Γιατί μας αρέσει να μαζευόμαστε και να τρώμε παρέα

Ένα οικογενειακό τραπέζι, ένα τραπέζι με φίλους, κάτι που τέλος πάντων περιλαμβάνει φαγητό και παρέα είναι απόλαυση για όλους τους ανθρώπους και μάλιστα εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Γιατί όμως είναι αυτή η συνήθεια όχι μόνο αγαπημένη και συνηθισμένη αλλά και σημαντική;

Όπως αναφέρει το BBC, το μοίρασμα τροφής ως συμπεριφορά πιθανότατα πάει πίσω πριν από την εμφάνιση του ανθρώπινου είδους, καθώς οι χιμπαντζήδες και οι μπονόμπο, δύο από τους στενότερους συγγενείς μας στα πρωτεύοντα, επίσης μοιράζονται τροφή με τις κοινωνικές τους ομάδες, όπως έχουν παρατηρήσει οι βιολόγοι. Αλλά το να δίνεις φαγητό σε αυτούς που είναι κοντά σου δεν είναι το ίδιο με το να τρως μαζί, επισημαίνει ο κοινωνιολόγος Νίκλας Νέουμαν από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία. Οι άνθρωποι φαίνεται να έχουν προσθέσει αρκετά περίπλοκα κοινωνικά επίπεδα σε αυτή τη διαδικασία.

Πώς έγινε το πρώτο κοινό γεύμα

Το πρώτο κοινό γεύμα ίσως να συνέβη γύρω από μια φωτιά. Κανείς δεν είναι βέβαιος πότε οι άνθρωποι –ή οι πρόγονοί τους– έμαθαν να μαγειρεύουν. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν με την παλαιότερη προτεινόμενη χρονολογία να είναι 1,8 εκατομμύρια χρόνια πριν. Αλλά όταν κάποιος έχει κάνει τον κόπο να κυνηγήσει ή να συλλέξει φαγητό, να ετοιμάσει φωτιά και μετά να μαγειρέψει, αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να έχει μια κοινωνική ομάδα που τον βοηθά στα πολλά στάδια αυτής της διαδικασίας.

Και όταν όλοι είναι καθισμένοι γύρω από μια φωτιά μπορεί να τύχει να μένουν ξύπνιοι περισσότερο, υποθέτει ο Ρόμπιν Ντάνμπαρ, βιολογικός ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτές οι επιπλέον ώρες της ημέρας ίσως ήταν χρυσές ευκαιρίες για κοινωνικό δέσιμο γύρω από το φαγητό.

Γιατί είναι σημαντικό το να τρώμε παρέα

Ανεξάρτητα από την προέλευσή του, το να τρώμε μαζί συνδέεται με μεγαλύτερη χαρά. Σε μια μελέτη του 2017, ο Ντάνμπαρ ρώτησε ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο πόσο συχνά τρώνε γεύματα με άλλους. Όσο πιο συχνά, τόσο μεγαλύτερη η ικανοποίηση από τη ζωή και τόσο περισσότερη η κοινωνική υποστήριξη από φίλους. Η στατιστική ανάλυση έδειξε ότι τα κοινά γεύματα προκαλούν αυτά τα οφέλη και δεν είναι απλώς αποτέλεσμα του ότι κάποιος έχει ήδη πολλούς φίλους.

“Το φαγητό ενεργοποιεί το σύστημα ενδορφινών του εγκεφάλου, τη βασική φαρμακολογική βάση των δεσμών στις σχέσεις στα πρωτεύοντα και στους ανθρώπους”, εξηγεί ο Ντάνμπαρ. “Το να τρως μαζί ως ομάδα ενισχύει το αποτέλεσμα των ενδορφινών με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και το ομαδικό τζόγκινγκ”.

Το να τρως το ίδιο πράγμα, την ίδια στιγμή, με κάποιον άλλον, τον κάνει να φαίνεται πιο αξιόπιστος, διαπίστωσαν οι δημοσιογράφοι Σίνθια Γκρέιμπερ και Νίκολα Τουίλι στο podcast τους, Gastropod.

Αλλά το να τρως μαζί με άλλους δεν είναι μια απλή πράξη ούτε είναι πάντα θετική. Τα πανηγύρια ή γενικά γεύματα στα οποία μοιράζεται υπερβολική ποσότητα φαγητού, μπορεί να είναι τρόποι επίδειξης υποταγής και ελέγχου. Σκεφτείτε μια αγροτική παράδοση όπου ο ιδιοκτήτης της γης προσφέρει ένα μεγάλο γεύμα στους εργάτες του, ή ένα εταιρικό πάρτι όπου η γενναιοδωρία –ή η έλλειψή της– του εργοδότη είναι “στο ραντάρ” των παρευρισκόμενων. Και τα τακτικά οικογενειακά γεύματα, όσο κι αν είναι ένδειξη στενού δεσμού, δεν είναι απαραίτητα απαλλαγμένα από τριβές.

“Αν τους ρωτήσεις, οι άνθρωποι θα πουν ότι τους αρέσει να έχουν κοινά γεύματα με φίλους και αγαπημένους. Αλλά μπορεί επίσης να είναι μια φρικτή εμπειρία να τρως μαζί με αγαπημένους”, λέει ο Νέουμαν. “Είναι επίσης ένα μέρος για έλεγχο και κυριαρχία”.

Πράγματι, σε ένα από τα τρέχοντα ερευνητικά έργα του Νέουμαν, σχετικά με τη στάση των ηλικιωμένων για το φαγητό με παρέα στη Σουηδία, ανάκαλυψε κάτι μάλλον απροσδόκητο. “Τους ρωτάμε σκόπιμα αν νιώθουν άσχημα όταν τρώνε μόνοι. Οι περισσότεροι δεν νιώθουν” λέει. Τους αρέσει να τρώνε με άλλους, αλλά, τουλάχιστον σε αυτή την ομάδα των συμμετεχόντων, δεν αισθάνονται την απουσία αυτού του στοιχείου τόσο έντονα όσο ίσως θα περίμενε κανείς. Ίσως, αυτό έχει να κάνει με το αν ήδη υποφέρουν από μοναξιά, υποθέτει: αν συμβαίνει αυτό, τότε ένα μοναχικό γεύμα μπορεί να εντείνει τη δυσφορία.

“Αλλά αν είσαι άτομο που συχνά τρώει με άλλους, τότε μάλλον, πού και πού θα ήταν ωραίο να καθίσεις μόνος και να διαβάσεις”.