ΣΥΝΤΟΜΑ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑΙ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΒΑΡΕΑ ΚΑΙ ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΑ
Το υπουργείο Εργασίας ανανέωσε πρόσφατα τη λίστα με τα βαρέα ανθυγιεινά επαγγέλματα. Μάλλον πρέπει να ασχοληθεί ξανά.
Για να χαρακτηριστεί ένα επάγγελμα ως βαρύ και ανθυγιεινό στη χώρα μας, πρέπει να πληροί τις εξής προϋποθέσεις.
α) να υπάρχει έκθεση των εργαζομένων σε επικίνδυνους παράγοντες -σωματικούς, χημικούς, βιολογικούς, σε ακτινοβολία, υποπίεση κλπ.
β) να είναι η έκθεση σε αυτούς τους παράγοντες συστηματική και να υπερβαίνει τα όρια ασφαλείας που έχουν καθοριστεί από τις σχετικές διατάξεις.
γ) να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης επαγγελματικών ασθενειών ή βλαβών στην υγεία των εργαζομένων.
Τότε οι εργαζόμενοι δικαιούνται συνταξιοδότησης με μειωμένο όριο ηλικίας, αυξημένες συντάξεις και ειδικές παροχές (πχ επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, αδείας, τριετιών κλπ).
Οι εργαζόμενοι σε ΒΑΕ υπόκεινται από την 1/1 του 2024 σε πρόσθετη εισφορά 2.2% για τον κλάδο της σύνταξης.
Στη νέα λίστα βαρέων και ανθυγιεινών υπάρχουν εργασίες
- παροχής υπηρεσιών υγείας (από νοσηλευτές έως εργάτες καθαρισμού),
- παροχής υπηρεσιών τροφίμων (από μάγειρες έως εργάτες καθαρισμού)
- παροχής υπηρεσιών ψυχαγωγίας (καλλιτέχνες, κομμωτές, εργάτες καθαρισμού),
- μεταφορών, πυρόσβεσης, διάσωσης και παροχής πρώτων βοηθειών,
- καθαριότητας,
- εκμετάλλευσης και επεξεργασίας γεωργικών προϊόντων,
- οικοδομικών και τεχνικών έργων και φυσικά, τήξης, χύτευσης,
- επεξεργασίας και μεταποίησης βιομηχανικών προϊόντων,
- ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτροδότησης, τηλεπικοινωνιών, φυσικού αερίου και λοιπών κοινωφελών έργων,
- εξόρυξης, άντλησης, εμπλουτισμού και κατεδάφισης ορυκτών,
- κατασκευής και συντήρησης οδών, σιδηροδρομικών γραμμών, αεροδρομίων και λοιπών τεχνικών έργων.
Η εκτενέστερη μελέτη που έχει γίνει ποτέ επί της δυσκολίας που υπάρχει σε κάθε επάγγελμα δείχνει πως υπάρχουν πολλές περισσότερες εργασίες που εντάσσονται στην κατηγορία των βαρέων ανθυγιεινών. Είναι τόσες που εν πολλοίς αφορούν τους πάντες.
Οι αποκαλύψεις της πιο συμπεριληπτική -έως τώρα- έρευνας
Πολλοί έχουν προσπαθήσει να αξιολογήσουν τη δυσκολία κάθε επαγγέλματος, ώστε να βγάλουν σχετικές λίστες. Κανείς δεν έκανε ό,τι το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ, για την Occupational Requirements Survey.
Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι χρειάστηκαν πέντε χρόνια και τη συλλογή 148.600 παρατηρήσεων των φυσικών απαιτήσεων για περίπου 480 δουλειές σε 56.300 χώρους εργασίας. Ο στόχος ήταν να βρει τα βαρέα ανθυγιεινά και να υπάρχει μια ξεκάθαρη εικόνα, ως προς τις αξιώσεις για επιδόματα αναπηρίας.
Για να χαρακτηρίσουν στις ΗΠΑ κάποιο άτομο ως ανάπηρο, οι ελεγκτές πρέπει να γνωρίζουν αν μπορεί να εκτελέσει την όποια εργασία στη χώρα.
Οι οικονομολόγοι του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας επισκέφτηκαν όλες τις περιοχές και εξασφάλισαν απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα. Ήταν τόσα που κάθε ραντεβού διήρκεσε δυο ώρες. Αφορούσαν τις ακριβείς απαιτήσεις κάθε επιλεγμένου επαγγέλματος, μεταξύ όσων κατά το Γραφείο είναι πιο συχνά στην εθνική οικονομία.
Στη λίστα ήταν η ερώτηση για την ανάγκη ελέγχου ποδιών ή πελμάτων (χρειάζεται στο 30% των επαγγελμάτων), αλλά και η ανάγκη αλληλεπίδρασης με το ευρύ κοινό (80%).
Χαρακτηριστικά, διαπιστώθηκε πως οι χασάπηδες περνούν τον περισσότερο χρόνο της δουλειάς τους όρθιοι, σε ποσοστό 99.7%. Ακολουθούν οι μάγειρες με 99%.
Η παρατεταμένη ορθοστασία έχει συνδεθεί με προβλήματα όπως η πλατυποδία, η τενοντίτιδα, οι πόνοι στον αστράγαλο, στα γόνατα και στη μέση, με το πρήξιμο στα πόδια και σε προχωρημένη κατάσταση σε συνδυασμό με κληρονομικότητα, με κιρσούς, ευρυαγγείες και ακραία προβλήματα στο κυκλοφορικό.
Αυτοί που κάθονται περισσότερο είναι οι μηχανικοί αεροδιαστημικής (96.5%), με τους προγραμματιστές υπολογιστών να είναι πολύ κοντά (96.3%).
Εδώ είναι χρήσιμο να σημειώσουμε πως έρευνες έχουν συσχετίσει τις πολλές ώρες σε καθιστική θέση με διάφορα προβλήματα υγείας. Ενδεικτικά αναφέρονται η περισσότερη κούραση, οι αυξημένοι πόνοι στον αυχένα και την πλάτη και η περισσότερη κατάθλιψη, συν η αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακές ασθένειες, διαβήτη τύπου 2, υψηλής πίεσης, οστεοπόρωσης και συγκεκριμένων τύπων καρκίνου (συμπεριλαμβανομένου του μαστού και του προστάτη).
Η πιο πρόσφατη που αφορούσε τις γυναίκες και την παράμετρο της σωματικής άσκησης, έδειξε ότι η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου και όταν οι γυναίκες κάνουν μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα.
Υπολογίστηκε πως το επάγγελμα που πρέπει να σηκώνει το μάξιμουμ βάρος είναι αυτό του πυροσβέστη (57 κιλά). Ακολουθούν οι οδηγοί και το προσωπικό (παραϊατροί) του ασθενοφόρου (53 κιλά) με αυτούς που είναι στα έκτακτα περιστατικά νοσοκομείων να σηκώνουν 49.8 κιλά και να συμπληρώνουν την πρώτη τριάδα.
Εκτιμήθηκαν και οι εργασίες που προϋποθέτουν τη μεγαλύτερη έκθεση στην υγρασία. Δηλαδή, έχουν τη μεγαλύτερη επαφή με το νερό. Η λίστα αρχίζει με τις μαίες και τους φροντιστές ζώων (100%) και συνεχίζεται με τους μάγειρες σε οργανισμούς και καφετέριες, όσους κάνουν λάντζα, τους πυροσβέστες και τους βοηθούς εργοθεραπείας.
Η λάντζα είναι στο Νο3 της λίστας με τις εργασίες που απαιτούν το μίνιμουμ της εκπαίδευσης και στο Νο1 αυτής των δουλειών που δεν απαιτεί γραφή και ανάγνωση. Η κυρίαρχη εργασία που δεν θέλει ιδιαίτερη εκπαίδευση είναι οι μάγειρες «σύντομων παραγγελιών» και ακολουθούν αυτοί των fast food.
Σε ό,τι αφορά την εργασία που απαιτεί τη μεγαλύτερη εμπειρία είναι αυτή των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών (9.2 χρόνια), με το ΤΟΡ5 να συμπληρώνεται με τους CEO που τους λες και διευθύνοντες συμβούλους (8.4 χρόνια), τους καθηγητές φυσικής μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (7.7 χρόνια), με τους υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων και τους μάνατζερ αμοιβών και παροχών να χρειάζονται τουλάχιστον 6.8 χρόνια προϋπηρεσίας.
Οι μηχανικοί και εργατοτεχνίτες θέρμανσης, κλιματισμού και ψύξης χρειάζονται το μάξιμουμ της εκπαίδευσης επί των χειρονακτικών εργασιών (6.11 μήνες). Ακολουθούν οι ‘κλειδαράδες’ και επισκευαστές χρηματοκιβωτίων (4.43 μήνες), με τους πυροσβέστες να είναι τρίτοι (4.09 μήνες).
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν παράγοντες όπως η αναρρίχηση, η ώθηση ή το τράβηγμα, το τέντωμα χεριών (προς τα εμπρός ή προς τα κάτω ή προς τα επάνω), τη χαμηλή στάση, το έρπινγκ, το σκύψιμο, το γονάτισμα, το κουλούριασμα του σώματος, το δυνατό θόρυβο, την ακραία ζέστη και το ακραίο κρύο, προέκυψε ότι τα επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες σωματικές απαιτήσεις είναι τα εξής:
- Πυροσβέστες
- Επόπτες πρώτης γραμμής εργαζομένων πυρόσβεσης και πρόληψης
- Εργατοτεχνίτες στεγών
- Eργατοτεχνίτες τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, εκτός από όσους εγκαθιστούν γραμμές
- Βοηθοί–εργάτες εγκατάστασης, συντήρησης και επισκευής
- Εργατοτεχνίτες ελέγχου και βαλβίδων, εκτός μηχανικών πορτών
- Τεχνικοί σέρβις οχημάτων αναψυχής
- Παραϊατρικά
- Πυροσβεστικοί επιθεωρητές και ανακριτές
- Αστυνομικοί
- Μηχανικοί κινητού βαρέως εξοπλισμού, εκτός των κινητήρων
- Επόπτες πρώτης γραμμής σωφρονιστικών υπαλλήλων
- Ηλεκτρολόγοι
- Βοηθοί φυσικοθεραπευτών
- Ειδικοί μηχανικοί λεωφορείων και φορτηγών και κινητήρων ντίζελ
- Εργατοτεχνίτες ηλεκτρικών γραμμών
- Εργάτες συντήρησης αυτοκινητοδρόμων
- Χειριστές εξοπλισμού τοποθέτησης και συντήρησης σιδηροδρομικών γραμμών
- Επόπτες πρώτης γραμμής αστυνομικών και ντετέκτιβ
- Εργάτες οικοδομών
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΙΟ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε τους λόγους που δεν υπάρχουν επίσημα, αναλυτικά στοιχεία στην Ελλάδα επί των πιο δύσκολων επαγγελμάτων.
Στη χώρα μας δεν συμφωνούν καν τα στοιχεία επί των εργατικών ατυχημάτων που δίνουν δυο διαφορετικοί φορείς (Επιθεώρηση Εργασίας και ΙΚΑ). Για αυτό στραφήκαμε στον ορισμό του International Labour Organization για τα βαρέα ανθυγιεινά επαγγέλματα.
Είναι τα τρία D: dirty, difficult, dangerous.
Κατόπιν εμπιστευτήκαμε την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) και την ενημέρωση της για τα αποτελέσματα της έρευνας των Εργατικών Ατυχημάτων του έτους 2021.
Στόχος της δουλειάς αυτής ήταν α) η καταγραφή του αριθμού των εργατικών ατυχημάτων, καθώς και των χαρακτηριστικών τους σε σχέση με παράγοντες που συνδέονται με τον εργαζόμενο (φύλο, ηλικία, επάγγελμα κ.λπ.), τον χώρο εργασίας του και τον κλάδο οικονομική δραστηριότητα του εργοδότη και β) ο αριθμός των ατυχημάτων σε σχέση με το είδος τραυματισμού, το μέρος του σώματος που τραυματίστηκε, τον τρόπο τραυματισμού του εργαζόμενου, καθώς και τον υλικό παράγοντα που οδήγησε στον τραυματισμό.
Όλα αυτά θα εξυπηρετούσαν και την αλλαγή του νόμου για τα ΒΑΕ.
Από την κατανομή του συνόλου των εργατικών ατυχημάτων κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας -της τοπικής μονάδας του εργοδότη όπου συνέβη το ατύχημα-, παρατηρήθηκε ότι, κατά το έτος 2021, από τα 4.475 ατυχήματα, τα 1.732 ήταν τραύματα και επιφανειακές κακώσεις και τα 1.644 κατάγματα. Μεταξύ άλλων, υπήρχαν 538 εξαρθρήματα, διαστρέμματα και εξαρθρώσεις, 116 ακρωτηριασμοί.
Τα περισσότερα (1.082 ατυχήματα, 24,2%) συνέβησαν στον κλάδο Χονδρικού και Λιανικού Εμπορίου, Επισκευής Μηχανοκίνητων Οχημάτων και Μοτοσυκλετών.
Ακολούθησαν τα ατυχήματα στους κλάδους της Μεταποίησης (926 ατυχήματα, 20,7%) και στις Δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσίες εστίασης (655 ατυχήματα, 14,6%).
Οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση εργατικών ατυχημάτων για το έτος 2021 σε σχέση με το 2020 είναι ο κλάδος «Εκπαίδευση» κατά 113.6%, ο κλάδος «Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία» κατά 105.0% και ο κλάδος «Δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης» κατά 91.5%.
Το 29% εργατικών δυστυχημάτων του 2021 έγιναν στις κατασκευές. Ήταν 9. Ακολούθησε με 22.6% η μεταποίηση (7) και το 16.1% οι δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης (5).
Για την ιστορία, το 2022 τα εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα ήταν περισσότερα.
ΤΙ ΕΧΕΙ ΤΑΞΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Η κυβέρνηση έχει ‘τάξει’ και αλλαγή στο καθεστώς επικινδυνότητας που θα εντάξει πολλούς ακόμα εργαζόμενους στα βαρέα ανθυγιεινά επαγγέλματα και άρα θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν έως και 5 χρόνια νωρίτερα.
Δηλαδή, στα 60 με μειωμένη σύνταξη και στα 62 με πλήρη.
Το νομοθετικό καθεστώς που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας έχει προωθηθεί ως αυτό που θα δημιουργήσει τρεις ‘ζώνες’ επικινδυνότητας (υψηλή, μέση, χαμηλή), θα διασφαλίσει τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου πλαισίου υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας (θα εναρμονίσει τις διατάξεις με το σήμερα) και θα κάνει λίγο πιο απλές τις -πολυδαίδαλες- διαδικασίες.
Με τον εκσυγχρονισμό, επαγγέλματα όπως αυτά των τεχνικών έργων, του χονδρεμπορίου και του λιανεμπορίου κρεάτων, οι ταχυμεταφορείς, οι εργαζόμενοι σε ερευνητικά εργαστήρια, στον καθαρισμό κτιρίων, σε νοσοκομεία, κλινικές και διαγνωστικά κέντρα μπήκαν στα βαρέα ανθυγιεινά.
Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι έχουν υποσχεθεί και δημιουργία φορέα ασφάλισης επαγγελματικού κινδύνου -που θα φροντίζει πως η πρόληψη των επιχειρήσεων για τα εργατικά ατυχήματα είναι επαρκής.
Θα πρότεινα να μην κρατήσουμε την αναπνοή μας.
