Το σκληρό δίλημμα του Ζελένσκι – Κορυφώνονται οι διεργασίες για το Ουκρανικό

Με πυρετώδεις ρυθμούς συνεχίζονται οι διεργασίες για το Ουκρανικό, με την αμερικανική πλευρά και τον Ντόναλντ Τραμπ να επιμένουν στις αισιόδοξες δηλώσεις για την επίτευξη συμφωνίας και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να ζητά συνάντηση στις ΗΠΑ, καθώς τα ακανθώδη ζητήματα δεν έχουν διευθετηθεί.

«Νομίζουμε ότι πλησιάζουμε πολύ κοντά σε συμφωνία για την Ουκρανία» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πρόεδρος το απόγευμα της Τρίτης. Αναφερόμενος στον πόλεμο ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία ο Τραμπ επισήμανε ότι «δεν είναι εύκολο, αλλά νομίζω ότι θα τα καταφέρουμε» για να συμπληρώσει ότι «θα μάθουμε σύντομα» τη συμφωνία.

Στη συνέχεια, έδωσε εντολή στον Στιβ Γουίτκοφ να μεταβεί για συνάντηση με τον Πούτιν στη Μόσχα και στον Υπουργό Στρατού Νταν Ντρίσκολ να συναντηθεί με τους Ουκρανούς. «Ανυπομονώ να συναντηθώ σύντομα με τον Πρόεδρο Ζελένσκι και τον Πρόεδρο Πούτιν, αλλά ΜΟΝΟ όταν η συμφωνία για τον τερματισμό αυτού του Πολέμου είναι ΤΕΛΙΚΗ ή στα τελικά της στάδια».

Από την πλευρά του, ο Ουκρανός ομόλογός του ανακοίνωσε ότι το Κίεβο είναι έτοιμο να προχωρήσει για το ειρηνευτικό σχέδιο και επέμεινε να συζητήσει τα «ευαίσθητα σημεία» με τον Τραμπ και τους συμμάχους του. Μιλώντας προς τη «Συμμαχία των Προθύμων» ο Ουκρανός πρόεδρος κάλεσε, ακόμη, τους Ευρωπαίους ηγέτες να θέσουν ένα πλαίσιο για την ανάπτυξη «δυνάμεων ασφαλείας» στην Ουκρανία και να συνεχίσουν να στηρίζουν το Κίεβο για όσο καιρό η Μόσχα δεν δείχνει διάθεση να σταματήσει τον πόλεμο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανταλλάσσουν συγχαρητήρια μετά τις συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη για το Ουκρανικό, κατά τις οποίες αφέθηκε να εννοηθεί ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα λάβει υπόψη τις ανησυχίες τους σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο επιβολής ενός «κακού» ειρηνευτικού σχεδίου.

«Αν και απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν, υπάρχει πλέον μια σταθερή βάση για να προχωρήσουμε μπροστά» δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαιρετίζοντας την «καλή πρόοδο» που επιτεύχθηκε χάρη στην «ισχυρή ευρωπαϊκή παρουσία» στις συνομιλίες.

Ήταν πράγματι «πρόοδος» το γεγονός ότι οι κορυφαίοι σύμβουλοι της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου κλήθηκαν να συμμετάσχουν στη συνάντηση της Κυριακής στην Ελβετία, αφού είχαν αποκλειστεί από το αρχικό σχέδιο 28 σημείων των ΗΠΑ, το οποίο φοβούνταν ότι ήταν τόσο μεροληπτικό που θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να προχωρήσει σε περαιτέρω επιθέσεις.

Ωστόσο, οι πανηγυρισμοί δεν κράτησαν για πολύ, σύμφωνα με το Politico. Τη Δευτέρα, το Κρεμλίνο απέρριψε την αντιπρόταση της Ευρώπης για τον τερματισμό του πολέμου, με έναν ανώτερο σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, να δηλώνει ότι «δεν μας ταιριάζει καθόλου».

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε αργά τη Δευτέρα ότι Αμερικανοί και Ουκρανοί αξιωματούχοι συμφώνησαν σε ένα νέο κείμενο που ενσωματώνει ορισμένες από τις ανησυχίες του Κιέβου, αν και «ευαίσθητα» ζητήματα παρέμειναν προς συζήτηση με τον Τραμπ.

Σε συνέχεια αυτού, το απόγευμα της Τρίτης, ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι έχει σημειωθεί «τεράστια πρόοδος» προς μια συμφωνία ειρήνης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, ωστόσο κρίσιμα σημεία παραμένουν ανοιχτά και θα χρειαστούν επιπλέον διαπραγματεύσεις. Σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα X, η εκπρόσωπος Τύπου Καρολάιν Λέβιτ διευκρίνισε: «Υπάρχουν ορισμένες λεπτές, αλλά όχι ανυπέρβλητες, λεπτομέρειες που πρέπει να επιλυθούν και θα απαιτηθούν περαιτέρω συνομιλίες μεταξύ Ουκρανίας, Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών».

Το δίλημμα του Ζελένσκι

Ο κίνδυνος για την Ουκρανία τώρα, σύμφωνα με το Politico, είναι ότι ο Πούτιν θα «επαναφέρει» τον Τραμπ στην αρχική του θέση: Μια συμφωνία 28 σημείων που προκάλεσε μετασεισμούς στις Βρυξέλλες, καθώς ανάγκαζε το Κίεβο να παραχωρήσει εδάφη στη Μόσχα, να εγκαταλείψει τις ελπίδες ένταξης στο ΝΑΤΟ και να μειώσει τον στρατό του σε 600.000 στρατιώτες, από περίπου 1 εκατομμύριο.

Αν αυτό συμβεί, ο Ζελένσκι θα βρεθεί μπροστά σε μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή: είτε να δεχθεί την προσφορά που ετοίμασαν ο Τραμπ και ο Πούτιν είτε να ποντάρει το μέλλον της χώρας του στην ελπίδα ότι κάποια μέρα θα λάβει αρκετή βοήθεια από τους Ευρωπαίους συμμάχους.

Πρόκειται, όπως επισημαίνει το Politico, για τους ίδιους συμμάχους που –έπειτα από περίπου τέσσερα χρόνια πολέμου– δεν του στέλνουν στρατεύματα ή τα όπλα που χρειάζεται, ούτε αξιοποιούν τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στις τράπεζές τους, για να τον βοηθήσουν να αγοράσει μόνος του τις απαραίτητες προμήθειες.

«Απρόθυμοι να πολεμήσουν»

Για ορισμένους Ρεπουμπλικανούς στις ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι που αντιτίθενται στη συμφωνία του Τραμπ και στους συμβιβασμούς που αυτή θα απαιτήσει, κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους. «Ποια είναι η εναλλακτική λύση;» διερωτάται ο Γκρεγκ Σουένσον, επικεφαλής των Ρεπουμπλικανών στο Εξωτερικό στο Ηνωμένο Βασίλειο.

«Μπορείς να λες μεγάλα λόγια, να πηγαίνεις σε όλες αυτές τις διπλωματικές συναντήσεις και να στέλνεις τους ικανότερους ανθρώπους σου στη Γενεύη, αλλά ο μόνος τρόπος να νικήσεις τον Πούτιν είναι να πολεμήσεις – και κανένας από αυτός δεν είναι πρόθυμος να το κάνει» τονίζει και προσθέτει: «Είναι, λοιπόν, μόνο λόγια. Ολα ακούγονται τέλεια όταν μιλάς για δημοκρατία και για υπεράσπιση της Ουκρανίας. Στην πραγματικότητα, όμως, απλώς δεν είναι πρόθυμοι να το κάνουν».

Από την πλευρά τους, Ευρωπαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι θα διαφωνούσαν, επισημαίνοντας τις τεράστιες ποσότητες χρημάτων και όπλων που έχουν στείλει οι κυβερνήσεις τους στο Κίεβο από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος. Ακόμη, θα επισήμαιναν την οικονομική πρόκληση του περιορισμού των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.

Από τότε που οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους, η Ευρώπη έχει κάνει σημαντικές κινήσεις για να καλύψει το κενό.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα, η αρχική πρόταση του Τραμπ προκάλεσε πανικό σε αξιωματούχους και διπλωμάτες τόσο εντός όσο και εκτός Βρυξελλών, καθώς ξέρουν ότι ο Ζελένσκι δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στην Ευρώπη για να λάβει την απαραίτητη στήριξη για τη χώρα του.

Πριν από ένα μήνα, οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώθηκαν σε μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, προβλέποντας με αισιοδοξία ότι θα εξασφάλιζαν μια ιστορική συμφωνία για τη χρήση 140 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως «δάνειο αποζημίωσης», προκειμένου να εξασφαλίσουν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα του Κιέβου για τα επόμενα δύο τουλάχιστον χρόνια.

Ωστόσο, σε μια σημαντική διπλωματική και πολιτική γκάφα, το σχέδιο κατέρρευσε λόγω των απροσδόκητων αντιρρήσεων του Βελγίου.

Οι συνομιλίες εντείνονται μεταξύ των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων της ΕΕ -ειδικά με τους Βέλγους- αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί καμία πρόοδος, σύμφωνα με αρκετές πηγές που μιλούν στο Politico υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Kάποιοι διπλωμάτες ελπίζουν ότι η πίεση του Τραμπ θα αναγκάσει τους Βέλγους και άλλες ευρωπαϊκές χώρες να εγκαταλείψουν τις επιφυλάξεις τους και να προχωρήσει το σχέδιο για τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Μια σκέψη που δεν έχει αποκλειστεί είναι αυτά να χρησιμοποιηθούν μαζί με κοινά ομόλογα της ΕΕ ή ενδεχομένως με άμεσες οικονομικές συνεισφορές από κυβερνήσεις της Ένωσης.

Ωστόσο, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ φοβούνται ότι η όλη ιδέα ενός δανείου επανορθώσεων προς την Ουκρανία με χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων θα καταρρεύσει εάν το τελικό σχέδιο ειρήνης περιέχει αναφορά στη χρήση των ίδιων κεφαλαίων.

Το αρχικό σχέδιο πρότεινε τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων σε μια επενδυτική προσπάθεια στην Ουκρανία, με τα μισά έσοδα να πηγαίνουν στις ΗΠΑ, μια ιδέα που οι Ευρωπαίοι απέρριψαν ως «σκανδαλώδη». Ωστόσο, όταν κάποια στιγμή αρθούν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η Euroclear –ο οργανισμός με έδρα το Βέλγιο που κατέχει τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία– ίσως αναγκαζόταν να επιστρέψει τα χρήματα στη Μόσχα.

Αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τους φορολογουμένους της ΕΕ να πληρώσουν οι ίδιοι. Ένα σενάριο που θα επιβαρύνει σοβαρά τις κυβερνήσεις της ΕΕ, ενώ οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και θα κλιμακωθούν την ερχόμενη εβδομάδα.

Ακολούθως, υπάρχει το ζήτημα της διατήρησης της ειρήνης. Νωρίτερα φέτος, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κίρ Στάρμερ ηγήθηκαν των προσπαθειών για μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη από χώρες που θα σχημάτιζαν –εθελοντικά– τον «συνασπισμό των προθύμων». Έναν χρόνο νωρίτερα, ο Μακρόν είχε μάλιστα διατυπώσει την ιδέα να σταλούν στρατιώτες στην περιοχή, προτού τελειώσει η σύγκρουση.

Πλέον, ο Μακρόν δεν υιοθετεί αυτή τη ρητορική.

Σε ένδειξη του πόσο δύσκολη θα ήταν οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία στη Γαλλία, ένα δραματικό μήνυμα την περασμένη εβδομάδα από τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων της Γαλλίας, Fabien Mandon, προς τους δημάρχους να προετοιμάσουν τους πολίτες για έναν πιθανό πόλεμο με τη Ρωσία προκάλεσε σάλο και οδήγησε στην καταδίκη από μεγάλα πολιτικά κόμματα. Ο Mandon είχε προειδοποιήσει ότι, αν η Γαλλία «δεν είναι προετοιμασμένη να δεχτεί την απώλεια των παιδιών της, να υποφέρει οικονομικά επειδή θα δοθεί προτεραιότητα στην αμυντική παραγωγή, τότε διατρέχουμε κίνδυνο».

Ο ίδιος ο Μακρόν προσπάθησε να ρίξει τους τόνους και υπογράμμισε ότι τα λόγια του Mandon παρερμηνεύθηκαν.

Στη Γερμανία, ο υπουργός Εξωτερικών Johann Wadephul δήλωσε ότι το Βερολίνο «ήδη συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανατολική πτέρυγα», τοποθετώντας μια ταξιαρχία έτοιμη για μάχη στη Λιθουανία. «Ολόκληρη η περιοχή της Βαλτικής είναι μια βασική περιοχή στην οποία θα επικεντρωθεί ο γερμανικός στρατός. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα δείγμα επαρκούς και εκτεταμένης υποστήριξης για την Ουκρανία».

Οι Ουκρανοί θα ήθελαν μια βαθύτερη δέσμευση στο έδαφός τους, αλλά οι Δυτικοευρωπαίοι είναι επιφυλακτικοί ως προς το ενδεχόμενο να υποστούν μεγάλες απώλειες στέλνοντας στρατιώτες στην πρώτη γραμμή.

«Τουλάχιστον ο Τραμπ είναι ειλικρινής ως προς αυτό» καταλήγει ο Σουένσον στο Politico. «Θα μπορούσαμε να νικήσουμε τη Ρωσία. Θα τους κερδίζαμε, νομίζω, γρήγορα, υποθέτοντας βέβαια ότι δεν θα υπήρχε εμπλοκή πυρηνικών όπλων. Θα νικούσαμε τη Ρωσία, αλλά πολλοί άνθρωποι θα πέθαιναν».