Τηλεκπαίδευση: Κάποια παιδιά δοκιμάζονται διπλα

Στην εποχή της συνεχιζόμενης τηλεκπαίδευσης και των αλλεπάλληλων τηλεμαθημάτων στις ηλεκτρονικές τάξεις, εκπαιδευτικό προσωπικό και μαθητές επιχειρούν να ανακαλύψουν τρόπους έτσι ώστε να καλύψουν το χάντικαπ που αναμφισβήτητα υπάρχει μεταξύ της δια ζώσης εκπαιδευτικής διαδικασίας και της ηλεκτρονικής εκδοχή της. Δεν τα καταφέρνουν πάντα καθώς αυτό εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες.

Μεταξύ όμως των παιδιών που επιχειρούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα (όπως αυτά διαμορφώθηκαν από το Μάρτι του 2020 λόγω της πανδημίας) υπάρχουν και αυτά που αντιμετωπίζουν, εκτός των άλλων προβλημάτων, και μαθησιακές δυσκολίες που οφείλονται σ’ ένα ευρύ φάσμα διαταραχών όπως η ελλειμματική προσοχή, η υπερκινητικότητα και ο αυτισμός σε πολλές εκδοχές του. Για τα παιδιά η ηλεκτρονική εμπειρία της εκπαίδευσης όχι μόνο δεν είναι πάντα ευχάριστη αλλά δημιουργεί περαιτέρω προβλήματα (μαθησιακά, συμπεριφορικά και άλλα) ιδιαίτερα στην περίπτωση που δεν υπάρχει μέγαλη εξοικείωση με την τεχνολογία.

Το NEWS 24/7 μίλησε με τρεις δασκάλες που κατά τη διάρκεια της εφετινής σχολικής σεζόν προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σ’ αυτό που ονομάζουμε παράλληλη στήριξη σε παιδιά του δημόσιου δημοτικού σχολείου. Σε κανονικές συνθήκες οι συγκεκριμένοι εκπαιδευτικοί βρίσκονται ακριβώς δίπλα στο παιδί, τσεκάρουν τις αντιδράσεις του και το επίπεδο της προσοχής του στο μάθημα και είναι έτοιμοι/έτοιμες να επέμβουν κάθε στιγμή. Σε ηλεκτρονικό περιβάλλον, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, αυτό δεν μπορεί να γίνει λόγω αντικειμενικής και ανυπέρβλητης δυσκολίας. Γι’ αυτό λοιπόν επιχειρούν να βρουν, όπου αυτό είναι εφικτό, άλλους τρόπους για να βοηθούν τα παιδιά που έχουν “χρεωθεί” από το διευθυντή του εκάστοτε σχολείου.

Για ευνόητους λόγους στο ρεπορτάζ δεν θα αναφερθούν ονόματα εκπαιδευτικών ούτε φυσικά ονόματα παιδιών. Σεβόμενοι απολύτως τα προσωπικά δεδομένα αλλά και το δικαίωμα στην ανωνυμία, θα περιγράψουμε όσο το δυνατόν πιο πειστά την κατάσταση που βιώνουν οι εκπαιδευτικοί της παράλληλης στήριξης σε μία αλλόκοτη σχολική σεζόν όπως η φετινή.

Αρνηση, κούραση αλλά και ξεχωριστές δυνατότητες

Η Μ. διδάσκει σε δημοτικό σχολείο στα περίχωρα των Αθηνών. Αφού μας επισημαίνει ότι η σχετική εγκύκλιος που εκδόθηκε εφέτος για την παράλληλη στήριξη δεν περιέχει συγκεκριμένες οδηγίες προς τους εκπαιδευτικούς παρά μόνο γενικές κατευθύνσεις όπως την προσπάθεια να συμβάλλουν με κάθε τρόπο στο εκπαιδευτικό αποτέλεσμα, μας περιγράφει μία ιδιάζουσα, το λιγότερο, κατάσταση.

“Σίγουρα η δια ζώσης εκπαίδευση δεν μπορεί να συγκριθεί με την εξ αποστάσεως σε καμία περίπτωση. Η προσαρμογή των παιδιών, και ιδιαίτερα των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και συμπεριφορικά προβλήματα, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Εχοντας “χρεωθεί” δύο παιδιά με παρόμοιο πρόβλημα αλλά με τελείως διαφορετικές προσλαμβάνουσες από το οικογενειακό περιβάλλον, το έργο μου παρουσιάζει δυσκολίες.

Το ένα παιδί είναι αυτό που χαρακτηρίζουμε “δουλεμένο” για το πρόβλημά του, με ιδιαίτερα φροντίδα από τους γονείς του ήδη από την πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Τίποτα δεν έχει αφεθεί στην τύχη του. Το παιδί αυτό έχει επίσης εξαιρετική σχέση με την τεχνολογία και όπως γίνεται αντιληπτό, αυτό βοηθάει πάρα πολύ.

Το άλλο παιδί δεν έχει δουλευτεί τόσο πολύ από την οικογένεια και αντιμετωπίζει περισσότερα προβλήματα κάτω από τη συνθήκη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η σχέση του με την τεχνολογία είναι κακή, στερούμαστε την επικοινωνία και έτσι τα περιθώρια παρέμβασης στενεύουν πάρα πολύ. Στη διά ζώσης διαδικασία θα έβλεπα ακριβώς τι κάνει και θα αντιδρούσα ανάλογα. Τώρα δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Μοιραία, παιδιά με παρόμοια χαρακτηριστικά μένουν πίσω κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης.

Υπάρχουν βέβαια και παιδιά που κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης έδειξαν μία άλλη δυναμική που δεν μπορούσαν να βγάλουν στη δια ζώσης εκπαίδευσης ενώ, τέλος, άλλοι μαθητές, άριστοι υπό νορμάλ συνθήκες, δεν μπορούν να ανταποκριθούν με την ίδια ευκολία στο ψηφιακό περιβάλλον”.

Yπάρχει, όπως μας ενημερώνει, και μία διαπίστωση που αφορά όλους τους μαθητές: “Τα παιδιά έχουν κουραστεί, αυτό είναι σαφές. Απέχουν από οτιδήποτε μπορεί να τα εκτονώσει (δραστηριότητες, παρέες). Με πολλά παιδιά δεν μπορούμε να έχουμε ανατροφοδότηση, χρειάζεται άρα και έξτρα δουλειά η οποία πολλές φορές γίνεται εκτός ωραρίου.

Το ωράριο στη Webex για τα δημοτικά σχολεία τελειώνει στις 17:20. Ακολούθως, δουλεύω με τα παιδιά στη δική μου ηλεκτρονική τάξη. Είναι μία διαδικασία η οποία θα έπρεπε να γίνεται εντός ωραρίου αλλά πολλές φορές αυτό δεν είναι εφικτό. Χρειάζεται δηλαδή να προσφέρουμε έξτρα υπηρεσίες που δεν προβλέπονται εκτός του ωραρίου όπως τόνισα. Εχω ακούσει μάλιστα ότι δασκάλα τμήματος απαγόρευσε σε δασκάλα παράλληλης στήριξης να διδάξει εκτός του προγραμματισμένου ωραρίου”.

Υπάρχουν παιδιά που έχουν πρόβλημα αλλά δεν έχουν διαγνωστεί

Η Δ. εργάζεται σε άλλο δημοτικό σχολείο σε λαϊκό προάστειο της Αθήνας. Mας εξηγεί ότι στο πλαίσιο της τηλεκπαίδευσης η πρόοδος ενός παιδιού που χρειάζεται παράλληλη στήριξη στη διδασκαλία εξαρτάται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από το ίδιο και τη στήριξη που έχει από τους γονείς του: “Εγώ πλέον δεν μπορώ να παρέμβω όσο αποτελεσματικά θα μπορούσα να το κάνω στη δια ζώσης διαδικασία. Επίσης, αν η σχέση με την τεχνολογία δεν είναι καλή, αν δεν υπάρχει η στοιχειώδης δεξιότητα, και πάλι προκύπτει σημαντικό πρόβλημα. Θέλησα κάποια στιγμή να ανταμείψω έναν μαθητή μου μ’ ένα μπράβο που του έστειλα στο τσατ της πλατφόρμας. Το παιδί όμως δεν είναι εξοικειωμένο και το μήνυμα που του έστειλα δεν το είδε ποτέ. Γι’ αυτό υποστηρίζω ότι η βοήθεια των γονέων είναι πολύ σημαντική στη διαδικασία. Το θέμα είναι τι γίνεται όταν αυτή δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να υπάρξει λόγω άλλων υποχρεώσεων.

Σαφείς οδηγίες είναι η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε εφέτος. Είναι μία κατάσταση ιδιαίτερη σίγουρα. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση πάντως δεν με βοηθάει να κάνω τη δουλειά μου όσο καλά θα την έκανα στο δια ζώσης μάθημα, αυτή είναι η πραγματικότητα που όσο κρατάει αυτή η συνθήκη δεν μπορεί να αλλάξει. Παρατηρείται, τέλος, μία κόπωση όλων των παιδιών και αυτό είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα τους τελευταίους μήνες. Πολλά παιδιά βγάζουν μία άρνηση και μία επιθετικότητα από την ψυχική κόπωσή τους. Ο υπολογιστής δυστυχώς δεν μπορεί να μας βοηθήσει πάντα.

Πρέπει επίσης να τονίσουμε κάτι άλλο, πιστεύω ιδιαίτερα σημαντικό. Στο δια ζώσης μάθημα η δασκάλα της παράλληλης στήριξης στηρίζει όλη την τάξη, όχι μόνο τους μαθητές ή τις μαθήτριες για τις οποίες προσλήφθηκε. Στο σχολείο πηγαίνουμε από θρανίο σε θρανίο. Στην τάξη μου τα παιδιά που φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν μαθησιακά προβλήματα είναι σαφώς περισσότερα από αυτά που το έχουν δηλώσει. Δυσλεξία, ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) και άλλες διαταρχές για τις οποίες δεν έχουν, προσώρας τουλάχιστον, ιατρική διάγνωση. Αυτά τα παιδιά στα δια ζώσης μαθήματα τα υποστηρίζουμε εξίσου. Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση αυτό δεν μπορεί να γίνει”.

Κάποιοι μαθητές μένουν πίσω

Η Μ. τέλος, υπογραμμίζει αυτό το οποίο παρατήρησαν και οι δύο συναδέλφοι της: “Η δουλειά που κάνουμε για τα παιδιά με τις όποιες διαταραχές στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση (σύγχρονη ή ασύγχρονη) δεν μπορεί να συγκριθεί σε καμία περίπτωση μ’ αυτήν που θα κάναμε αν τα σχολεία ήταν ανοιχτά. Προσπαθούμε φυσικά να είμαστε δίπλα στα παιδιά, να δίνουμε κυρίως την ψυχολογική μας υποστήριξη, πέρα από το καθαρά μαθησιακό κομμάτι. Εξαρτάται πολύ το αποτέλεσμα της προσπάθειας από το ίδιο παιδί. Βρίσκουμε τρόπους, συγκροτούμε ομάδες στις διαδικτυακές τάξεις, δίνουμε σε παιδιά ξεχωριστό υλικό που πιστεύουμε ότι μπορεί να βοηθήσει.

Η μαθήτρια που έχω χρεωθεί εφέτος δείχνει ζήλο στη συμμετοχή της στο μέτρο του δυνατού και παράλληλα έχει την υποστήριξη των γονιών της. Ολα τα παιδιά μπορώ ότι συμμετέχουν. Η μαθήτριά μου πάντως καταβάλλει τόσο μεγάλη προσπάθεια που η κούρασή της πλέον είναι εμφανέστατη. Και πρέπει να αναφέρουμε ότι η κούραση είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι μιλάμε γι’ αυτά τα παιδιά που χρειάζονται την παράλληλη στήριξη. Κάποια παιδιά αυτή η συνθήκη τα πάει πίσω, δυστυχώς. Αλλά μέχρι στιγμής φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να υποστηριχθούν αποτελεσματικά. Κάποιες φορές υπάρχει επίσης και άρνηση από τα παιδιά αλλά αυτού του είδους η άρνηση υπήρχε και στη δια ζώσης διαδικασία”.

Λύσεις υπάρχουν…

Από όσα μας εκμυστηρεύτηκαν οι τρεις εκπαιδευτικοί, έγινε σαφές ότι η λύση της εξίσωσης δεν συνιστά μία εύκολη υπόθεση. Κάθε άλλο, η κατάσταση είναι πρωτοφανέρωτη με ότι αυτό συνεπάγεται για την αντιμετώπισή της. Ακριβώς όμως επειδή δεν υπάρχει άλλο ιστορικό προηγούμενο, τουλάχιστον στη σύγχρονη εποχή, θα πρέπει να επιστρατευτεί η φαντασία και η ευρηματικότητα. Θα μπορούσαν, λόγου χάρη, τα παιδιά που χρειάζονται παράλληλη στήριξη να έβλεπαν και σε δια ζώσης διαδικασία τον αρμόδιο δάσκαλό τους για να μην χάνουν αυτήν την πολύτιμη επαφή και να συνεχίζουν να βελτιώνονται.

Ο αντίλογος σ’ αυτήν την πρόταση έχει να κάνει με την πιθανή εντύπωση που μπορεί να δημιουργηθεί σ’ αυτά τα παιδιά (παιδιά ιδιαίτερης ψυχολογίας) ότι αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα και ότι γι’ αυτό χρειάζεται να εξαιρεθούν από τους κανόνες και τη ρουτίνα που ακολουθούν οι υπόλοιποι συμμαθητές του. Ωστόσο και αυτό το εμπόδιο θα μπορούσε να ξεπεραστεί με την ανάλογη φροντίδα από τους διδάσκοντες.

Το Υπουργείο Παιδείας πάντως ως αυτή τη στιγμή δεν έχει φροντίσει να εντοπίσει τις βέλτιστες πρακτικές γι’ αυτά τα παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν τις δικές τους ξεχωριστές δυσκολίες στο διάστημα της πανδημίας. Σε περίπτωση όμως που και η επόμενη σχολική σεζόν εξελιχθεί όπως η εφετινή, θα χρειαστεί να εφαρμοστουν ρηξικελεύθες και εξατομικευμένες λύσεις έτσι ώστε οι μαθητές με πάσης φύσεως διαταραχές (μαθησιακές ή συμπεριφορικές) να εξακολουθούν να βρίσκονται σε θέση να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία ως ίσοι προς ίσους.

Διαβάστε τη σημερινή έκδοση του Sunday Edition από το NEWS 24/7