Άρθρο του Χάρη Θεοχάρη στο NEWS 247: Ώρα για πραγματική διάκριση των εξουσιών

*Του Χάρη Θεοχάρη

Το τελευταίο  διάστημα παρακολουθούμε μια σειρά αποκαλύψεων για τον τρόπο με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ, οι υπουργοί του αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός προσωπικά αντιλαμβάνονται τη λεγόμενη «μάχη κατά της διαφθοράς».

Έχουμε περάσει φυσικά από την εποχή των ψευδαισθήσεων για το ηθικό πλεονέκτημα του ενός ή του άλλου (θυμίζω και το “σεμνά και ταπεινά” παλαιοτέρων εποχών) και βιώνουμε την εποχή της διάψευσης της ελπίδας σε όλα τα επίπεδα.

Η ανικανότητα διακυβέρνησης  είναι πια φανερή ακόμα και στους πιο ένθερμους υποστηρικτές του κυβερνητικού συνασπισμού. Στο ζήτημα της διαφθοράς όμως δεν είναι απλώς θέμα ανικανότητας. Εδώ συγκρούονται δύο διαφορετικές και εν τέλει, μη συμβατές αντιλήψεις.

Η μία  αντίληψη υποστηρίζει πως το πρόβλημα είναι θέμα προσώπων. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση,  αν βρούμε το σωστό Πρωθυπουργό – πάντα ελπίζουμε πως τον βρήκαμε επιτέλους – και αν αυτός δεν “αλλοιωθεί” στην πορεία, η διαφθορά θα μειωθεί σημαντικά.

Η άλλη αντίληψη δίνει έμφαση στους θεσμούς και στο σύστημα. Χωρίς σωστό θεσμικό πλαίσιο και λειτουργικές δομές δεν έχουμε καμία δυνατότητα να καταπολεμήσουμε διαπλοκή και διαφθορά.

Η αλήθεια είναι, πως χωρίς τα σωστά πρόσωπα δεν μπορεί να έρθει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Αλλάζουμε τακτικά Πρωθυπουργούς αλλά τη διαφθορά δεν την έχουμε καταπολεμήσει αποτελεσματικά έως σήμερα.

Ισχύει επίσης, πως θεσμοί σαν τους δικούς μας, σε λαούς με άλλη νοοτροπία ηθικής ή πειθαρχίας, λειτουργούν πιο αποτελεσματικά από ό,τι στη χώρα μας. Ακριβώς όμως επειδή η μεσογειακή νοοτροπία  δεν μας επιτρέπει να λειτουργήσουμε με σεβασμό στο σημερινό περιβάλλον ασθενών θεσμών, επιβάλλεται μια άμεση θεσμική επανάσταση.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε πραγματική διάκριση εξουσιών. Έχω ήδη καταθέσει την πρότασή μου για Προεδρική Δημοκρατία, πολίτευμα που  θα επέβαλε την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.

Η ανεξαρτησία αυτή, είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο  διαχρονικά αλλά πολύ περισσότερο στις μέρες μας καθώς η εκτελεστική εξουσία – σήμερα στο όνομα του κ. Παπαγγελόπουλου – δεν αρκείται στην συνύπαρξη με τη Δικαιοσύνη αλλά αναζητά συνεχώς την ποδηγέτησή της.

Μέχρι να γίνουν αυτές οι αλλαγές, πρέπει να ελεγχθεί κάθε προσπάθεια καθυπόταξης της Δικαιοσύνης στους σκοπούς της διαπλοκής που και η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί. Ο κ. Παπαγγελόπουλος οφείλει να δώσει εξηγήσεις στη Βουλή και αν αυτές δεν είναι επαρκείς, να παραιτηθεί. Σε καμιά σύγχρονη ευνομούμενη κοινωνία δεν επιτρέπεται ένας υπουργός να ασχολείται με τους δικαστικούς φακέλους και ποιος τους χειρίζεται.

Θα μου επιτρέψετε να  δώσω ένα προσωπικό, διαφωτιστικό πιστεύω, παράδειγμα και να διηγηθώ το εξής: Το 2013, ως Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων, επισκέφθηκα την Ολλανδία για να δω μεταξύ άλλων, τον ομόλογό μου στην Ολλανδική Φορολογική Διοίκηση. Ανάμεσα στα πολλά που ρώτησα τον κ. Veld ήταν αν δέχεται τηλεφωνήματα από τον προϊστάμενό του κ. Dijsselbloem για υπηρεσιακά θέματα. Μου απάντησε αρνητικά.

Μου είπε μάλιστα, πως αν τον πάρει ποτέ τηλέφωνο για να ρωτήσει πχ αν μια υπόθεση θα τελειώσει και πότε – όχι να μπει στην ουσία της υπόθεσης, απλώς να ενημερωθεί για τον προγραμματισμό – τότε θα αναγκαστεί να παραιτηθεί την επόμενη ημέρα!

Χωρίς αμφιβολία είμαστε ακόμη μακριά από αυτού του είδους την ευθιξία. Όμως πρέπει να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση και να σταματήσουμε να κάνουμε θεσμικές εκπτώσεις στο όνομα δήθεν της αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης.

Το παράδοξο είναι πως η αυτονόμηση της εκτελεστικής εξουσίας και η καθυπόταξη της νομοθετικής και δικαστικής  από αυτήν, αντί να ισχυροποιεί την εκτελεστική εξουσία, την καθιστά πιο ανίσχυρη και αναποτελεσματική καθώς έχει χάσει κάθε νομιμοποίηση της ισχύος της. Με άλλα λόγια, όλοι καταλαβαίνουμε πως οι νόμοι δεν είναι πάντα οι νόμοι των πολιτών αλλά συνήθως του ισχυρού και συνεπώς δεν αναγνωρίζουμε στην εξουσία την δυνατότητα να τους εφαρμόσει.

Επιμένουμε δηλαδή στη μη τήρηση των νόμων για κοινωνικούς λόγους δείχνοντας προς τα πάνω για τους πρώτους διδάξαντες. Όταν όμως η ισχύς του νόμου τεθεί υπό αμφισβήτηση για κοινωνικούς λόγους, μετά αυτό γίνεται συστηματικά για όποιον μπορεί να πληρώσει.

Συνεπώς, πάντα ο οικονομικά ισχυρός βγαίνει κερδισμένος. Μια ισχυρή δικαστική εξουσία, την ηγεσία της οποίας δεν επιλέγει ο Πρωθυπουργός, αλλά ένα συμβούλιο υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας θα ήταν ένα  πρώτο σημαντικό βήμα για την ανάκτηση της χαμένης εμπιστοσύνης.

Για να συμβεί όμως αυτό χρειαζόμαστε έναν  Πρωθυπουργό αποφασισμένο να μειώσει τις εξουσίες τις οποίες κατέχει. Χρειαζόμαστε ένα υγιές πολιτικό κίνημα που θα βάλει την χώρα πάνω από το ίδιο και τους υπάρχοντες πολιτικούς σχηματισμούς.

Και η  χώρα τα έχει ανάγκη  άμεσα  εάν πραγματικά θέλουμε να  προχωρήσει μπροστά και  να απελευθερωθούν οι δυνάμεις της δημιουργίας που θα τη βγάλουν από το τέλμα.