονται πρωτίστως εντός μας. Από τον μαγνητισμό της καρδιάς που διαχέεται ανάμεσά μας και μας συντονίζει μάθαμε τρόπους να αγγίζουμε διαφορετικά — με μια βαθιά ακρόαση στο τι σημαίνει «αγγίζω» σήμερα.

Αναρωτηθήκαμε πώς μας αγγίζει ένα έργο, ένα Σώμα, ένας χορός σήμερα; Ακολουθώντας το αίμα μέχρι τις άκρες του σώματος, οδηγηθήκαμε στα όρια του τι σημαίνει Σώμα, ποια είναι η νοημοσύνη του αλλά και το πως να κινούμαστε στα όρια διατηρώντας τη βιωσιμότητά μας. Μείναμε στη σιωπή του σώματος, στη γυμνή αλήθεια της αυτοοργάνωσης, της διασύνδεσης, της ενδοσωματικής αλληλεγγύης. Μάθαμε, ενσώματα, πώς η αλληλεγγύη βρίσκει το Σώμα της.

Καλλιεργώντας αυτή την επίγνωση, αναζητήσαμε εκ νέου τρόπους να οργανωθούμε μεταξύ μας αγκαλιάζοντας αλληλέγγυα την ιστορία μας και τους ανθρώπους που έχουν βοηθήσει τη συνείδησή μας να διαμορφωθεί σε αυτό που είμαστε σήμερα. Αναρωτηθήκαμε πώς μοιάζει «η καρδιά της αλληλεγγύης», πως μοιάζει μια καρδιά που να μας μας χωρα μαζί: τι είναι γενναίο, τι είναι γεμάτο αγάπη, τι απαιτεί διαύγεια και θάρρος για να συσχετιστούμε με το Άλλο, με το άγνωστο ή το όριο- αυτό που μας είναι αντιληπτό;

Βήμα το βήμα. Ξανά. Να προσεγγίσουμε ξανά.

Με ειλικρίνεια και ταπεινότητα για να αναγνωρίσουμε λάθη, και με τη δύναμη της υπομονής.
Με την υπομονή να αφουγκραστούμε τη σιωπή και το βαθύ μουρμούρισμα που γεννιέται πριν γίνει γλώσσα αλλά και το οποίο ξαφνικά τελικά έχει τόση δύναμη και μαγεία όση ένας δράκος που ξεπηδά από τα βάθη του ωκεανού προς τον ουρανό. Εκεί, μέσα στη σιωπή, να περιμένουμε λίγο· να αισθανθούμε τη γυμνή αλήθεια που το Σώμα ψιθυρίζει ίσως για Μία καρδιά.