Η Βασίλισσά τους

“Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί”.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης (1938-1957)

Κύπρια από την πλευρά του πατέρα μου, όποτε πηγαίνω στην γενέτειρα του, επισκέπτομαι τα Φυλακισμένα Μνήματα. Έτσι ονομάζεται το νεκροταφείο όπου οι Άγγλοι έθαψαν τους εννέα απαγχονισμένους και τα τέσσερα ιστορικά στελέχη της ΕΟΚΑ που αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση της Κύπρου και την ένωσή της με την Ελλάδα.

Τα Φυλακισμένα Μνήματα βρίσκονταν δίπλα στα κελιά των μελλοθάνατων αγωνιστών. Ένας περιφραγμένος χώρος εμπόδιζε τις λαϊκές διαδηλώσεις και τα συλλαλητήρια κατά τη διάρκεια της κηδείας των νεκρών ηρώων. Ο μόνος που βρισκόταν εκεί ήταν ο ιερέας των φυλακών Ερωτόκριτος Παπαντωνίου ο οποίος τελούσε τη νεκρώσιμο ακολουθία. Ούτε συγγενείς, ούτε κανείς. Μετά την ταφή επέτρεπαν στην οικογένεια να επισκεφτεί τον τάφο του δικού τους ανθρώπου.

Από τις 10 Μαϊου 1956 έως τις 14 Μαρτίου 1957 δεκατρία παλικάρια – κανένα δεν είχε κλείσει τα 25 του χρόνια – κρεμάστηκαν στα Φυλακισμένα Μνήματα.

Κι επειδή Ιστορία ίσον Μνήμη με σεβασμό θυμόμαστε τα ονόματα τους.

• Μιχάλης Καραολής
• Ανδρέας Δημητρίου
• Χαρίλαος Μιχαήλ
• Ανδρέας Ζάκος
• Ιάκωβος Πατάτσος
• Στέλιος Μαυρομάτης
• Ανδρέας Παναγίδης
• Μιχάλης Κουτσόφτας
• Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Και οι τέσσερις αγωνιστές της ΕΟΚΑ

• Γρηγόρης Αυξεντίου
• Στυλιανός Λένας
• Μάρκος Δράκος
• Κυριάκος Μάτσης.

Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Γρηγόρης Αυξεντίου και ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης αναπαύονται μαζί στον ίδιο τάφο.

Οι γραμμές αυτές γράφονται με αφορμή τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ μετά από 70 χρόνια στον θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου.

Υπάρχει μια παρανόηση εδώ. Μια παρανόηση που της δίνει ελαφρυντικά με το επιχείρημα ότι ο ρόλος της είναι διακοσμητικός και μόνον. Ότι δηλαδή δεν μπορούσε να σώσει τον μελλοθάνατο, ούτε μετά το προσωπικό τηλεγράφημα που της έστειλαν οι δικηγόροι του 19 χρονου Παλληκαρίδη και το οποίο αγνόησε τόσο αυτή όσο και ο ‘’Ελληνας’ σύζυγος της.

Μπορούσε να τον σώσει.

Με μια της λέξη.

Με ένα της νεύμα.

Μπορούσε να το σώσει το παιδί το 19χρονο.

‘Ο,τι κι αν ισχυρίζονται οι ιστορικοί ξεπλυματίες, μια χαρά μπορούσε να το σώσει.

Δεν το έκανε.

Το έστειλε στην κρεμάλα.

«Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο. Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ‘ναι το τελευταίο μου γράμμα.

Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα.

Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί».

Οι βρετανοί μονάρχες έχουν κυβερνητική εξουσία. Πριν τέσσερα χρόνια διάβαζα στο.businessinsider τη λίστα των κομβικών αρμοδιοτήτων που βρίσκονται στην δικαιοδοσία τους. Μία από αυτές είναι το δικαίωμα της να χορηγήσει χάρη ή να μειώσει ποινές κρατούμενων.

Τι έχουμε εδώ λοιπόν.

• Μπορεί το Κοινοβούλιο κι όχι η βασιλική οικογένεια να είναι ιεραρχικά το υψηλότερο κυβερνητικό σώμα, όμως ο Βασιλιάς έχει πολύ περισσότερα δικαιώματα, από το να κηρύττει απλώς την τελετουργική έναρξη των εργασιών της Βουλής.

• Το Κοινοβούλιο έχει την νομοθετική εξουσία αλλά ο μονάρχης μπορεί – σε σπάνιες περιπτώσεις – να απορρίψει έναν νόμο. Αυτό συνέβη τελευταία φορά το 1708 όταν η Βασίλισσα Άννα έθεσε βέτο σε νόμο που θα αποκαθιστούσε την Σκωτική πολιτοφυλακή.

• Στο Ηνωμένο Βασίλειο η πλειοψηφία των κρατικών λειτουργών εκλέγεται με ψήφο. Όμως ο μονάρχης – όπως και ο Πρωθυπουργός – έχει το δικαίωμα να επιλέγει τους συμβούλους και τους επιτελείς του, συνήθως από τα υπόλοιπα μέλη του Κοινοβουλίου.

• Όλα ανεξαιρέτως τα διαβατήρια εκδίδονται στο όνομα του εκάστοτε βασιλιά ο οποίος έχει και την εξουσία να τα αφαιρέσει αν κρίνει πως συντρέχει λόγος.

• Ο μονάρχης είναι ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων εκτός αν ο ίδιος από επιθυμεί να εκχωρήσει την ιδιότητα αυτή στον Πρωθυπουργό ή τον Υπουργό Άμυνας.

• Ο μονάρχης όχι μόνο μπορεί να κηρύξει πόλεμο σε άλλα κράτη, αλλά είναι και ο μόνος που έχει την εξουσία να το κάνει. Αυτό ισχύει μόνο για περιπτώσεις ολοκληρωτικού πολέμου (‘all-out warfare’) και περνάει από την έγκριση του Κοινοβουλίου. Ο τελευταίος που έκανε χρήση του δικαιώματος ήταν ο πατέρας της Ελισάβετ, ο βασιλιάς Γεώργιος ο VI, που το 1939 κήρυξε πόλεμο στη ναζιστική Γερμανία.

• Ο μονάρχης έχει το δικαίωμα να απολύσει τα μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων και να κηρύξει νέες εκλογές. Αυτή η ενέργεια ποσώς επηρεάζει την λειτουργία της Κυβέρνησης: ο Πρωθυπουργός και οι υπουργοί συνεχίζουν κανονικά το έργο τους. Για ευνόητους λόγους κανένας βασιλιάς δεν ασκεί αυτό το άκρως αντιδημοφιλές δικαίωμα που τον καθιστά αντιπαθή στα μάτια των ‘υπηκόων΄ του. Τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν το 1830.

Και φυσικά…

• Ο μονάρχης μπορεί να δώσει χάρη σε εγκληματία. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει συχνά, πάντως συμβαίνει. Μετά την κατάργηση της θανατικής ποινής, το δικαίωμα αυτό έχει ατονήσει. Ο αρχικός σκοπός του άλλωστε ήταν να σωθεί ένας άνθρωπος από την εκτέλεση. Παρ’ όλα αυτά, η βασίλισσα μπορεί αν θέλει να μειώσει ποινές: το 2001 δυο κρατούμενοι πήδηξαν έξω από τη φυλακή για να σώσουν έναν εργαζόμενο που του είχε επιτεθεί μια αρκούδα. Η ηρωική τους πράξη ανταμείφθηκε με μια συμβολική καταδίκη.

Ίσως η Ελισάβετ να ήταν καλή ηγεμόνας για το λαό της. Και σίγουρα είναι μια μεγάλη ιστορική προσωπικότητα. Για όλους τους σωστούς και – κυρίως – για όλους τους λάθος δρόμους.

Ας ελπίσουμε πως θα την έχουν συγχωρέσει οι λαοί που αιματοκύλισε. Κι ας αναπαυτεί με ειρήνη.