ΠΩΣ ΞΕΡΕΙ Ο CHRIS HEMSWORTH ΟΤΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ

Ποια είναι η σχέση σου με τις προληπτικές εξετάσεις; Είσαι από τους ανθρώπους που κάνουν το τσεκ απ τους κάθε χρόνο ή ανήκεις σε αυτούς που πιστεύουν πως όσο ψάχνεις, βρίσκεις -και άρα δεν ψάχνουν;

Ρωτώ γιατί η ιστορία του Chris Hemsworth μπορεί να ενισχύσει και τις δυο νοοτροπίες.

O 39χρονος Αυστραλός ανακοίνωσε πως για κάποιο καιρό θα απέχει από τη δουλειά του, για να περάσει περισσότερο χρόνο με την οικογένεια του και να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητες του.

Αν συνέβη κάτι;

Ο ηθοποιός που έδωσε σάρκα και οστά στον Thor, τον υπερήρωα της Μarvel, έμαθε πως έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ.

Παρεμπιπτόντως, ανήκει σε αυτούς που ελέγχονται κάθε χρόνο, γιατί θεωρούν πως έχει μια κάποια σημασία να ξέρουν τι τους γίνεται, ώστε και να προλάβουν καταστάσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν δίστασε να αποδεχθεί την πρόταση του Limitless που προβάλλεται στο National Geographic, ντοκιμαντέρ με θέμα το πώς μπορούμε να καθυστερήσουμε τη φθορά του οργανισμού που έρχεται με το χρόνο και τη γήρανση.

Kλήθηκε να υποβληθεί σε σειρά γενετικών εξετάσεων, ώστε να μάθει τα μελλούμενα -βάσει όσων υπάρχουν στο DNA. Έδωσε αίμα και, βάσει πλάνου, θα ενημερωνόταν για όσα ‘έδειχνε’ αυτό on camera.

Ο επικεφαλής γιατρός ωστόσο, τον κάλεσε στο τηλέφωνο και του είπε “πρέπει να κάνουμε μια συζήτηση κατ’ ιδίαν και να αποφασίσουμε αν θες να μπουν στο ντοκιμαντέρ αυτά που θα σου πω”.

Τα αποτελέσματα “επιβεβαίωσαν το μεγαλύτερο φόβο μου”.

Έμαθε πως ο γενετικός του κώδικας περιλαμβάνει δύο αντίγραφα του γονιδίου APOE4: το ένα από τη μητέρα του και το άλλο από τον πατέρα του.

Μελέτες το έχουν συνδέσει με αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, δηλαδή τον πιο κοινό τύπο άνοιας.

Το Vanity Fair -όπου μίλησε ο σούπερ σταρ- ενημέρωσε πως σύμφωνα με μελέτη του 2021 από το National Institutes of Health στις ΗΠΑ, ένας στους 4 ανθρώπους φέρει ένα μόνο αντίγραφο του γονιδίου.

Μόνο το 2 με 3% του γενικού πληθυσμού, έχουν και τα δυο αντίγραφα.

Ο Hemsworth ανήκει στις ‘εξαιρέσεις’. Άρα στην ομάδα που αντιμετωπίζει πολύ υψηλότερη κίνδυνο να επηρεαστεί από την πάθηση. Πόσο υψηλότερο; Οκτώ με 10 φορές πιο υψηλό.

“Στόχος μου είναι να ζήσω με μεγαλύτερη αίσθηση ευγνωμοσύνης και αγάπης”

Η ύπαρξη του γονιδίου APOE4 δεν σημαίνει πως 100% θα εμφανίσει κάποιος Αλτσχάιμερ -κάτι που είχε κυκλοφορήσει προ δεκαετίας, αλλά στην πορεία αμφισβητήθηκε από μελέτες. Είναι μόνο ένας παράγοντας που συμβάλλει στον κίνδυνο.

Σε κάθε περίπτωση, το 40-65% των ατόμων που έχουν διαγνωστεί στις ΗΠΑ με Αλτσχάιμερ, έχει το γονίδιο APOE-e4.

Όπως είπε, δεν πιάστηκε εξαπίνης καθώς ο παππούς του ζει εδώ και πολλά χρόνια με τη νόσο. “Η ανησυχία μου ήταν ότι δεν ήθελα να το χειραγωγήσω και να το δραματοποιήσω υπερβολικά, για να προκαλέσω την ενσυναίσθηση του κόσμου ή οτιδήποτε άλλο σχετίζεται με την ψυχαγωγία.

Το εύρημα αυτό είναι για εμένα ευλογία, καθώς μπορώ να αρχίσω να λαμβάνω τα μέτρα μου, ώστε να διαχειριστώ τον κίνδυνο που υπάρχει, όπως διατηρώ τη ψυχική και τη σωματική μου υγεία. Ίσως να καταφέρω έτσι, να σταματήσω την ανάπτυξη της διαταραχής για όσο περισσότερο μπορώ.

Αν κοιτάξετε την πρόληψη του Αλτσχάιμερ, τα οφέλη των προληπτικών βημάτων καθορίζουν το υπόλοιπο της ζωής σου. Όταν έχεις προδιάθεση για καρδιαγγειακές καρδιακές παθήσεις, καρκίνο, οτιδήποτε, όλα έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του ύπνου, τη διαχείριση του άγχους, τη διατροφή, την κίνηση, τη φυσική κατάσταση. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα εργαλεία που πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια είναι τα ίδια”.

Πρόσθεσε πως η διάγνωση τον έκανε να σκεφτεί τη μέχρι τώρα ζωή του και δη τη δεκαετία μέσα στην οποία έγινε γνωστός σε όλον τον κόσμο, ως Thor, παντρεύτηκε την Ισπανίδα ηθοποιό και μοντέλο Elsa Pataky και απέκτησαν μαζί 3 παιδιά.

“Οι περισσότεροι αποφεύγουμε να μιλάμε για το θάνατο, με την ελπίδα πως με κάποιον τρόπο θα τον αποφύγουμε. Πολλοί πιστεύουμε πως θα βρούμε τη λύση. Και ξαφνικά μας λένε πως υπάρχουν μεγάλες ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι δεν θα ξεφύγουμε από τη διαδρομή: πως είμαστε θνητοί.

Τώρα ο στόχος μου είναι να ζήσω με τη μεγαλύτερη αίσθηση ευγνωμοσύνης και αγάπης που μπορώ. Κανείς δεν ξέρει τι ξημερώνει. Για αυτό είναι χρήσιμο να ζούμε στο έπακρο τη ζωή μας. Είτε μαθαίνουμε πράγματα που μας βοηθούν να ζήσουμε περισσότερο, είτε όχι, είναι χρήσιμο να ζούμε όσο καλύτερα μπορούμε την κάθε στιγμή: ό,τι κάνουμε τώρα, μπορεί να ωφελήσει το μελλοντικό μας εαυτό”.

Πώς μπορείς να τα βάλεις με έναν άγνωστο εχθρό

Tην τελευταία ημέρα του Νοέμβρη προέκυψε η είδηση πως ένα νέο πειραματικό φάρμακο φαίνεται να μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη των συμπτωμάτων του Αλτσχάιμερ, στα πρώτα στάδια της εμφάνισης του.

Μολονότι πρόκειται για κάτι που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, παραμένει άγνωστος ο μηχανισμός του τρόπου που ο πιο κοινός τύπος άνοιας προκαλεί νευρικές βλάβες.

Έχει αποσαφηνιστεί ότι σε κυτταρικό επίπεδο καταστρέφει τους νευρώνες και τις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων, σε μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για τη μνήμη, τη γλώσσα, τη λογική και την κοινωνική συμπεριφορά. Στα τελευταία στάδια της νόσου, ο άνθρωπος με Αλτσχάιμερ χάνει την ικανότητα να ζει ανεξάρτητα, με τη νόσο να γίνεται τελικά θανατηφόρα.

Έχει διευκρινιστεί ότι στους εγκεφάλους των ατόμων με Αλτσχάιμερ, υψηλά επίπεδα της τοξικής πρωτεΐνης beat-αμυλοειδούς 42 συσσωρεύονται σε ‘πλάκες’ που διακόπτουν την επικοινωνία των νευρώνων.

Οι ερευνητές έχουν βρει και νευροϊνιδιακά μπερδέματα της πρωτεΐνης tau, εντός των νευρώνων που εμποδίζουν τη συναπτική επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων.

Η χρόνια φλεγμονή και οι αγγειακές παθήσεις –προβλήματα που επηρεάζουν τη ροή του αίματος– πιθανότατα παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.

Στους παράγοντες κινδύνου είναι η ηλικία (μεγαλύτερο κίνδυνο έχουν οι άνω των 65 ετών), το ιστορικό της οικογένειας και δυο κατηγορίες γονιδίων.

Η μια είναι τα γονίδια που λειτουργούν με ντετερμινιστικό τρόπο: προκαλούν άμεσα μια ασθένεια, αλλά ευτυχώς είναι σπάνια -στις περιπτώσεις Αλτσχάιμερ αντιστοιχούν σε ποσοστό μικρότερο του 1%. Έχουν βρεθεί μόνο σε μερικές εκατοντάδες εκτεταμένες οικογένειες σε όλο τον κόσμο και προκαλούν πρώιμη έναρξη της νόσου, σε όσους έχουν προσβληθεί όταν είναι στα 40 ή στα μέσα της δεκαετίας των ’50.

Η δεύτερη είναι το αλληλόμορφο APOE4 που κάνει τρεις φορές πιο πιθανή την εμφάνιση του Αλτσχάιμερ, συγκριτικά με όσους έχουν το ΑΠΟΕ3. Τι είναι αυτά;

Συνέχισε να διαβάζεις.

Τι είναι το APOE4

Κατά τους New York Times το γονίδιο APOE είναι σημαντικό για το σχηματισμό μιας πρωτεΐνης που βοηθά στη μεταφορά της χοληστερόλης, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Βοηθά στη μεταφορά λιπιδίων και την αποκατάσταση τραυματισμών στο κεφάλι. Συσσωρεύει χοληστερόλη και άλλα λίπη και τα μετακινεί μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.

Πριν από σχεδόν 30 χρόνια, οι επιστήμονες έμαθαν ότι το APOE επηρεάζει επίσης τις πιθανότητες ενός ατόμου να αναπτύξει Αλτσχάιμερ.

Το γονίδιο έχει τρεις παραλλαγές. Στις μελέτες,

• Το αλληλόμορφο ΑPOE2 φαίνεται να ‘δίνει’ μειωμένο κίνδυνο για τη συγκεκριμένη νόσο.
• Η παραλλαγή APOE3 είναι ο πιο κοινός τύπος και θεωρείται ουδέτερη (δεν αυξάνει και δεν μειώνει τον κίνδυνο).
• Η παραλλαγή APOE4 αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης και συνδέεται με την πρώιμη έναρξη της νόσου.

Ο καθένας μας έχει δύο εκδοχές του γονιδίου: μία κληρονομημένη από τη μητέρα του και μία από τον πατέρα του.

Οι επιστήμονες δεν είναι ακριβώς σίγουροι γιατί ένα γονίδιο που εμπλέκεται στη δέσμευση της χοληστερόλης παίζει τόσο μεγάλο ρόλο στη νόσο του Αλτσχάιμερ.

Είναι πιθανό οι αλλαγές στη χοληστερόλη να βλάπτουν τα εγκεφαλικά κύτταρα ή να προκαλούν φλεγμονή στον εγκέφαλο, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε άνοια.

Για να μάθεις τι έχει το δικό σου DNA, μπορείς να κάνεις την ειδική εξέταση, αφού πρώτα επισκεφτείς έναν γενετικό σύμβουλο. Πολλοί γιατροί ωστόσο, αμφισβητούν τη χρησιμότητα της για τους περισσότερους ανθρώπους. Γιατί; Αν υπάρχει ιστορικό, υπάρχει και η υπόθεση αυξημένου κινδύνου, άρα ο έλεγχος δεν θα πει κάτι παραπάνω.

Στο τέλος της ημέρας “τα γονίδια δεν είναι το πεπρωμένο μας. Μπορούμε να νικήσουμε αυτόν τον ‘πόλεμο’”, δήλωσε η διευθύντρια του Ινστιτούτου John P. Hussman for Human Genomics στο University of Miami Miller School of Medicine, Margaret Pericak-Vance.

Πώς θα νικήσουμε;

Βάσει μελετών, βοηθά να τρώμε καλά (δηλαδή, υγιεινά -η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και ψαριών με Ωμέγα 3 μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή στον εγκέφαλο), να κοιμόμαστε ποιοτικά, να μην καπνίζουμε, να κοινωνικοποιούμαστε, να ασκούμαστε (είτε σε αντοχή, είτε σε ενδυνάμωση -και τα δυο αναπτύσσουν νέες συνδέσεις μεταξύ των κυττάρων, ιδιαίτερα στον ιππόκαμπο, μια περιοχή σημαντική για τη μνήμη) και να εξελισσόμαστε (η εκπαίδευση βοηθά τους εγκεφάλους των ανθρώπων να γίνουν πιο ανθεκτικοί, μια έννοια γνωστή ως γνωστική εφεδρεία).

Έρευνες που έχουν γίνει σε μονοζυγωτικά δίδυμα, που μοιράζονται σχεδόν όλα τα ίδια γονίδια, έχουν δείξει πόσο πολύ επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου οι συμπεριφορές του τρόπου ζωής.

Άρα πολλά είναι στο χέρι μας. Όχι μόνο στα γονίδια μας.