Η ΜΟΛΥΣΜΕΝΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΗΣ ΣΑΛΜΟΝΕΛΑΣ

Νωρίς το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης, ο Σωτήρης Μαραγκός, κάτοικος του Ριζόμυλου, λίγα χιλιόμετρα από τη λίμνη Κάρλα, σταμάτησε με το αυτοκίνητό του στην πλατεία του χωριού. «Τα εμφιαλωμένα νερά εξαφανίζονται. Κανείς δεν μας ενημερώνει για τις ώρες που μπορούμε να παραλάβουμε», είπε.

Έβγαλε από το αυτοκίνητο πλαστικά μπιτόνια και μπουκάλια και άνοιξε τη βάνα στο πίσω μέρος μιας υδροφόρας, που γυάλιζε κάτω από τον δυνατό ήλιο. «Το νερό από την υδροφόρα είναι για το μπάνιο και για το πλύσιμο στο σπίτι. Δεν γνωρίζουμε πότε θα τελειώσει όλο αυτό».

Οι κάτοικοι στον Ριζόμυλο και το Στεφανοβίκειο του Δήμου Ρήγα Φεραίου στη Μαγνησία εμφάνισαν προ ημερών μαζικά συμπτώματα γαστρεντερίτιδας. Όσοι είχαν βαρύτερα συμπτώματα, μεταξύ αυτών παιδιά και ηλικιωμένοι, διακομίστηκαν στο Νοσοκομείου του Βόλου. Η πηγή του κακού ήταν το νερό. 

Τα δύο χωριά, με πληθυσμό 1.500 κατοίκους το καθένα, υδροδοτούνται από την ίδια δεξαμενή, την οποία τροφοδοτούν τρεις δημοτικές γεωτρήσεις. Σε μία από αυτές ο ΕΟΔΥ ανίχνευσε το παθογόνο της σαλμονέλας. Η παροχή νερού διακόπηκε και κατόπιν εορτής η Περιφέρεια Θεσσαλίας ανακοίνωσε ότι θα κάνει μετρήσεις σε όλες τις γεωτρήσεις και τις πηγές της περιοχής.

Η αιτία της μόλυνσης του νερού παρέμενε έως αργά χθες άγνωστη. Από την έρευνα του NEWS24/7 προκύπτουν ερωτήματα για το πανάκριβο σύστημα χλωρίωσης της δεξαμενής, το οποίο εκ των πραγμάτων δεν δούλεψε. Τα προηγούμενα χρόνια δόθηκαν άδειες λειτουργίας σε κτηνοτροφικές μονάδες κοντά στις γεωτρήσεις, χωρίς κάποια σοβαρή τεχνική διαδικασία. Κι έπειτα, από τις υγειονομικές υπηρεσίες και τις αρχές της περιοχής περίπου υποστηρίζεται ότι «τέτοια πράγματα συμβαίνουν».

Η ΔΕΞΑΜΕΝΗ

Η Κάτια Κουραβέλα, περιφερειακή γιατρός στον Ριζόμυλο, δέχτηκε τους πρώτους ασθενείς με συμπτώματα γαστρεντερίτιδας πριν από περίπου δέκα μέρες. «Ο αριθμός των ασθενών ολοένα και μεγάλωνε κι έτσι στις 30 Μαΐου ενημέρωσα τον ΕΟΔΥ», είπε. Τα επιβεβαιωμένα κρούσματα ξεπέρασαν τα 120, όμως πιστεύεται ότι προσβλήθηκαν πολλοί περισσότεροι κάτοικοι – ολόκληρες οικογένειες και στα δύο χωριά – που παρέμειναν στο σπίτι με ηπιότερα συμπτώματα.

Η έρευνα των υγειονομικών υπηρεσιών οδήγησε γρήγορα στη δεξαμενή, στην οποία συλλέγεται το νερό πριν διοχετευτεί στις βρύσες των σπιτιών. Βρίσκεται περίπου 4,5 χιλιόμετρα έξω από τον Ριζόμυλο, κοντά στην εθνική οδό. Είναι ένα μεγάλο τσιμεντένιο κτίσμα, από την «κοιλιά» του οποίου οι δημοτικοί υπάλληλοι έχουν αδειάσει το νερό, με αποτέλεσμα να ξεπροβάλουν στο δάπεδο και τα τοιχώματα μπλε μεταλλικές σωλήνες.

Το πρωί της Πέμπτης υπάλληλοι της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης και ένα ιδιωτικό συνεργείο καθάριζαν τη δεξαμενή κι έκαναν υπερχλωρίωση σε όλο το δίκτυο ύδρευσης προς τους οικισμούς. Κάθε τόσο, από τα ανοίγματα στο επάνω μέρος του κτίσματος ξεπρόβαλε ένας υπάλληλος, που φορούσε αντιασφυξιογόνο μάσκα για τις αναθυμιάσεις από το χλώριο.

Το NEWS24/7 ακολούθησε, αντίστροφα με τη ροή του νερού, τον χωμάτινο δρόμο προς τη γεώτρηση, στην οποία βρέθηκε το παθογόνο της σαλμονέλας. Βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρo μακριά, στη θέση Χλόη, στον ήπιο ορεινό όγκο που οι ντόπιοι αποκαλούν Σαριγκιόλ. Από το ανάγλυφο της περιοχής και τη χρήση της γης είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί η αιτία της μόλυνσης. Τριγύρω υπάρχουν αγροί και δεν φαίνεται να υπάρχει καμία ανθρώπινη δραστηριότητα -νόμιμη η παράνομη- σε μεγάλη απόσταση. 

Η γεώτρηση ανοίχτηκε πριν από μία πενταετία και το έργο ανόρυξης και αξιοποίησής της κόστισε 151.000 ευρώ, σύμφωνα με έγγραφα που αναρτήθηκαν στη «Διαύγεια». Φτάνει σε βάθος τα 230 μέτρα, όμως τραβά νερό τουλάχιστον από τα 120 μέτρα. Στη σύμβαση του έργου σημειώνεται ότι το νερό οδηγείται μέσω αγωγού στη δεξαμενή όγκου 660m3 και στη συνέχεια κατευθύνεται προς τα δύο χωριά.

Η σημασία της νέας γεώτρησης ήταν μεγάλη κυρίως για το Στεφανοβίκειο, γιατί στο νερό του χωριού είχε ανιχνευτεί προ δεκαετίας εξασθενές χρώμιο. Σε μεγαλύτερο υψόμετρο υπάρχουν άλλες δύο δημοτικές γεωτρήσεις που τροφοδοτούν την ίδια δεξαμενή του Ριζόμυλου και του Στεφανοβίκειου. Ανοίχτηκαν αρκετά παλαιότερα και στις μετρήσεις που έκανε την περασμένη εβδομάδα ο ΕΟΔΥ, η μεν πρώτη βρέθηκε «καθαρή», ενώ στη δεύτερη εντοπίστηκαν κάποιοι μικροβιακοί δείκτες, όμως όχι σαλμονέλα.

ΟΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ

Ο Στέργιος Γούναρης, πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών, σημειώνει ότι η ανίχνευση σαλμονέλας, κολοβακτηριδίων και εντερόκοκκου στο δίκτυο ύδρευσης των δύο χωριών, όπως επίσημα ανακοινώθηκε, φαίνεται να περιορίζει τις πιθανές αιτίες μόλυνσης. «Η σαλμονέλα εντοπίζεται σε αυγά, κοτόπουλα, υπολείμματα κρεατικών και φαγητών που μπορεί να μην περάσουν από εργαστηριακό έλεγχο. Δηλαδή, σε ζωικά ή ανθρώπινα λύματα», σχολίασε.

Την περίοδο 2016-17, το δημοτικό συμβούλιο του Ρήγα Φεραίου είχε γνωμοδοτήσει θετικά για τη λειτουργία στη θέση Σαριγκιόλ δύο κτηνοτροφικών μονάδων- με αιγοπρόβατα και βοοειδή, αντίστοιχα. Στα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου, έκτασης μόλις δύο σελίδων το καθένα, σημειώνεται ότι οι μονάδες βρίσκονται σε απόσταση από τον πλησιέστερο οικισμό πολύ μεγαλύτερη της ελάχιστης επιτρεπόμενης σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Δεν υπάρχει αναφορά στην αντίστοιχη ελάχιστη απόσταση που προβλέπεται για τις γεωτρήσεις. Πάντως, οι δύο παραπάνω κτηνοτροφικές μονάδες, που είδε το NEWS 24/7, θεωρούνται μικρές. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, από την αυτοψία των αρμόδιων υπηρεσιών δεν προκύπτει ότι θα μπορούσαν να μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, διότι για παράδειγμα δεν βρέθηκαν όγκοι κοπριάς ή νεκρά ζώα σε κοντινή απόσταση.

Explainer Video: Λίμνη Κάρλα – Είναι η λύση για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία;

Επομένως, τι μπορεί να προκάλεσε τη μόλυνση του νερού στα χωριά του Βόλου; Σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη στη Λάρισα, ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας και ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, αποσύνδεσαν την υπόθεση με την κακοκαιρία «Ντάνιελ» του περασμένου Σεπτεμβρίου και τα νερά της λίμνης Κάρλας, που παραμένει έως σήμερα πλημμυρισμένη.

Το βασικό επιχείρημα είναι ότι το μικρόβιο της σαλμονέλας ζει 30 μέρες κι επίσης ότι η γεώτρηση είναι πολύ ψηλότερα από τις πλημμυρισμένες εκτάσεις. Η τελευταία μέτρηση στο δίκτυο, πριν από τα μαζικά κρούσματα γαστρεντερίτιδας, ήταν στις 3 Απριλίου και «ήταν καθαρή», σύμφωνα με τις υπηρεσίες της Περιφέρειας.

Ένα κρίσιμο στοιχείο είναι ότι το διάστημα πριν από την έξαρση των κρουσμάτων στα δύο χωριά, υπήρξε μία περίοδος ξηρασίας, ακολουθούμενη από έντονες βροχοπτώσεις. Σε αυτήν την περίπτωση, λένε οι ειδικοί, δημιουργούνται στο έδαφος ρωγμές και το νερό δεν φιλτράρεται πριν φτάσει στον υδροφόρο ορίζοντα.

Ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών, Στέργιος Γούναρης, δίνει μία επιπλέον εκδοχή. «Η κακοκαιρία Ντάνιελ καταπόνησε πολύ τα δίκτυα. Για παράδειγμα, στον Βόλο έσπασαν σωλήνες. Αυτό σημαίνει ότι και στην συγκεκριμένη περιοχή που υπήρξε η μόλυνση, είναι πιθανό να προκλήθηκαν ρωγμές στους αγωγούς και να επηρεάστηκε η στεγανότητα τους», είπε στο NEWS 24/7.

Η ΧΛΩΡΙΩΣΗ

Υπάρχει κάτι ακόμα. Το ίδιο διάστημα είχαν σημειωθεί διακοπές ρεύματος στην περιοχή. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τέθηκε εκτός λειτουργίας το αυτόματο σύστημα χλωρίωσης της δεξαμενής, επομένως το νερό να μην καθαρίστηκε πριν διοχετευτεί στις βρύσες των σπιτιών. Το παραπάνω σύστημα καθαρισμού είναι μέρος μιας μεγαλύτερης σύμβασης, ύψους 2,5 εκατ. ευρώ, για την τηλεμετρία και τον αυτοματισμό του δικτύου ύδρευσης του Δήμου Ρήγα Φεραίου.

Στον φάκελο του έργου, που είδε το NEWS 24/7, σημειώνεται ότι προβλέπεται η τοποθέτηση «εξοπλισμού μέτρησης φυσικοχημικών παραμέτρων και αυτόματης χλωρίωσης του νερού». Ο υπάλληλος της δημοτικής επιχείρησης ύδρευσης, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την παρακολούθηση των ενδείξεων χλωρίωσης της δεξαμενής, θεωρεί αδύνατο το ενδεχόμενο οι διακοπές ρεύματος να έθεσαν εκτός λειτουργίας το σύστημα καθαρισμού του νερού. Οι μετρήσεις καταγράφονται ηλεκτρονικά και έχουν ζητηθεί από την Εισαγγελία Βόλου που ερευνά την υπόθεση.

Ο δήμαρχος Ρήγα Φεραίου, Δημήτρης Νασίκας, πρέπει στο μεταξύ να λύσει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα. «Η γεώτρηση στην οποία ανιχνεύτηκε η σαλμονέλα, ήταν αυτή που βασικά τροφοδοτούσε με νερό τα δύο χωριά», είπε στο NEWS 24/7, ενόσω το γραφείο του πολιορκούσαν δημοσιογράφοι. «Πλέον, τίθεται και θέμα επάρκειας στο πόσιμο νερό», ανέφερε ο ίδιος.

Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, στο Στεφανοβίκειο, η Λίτσα Χαβαλέ, παρέμενε αργά το μεσημέρι της Πέμπτης στην πλατεία του χωριού της και προσπαθούσε να βάλει τάξη στη διανομή των εμφιαλωμένων νερών, που έφταναν με φορτηγάκια. Σε αντίθεση με τον Ριζόμυλο, η διαδικασία εκεί γινόταν με τάξη. «Κάθε οικογένεια μπορεί να πάρει μια εξάδα νερά, τρεις φορές την ημέρα – πρωί, μεσημέρι και βράδυ», είπε. «Υπάρχουν γκρίνιες, αλλά είναι ο μόνος τρόπος να έχουμε όλοι πόσιμο νερό».