Νέο ρεκόρ εκτελέσεων στη Σαουδική Αραβία το 2025

Η Σαουδική Αραβία, βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, αλλά και άλλων δυτικών δημοκρατιών, όπως αυτή της Ελλάδας, ξεπέρασε το ρεκόρ της στον αριθμό των εκτελέσεων που πραγματοποιούνται ετησίως για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.

Τουλάχιστον 347 άνθρωποι έχουν καταδικαστεί σε θάνατο φέτος, από 345 συνολικά το 2024, σύμφωνα με την βρετανική ομάδα Reprieve, η οποία παρακολουθεί τις εκτελέσεις στη Σαουδική Αραβία και έχει πελάτες που βρίσκονται σε πτέρυγα θανατοποινίτη.

Όπως σημειώνει, αυτή ήταν η «πιο αιματηρή χρονιά εκτελέσεων στο βασίλειο από τότε που ξεκίνησε η παρακολούθηση».

Οι τελευταίοι κρατούμενοι που εκτελέστηκαν ήταν δύο Πακιστανοί υπήκοοι που είχαν καταδικαστεί για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά.

Μεταξύ όσων θανατώθηκαν φέτος περιλαμβάνουν έναν δημοσιογράφο και δύο νεαρούς άνδρες που ήταν παιδιά κατά τη στιγμή των φερόμενων εγκλημάτων που σχετίζονταν με διαμαρτυρίες. Πέντε ήταν γυναίκες.

Ωστόσο, σύμφωνα με την Reprieve, οι περισσότεροι – περίπου τα δύο τρίτα – καταδικάστηκαν για μη θανατηφόρα αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, κάτι που ο ΟΗΕ χαρακτηρίζει «ασύμβατο με τους διεθνείς κανόνες και πρότυπα».

Περισσότεροι από τους μισούς ήταν αλλοδαποί που φαίνεται να έχουν θανατωθεί στο πλαίσιο ενός «πολέμου κατά των ναρκωτικών» στο βασίλειο, σύμφωνα με το BBC.

Οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας δεν έχουν απαντήσει στο αίτημα του BBC για σχολιασμό σχετικά με την αύξηση των εκτελέσεων.

«Η Σαουδική Αραβία λειτουργεί τώρα με πλήρη ατιμωρησία», δήλωσε ο Τζιντ Μπασιούνι, επικεφαλής της Reprieve για τη θανατική ποινή στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. «Σχεδόν χλευάζει το σύστημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Χαρακτήρισε τα βασανιστήρια και τις αναγκαστικές ομολογίες ως «ενδημικά» στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης της Σαουδικής Αραβίας.

Η κα Μπασιούνι το χαρακτήρισε «βάναυση και αυθαίρετη καταστολή» στην οποία έχουν παγιδευτεί αθώοι άνθρωποι και άτομα που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας.

Την Τρίτη, εκτελέστηκε ένας νεαρός Αιγύπτιος ψαράς, ο Ισάμ αλ-Σάζλι. Συνελήφθη το 2021 στα χωρικά ύδατα της Σαουδικής Αραβίας και δήλωσε ότι είχε εξαναγκαστεί να κάνει λαθρεμπόριο ναρκωτικών.

Η Reprieve αναφέρει ότι 96 από τις εκτελέσεις συνδέονταν αποκλειστικά με το χασίς.

«Φαίνεται σχεδόν ότι δεν έχει σημασία για αυτούς ποιον εκτελούν, αρκεί να στέλνουν το μήνυμα στην κοινωνία ότι υπάρχει πολιτική μηδενικής ανοχής σε οποιοδήποτε θέμα μιλάνε – είτε πρόκειται για διαμαρτυρίες, ελευθερία έκφρασης ή ναρκωτικά», δήλωσε η κα Basyouni.

Έχει σημειωθεί έξαρση των εκτελέσεων που σχετίζονται με ναρκωτικά από τότε που οι σαουδαραβικές αρχές τερμάτισαν ένα ανεπίσημο μορατόριουμ στα τέλη του 2022 – ένα βήμα που χαρακτηρίστηκε ως «βαθιά λυπηρό» από το γραφείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Μιλώντας ανώνυμα στο BBC, συγγενείς ανδρών που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο για κατηγορίες ναρκωτικών μίλησαν για τον «τρόμο» στον οποίο ζουν τώρα.

Ένας δήλωσε στο BBC: «Η μόνη ώρα της εβδομάδας που κοιμάμαι είναι την Παρασκευή και το Σάββατο, επειδή δεν υπάρχουν εκτελέσεις εκείνες τις ημέρες».

Συγκρατούμενοι στα κελιά τους βλέπουν ανθρώπους με τους οποίους έχουν μοιραστεί τη ζωή στη φυλακή για χρόνια να σέρνονται κλωτσώντας τους και ουρλιάζοντας μέχρι θανάτου, σύμφωνα με το Reprieve.

Ο de facto ηγεμόνας της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν – ο οποίος έγινε πρίγκιπας διάδοχος το 2017 – έχει αλλάξει ριζικά τη χώρα τα τελευταία χρόνια, χαλαρώνοντας τους κοινωνικούς περιορισμούς ενώ ταυτόχρονα φιμώνει την κριτική.

Σε μια προσπάθεια να διαφοροποιήσει την οικονομία της μακριά από το πετρέλαιο, άνοιξε τη Σαουδική Αραβία στον έξω κόσμο, αφαίρεσε τη θρησκευτική αστυνομία από τους δρόμους και επέτρεψε στις γυναίκες να οδηγούν.

Ωστόσο, το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο βασίλειο παραμένει «απαισιόδοξο», σύμφωνα με την αμερικανική οργάνωση Human Rights Watch, με το υψηλό επίπεδο εκτελέσεων να αποτελεί σημαντική ανησυχία. Τα τελευταία χρόνια, μόνο η Κίνα και το Ιράν έχουν θανατώσει περισσότερους ανθρώπους, σύμφωνα με ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Δεν υπήρξε κανένα κόστος για τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και τις αρχές του για την προχώρησή τους σε αυτές τις εκτελέσεις», δήλωσε ο Τζόι Σι, ο οποίος ερευνά τη Σαουδική Αραβία για το Human Rights Watch. «Οι ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, οι αθλητικές εκδηλώσεις, όλα αυτά συνεχίζονται χωρίς επιπτώσεις, στην πραγματικότητα».

Σύμφωνα με το Reprieve, οι οικογένειες των εκτελεσθέντων συνήθως δεν ενημερώνονται εκ των προτέρων, ούτε τους δίνεται η σορός, ούτε ενημερώνονται για το πού έχουν ταφεί.

Οι σαουδαραβικές αρχές δεν αποκαλύπτουν τη μέθοδο εκτέλεσης, αν και πιστεύεται ότι πρόκειται είτε για αποκεφαλισμό είτε για εκτέλεση σε απόσπασμα.

Σε δήλωση που απεστάλη στο BBC, ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τις εξωδικαστικές, συνοπτικές ή αυθαίρετες εκτελέσεις, Δρ. Μόρις Τίντμπολ-Μπινζ, ζήτησε άμεσο μορατόριουμ στις εκτελέσεις στη Σαουδική Αραβία με σκοπό την κατάργησή τους.

Επίσης, άσκησε πιέσεις για «πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς εγγυήσεις (συμπεριλαμβανομένης της αποτελεσματικής νομικής βοήθειας και της προξενικής πρόσβασης για τους αλλοδαπούς), άμεση ενημέρωση των οικογενειών, επιστροφή των λειψάνων χωρίς καθυστέρηση και δημοσίευση ολοκληρωμένων δεδομένων εκτέλεσης ώστε να καταστεί δυνατός ο ανεξάρτητος έλεγχος».

Η διεθνής κοινότητα ζητά να καταργηθούν οι εκτελέσεις

Μεταξύ των Σαουδαράβων υπηκόων που εκτελέστηκαν φέτος ήταν οι Αμπντουλάχ αλ-Ντεραζί και Τζαλάλ αλ-Λαμπάν, οι οποίοι ήταν και οι δύο ανήλικοι κατά τη στιγμή της σύλληψής τους.

Είχαν διαμαρτυρηθεί για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση μεταχειριζόταν τη σιιτική μουσουλμανική μειονότητα το 2011 και το 2012 και συμμετείχαν στις κηδείες ανθρώπων που σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας. Καταδικάστηκαν για κατηγορίες που σχετίζονται με την τρομοκρατία και καταδικάστηκαν σε θάνατο μετά από αυτό που η Διεθνής Αμνηστία χαρακτήρισε κατάφωρα άδικες δίκες που βασίστηκαν σε «ομολογίες» μολυσμένες με βασανιστήρια. Ειδικοί του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα είχαν ζητήσει την απελευθέρωσή τους.

Ο ΟΗΕ καταδίκασε επίσης την εκτέλεση τον Ιούνιο του δημοσιογράφου Τούρκι αλ-Τζάσερ, ο οποίος είχε συλληφθεί το 2018 και είχε καταδικαστεί σε θάνατο με την κατηγορία της τρομοκρατίας και της εσχάτης προδοσίας, βασισμένης σε γραπτά του για τα οποία κατηγορήθηκε ότι είχε γράψει.

«Η θανατική ποινή κατά δημοσιογράφων αποτελεί μια αποτρόπαια επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία του Τύπου», δήλωσε η Γενική Διευθύντρια της Unesco, Audrey Azoulay.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα δήλωσαν ότι ήταν ο πρώτος δημοσιογράφος που εκτελέστηκε στη Σαουδική Αραβία από τότε που ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ανέλαβε την εξουσία, αν και ένας άλλος δημοσιογράφος, ο Τζαμάλ Κασόγκι, δολοφονήθηκε από Σαουδάραβες πράκτορες στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ απέστειλαν επιστολή στις σαουδαραβικές αρχές εκφράζοντας την ανησυχία τους για μια ομάδα 32 Αιγυπτίων και ενός Ιορδανού υπηκόου που καταδικάστηκαν σε θάνατο για κατηγορίες ναρκωτικών, και για την «φερόμενη απουσία νομικής εκπροσώπησης». Έκτοτε, τα περισσότερα μέλη της ομάδας έχουν εκτελεστεί.

Μια συγγενής ενός άνδρα που θανατώθηκε νωρίτερα φέτος είπε ότι της είχε πει ότι οι άνθρωποι «πήγαιναν σαν κατσίκες» για να θανατωθούν.

Το BBC έχει απευθυνθεί στις σαουδαραβικές αρχές για απάντηση στους ισχυρισμούς, αλλά δεν έχει λάβει καμία.

Ωστόσο, σε επιστολή τους με ημερομηνία Ιανουαρίου 2025 – απαντώντας σε ανησυχίες που εξέφρασαν οι ειδικοί εισηγητές του ΟΗΕ – ανέφεραν ότι η Σαουδική Αραβία «προστατεύει και τηρεί» τα ανθρώπινα δικαιώματα και ότι οι νόμοι της «απαγορεύουν και τιμωρούν τα βασανιστήρια».

«Η θανατική ποινή επιβάλλεται μόνο για τα πιο σοβαρά εγκλήματα και σε εξαιρετικά περιορισμένες περιπτώσεις», ανέφερε η επιστολή. «Δεν επιβάλλεται ούτε εκτελείται μέχρι να ολοκληρωθούν οι δικαστικές διαδικασίες σε δικαστήρια όλων των βαθμίδων».