Στράτης Μυριβήλης: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για τον αντιπολεμικό συγγραφέα

Ο Στράτης Μυριβήλης (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ευστράτιου Σταματόπουλου) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες πεζογράφους της γενιάς του ’30.

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Συκαμινέα στην υπόδουλη ακόμα στους Οθωμανούς Λέσβο, στις 30 Ιουνίου του 1890. Κάποιες πηγές αναφέρουν σαν χρονολογία γέννησής του το 1892, ωστόσο το σωστό έτος γέννησης είναι το 1890, καθώς αυτό γράφει το πιστοποιητικό του Μυριβήλη από τον Δήμο Αθηναίων.

Ο γνωστός συγγραφέας πέθανε σαν σήμερα, πριν από 51 χρόνια, στις 19 Ιουλίου του 1969 στην Αθήνα. Άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού από βρογχοπνευμονία, ενώ από το 1962 ήταν καθηλωμένος στο κρεβάτι από καρκίνο που τον οδήγησε σε φυσικό και πνευματικό μαρασμό.

1. Η λογοτεχνική του ταυτότητα

Αν και μεγαλύτερης ηλικίας, ο Στράτης Μυριβήλης συγκαταλέγεται στους λογοτέχνες της γενιάς του ’30. Η αγάπη για τη ζωή, για τον άνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον αποτελεί τον συνεκτικό ιστό της σκέψης του και ολόκληρου του έργου του. Η αντιπολεμική θεματολογία, το λυρικό και ποιητικό ύφος, η καλοδουλεμένη γλώσσα ενός μεγάλου τεχνίτη του λόγου, τον κατατάσσουν ανάμεσα στους μεγάλους συγγραφείς μας.

Κατά τον Ηλία Βενέζη ο Στράτης Μυριβήλης υπήρξε ο “γενάρχης” της Αιολικής Λογοτεχνίας. Καθιερώθηκε κυρίως ως συγγραφέας μυθιστορημάτων και διηγημάτων, αν και το έργο του ως χρονογράφου είναι ιδιαίτερα ογκώδες.

2. Η ζωή εν τάφω

Το 1924 ο Στράτης Μυριβήλης δημοσίευσε σε πρώτη έκδοση το «Η Ζωή εν τάφω», το οποίο έγινε γνωστό και σημείωσε μεγάλη επιτυχία στη δεύτερη έκδοσή του το 1930, όταν έλαβε την οριστική μορφή του. Πρόκειται για ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα με τη μορφή ημερολογίου, επικό, ρεαλιστικό, αλλά και λυρικό. Κεντρικό πρόσωπο, ο φοιτητής – λοχίας Αντώνης Κωστούλας, που καταγράφει στο ημερολόγιό του, όχι την ηρωική, αλλά τη φρικτή πραγματικότητα του πολέμου.

Το λογοτεχνικό βιβλίο μεταφέρθηκε πρόσφατα και στη μικρή οθόνη, με τον ομώνυμο τίτλο. Προβλήθηκε από την ΕΡΤ το 2019 και επρόκειτο για την πρώτη ελληνική τηλεοπτική σειρά που προβλήθηκε από την ΕΡΤ, δέκα χρόνια μετά από τη σειρά “Καρυωτάκης”. Τη σειρά σκηνοθέτησε ο Τάσος Ψαρράς και πρωταγωνιστές ήταν, μεταξύ άλλων, οι Δημήτρης Μοθωναίος, Γιάννης Μπέζος, Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκος Πουρσανίδης.

3. Πολέμησε σε τρεις πολέμους

Η κήρυξη του πολέμου του 1912 βρήκε τον Μυριβήλη φοιτητή της Νομικής και της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα. Μαζί με άλλους Λέσβιους νέους και κατόπιν διαβήματος στον Ελ. Βενιζέλο κατατάχθηκε εθελοντής και έφυγε για το μέτωπο. Συνολικά πολέμησε στους βαλκανικούς πολέμους (όπου τραυματίστηκε στο πόδι), στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία (ως ανθυπολοχαγός).

4. Η ιδιότητα του δημοσιογράφου

Πέρα από συγγραφέας, ο Στράτης Μυριβήλης υπήρξε και δημοσιογράφος-χρονογράφος. Το 1923 εξέδωσε την πρώτη δική του εφημερίδα, την “Καμπάνα”. Το 1932 πήρε τη θέση του διευθυντή και αρχισυντάκτη στην εφημερίδα “Δημοκρατία”, ενώ αργότερα έγραφε στην “Πρωία”.

Συνεργάστηκε με πάρα πολλές εφημερίδες, όπως η “Καθημερινή”, η “Ακρόπολις”, η “Απογευματινή”, το “Ελεύθερο Βήμα”, η “Ελευθερία” και περιοδικά όπως ο “Θεατής”, η “Νέα Εστία”, η “Ελληνική Δημιουργία”, ο “Ακρίτας”, τα “Στρατιωτικά Νέα”, ενώ εξέδωσε και το βραχύβιο περιοδικό Καλλιτεχνική Ελλάδα. Επίσης έγραψε και εκφώνησε κείμενα για τις ραδιοφωνικές του εκπομπές όπως “Το χρονικόν της εβδομάδος”, “Μιλάμε για την Τέχνη”, “Το Λογοτεχνικό Τέταρτο”.

5. Έργα και διακρίσεις

Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1915, με τα διηγήματα “Κόκκινες ιστορίες”. Η πρώτη περίοδος του έργου του είναι εμπνευσμένη από το παρόν ή το άμεσο παρελθόν, τη ζωή στη Μυτιλήνη και κυρίως τις εμπειρίες του από τον πόλεμο. Αποκορύφωση της έκφρασης του αντιπολεμικού πνεύματος είναι το μυθιστόρημα “Η ζωή εν τάφω” (1924). Αυτή η περίοδος ολοκληρώνεται το 1932 με το μυθιστόρημα “Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια”, βιβλίο που λογοκρίθηκε από το καθεστώς του Μεταξά.

Κατά τη δεύτερη περίοδο στράφηκε στο παρελθόν και τις αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία. Τα έργα της περιόδου είναι οι νουβέλες “Ο Βασίλης ο Αρβανίτης” (1943), “Τα παγανά” (1945), “Ο Παν” (1946), το μυθιστόρημα “Η Παναγιά η Γοργόνα” (1949) και οι συλλογές διηγημάτων “Το πράσινο βιβλίο” (1935), “Το γαλάζιο βιβλίο” (1939), “Το κόκκινο βιβλίο” (1952) και “Το βυσσινί βιβλίο” (1959).

Ο Στράτης Μυριβήλης τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας το 1949 και προτάθηκε τρεις φορές για το Νόμπελ, ενώ το 1959 τού απονεμήθηκε ο Σταυρός του Ταξιάρχη του Βασιλικού Τάγματος του Γεωργίου Α΄.