Δημοψήφισμα στα Σκόπια: Η στάση αντιπολίτευσης – κομμάτων κρίνει την “επόμενη μέρα”

“Φωτιά” στο πολιτικό σκηνικό της πΓΔΜ άναψε το δημοψήφισμα αυτής της Κυριακής για την έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών, μέσω του οποίου θα κριθούν – μεταξύ άλλων – η πολιτική επιβίωση του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ και της κυβέρνησής του, όσο και η “γραμμή” που θα υιοθετήσει το επόμενο διάστημα η αντιπολίτευση.

Μία “ανάσα” πριν ανοίξουν οι κάλπες η – εθνικιστική κατά κύριο λόγο – αντιπολίτευση δείχνει φαινομενικά να “μαλακώνει” τη στάση της, σε μία προσπάθεια να εμφανιστεί ενωτική αλλά και να μη δυσαρεστήσει τις ξένες δυνάμεις, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι από το αποτέλεσμα διακυβεύονται πολλά για το μέλλον της χώρας αλλά και την ευρύτερη περιοχή.

Η ξαφνική μεταστροφή του μεγαλύτερου αντιπολιτευόμενου κόμματος, του VMRO – DPMNE, που μέσω του επικεφαλής του κάλεσε Χρίστιαν Μίτσκοσκι κάλεσε τους ψηφοφόρους του να ψηφίσουν “κατά συνείδηση”, αρχικά θεωρήθηκε ως “μαλάκωμα” της στάσης του. Με μία πιο προσεκτική ανάγνωση ωστόσο, καθίσταται σαφές ότι μια τέτοια σύσταση προς τους ψηφοφόρους ήταν μονόδρομος. Στο εσωτερικό του κόμματος οι απόψεις για το δημοψήφισμα της 30ης Σεπτεμβρίου καλύπτουν όλο το φάσμα, από την έκκληση τοπικών οργανώσεων για “απόλυτο μποϊκοτάζ”, μέχρι την ξεκάθαρη στάση του πρώτου προέδρου του κόμματος, Λιούπτσο Γκεοργκιέφσκι, ότι στηρίζει τη συμφωνία προκειμένου να ολοκληρωθεί οριστικά η διεθνής αναγνώριση και νομιμοποίηση της χώρας.

Είναι γεγονός επίσης ότι η υφιστάμενη πολιτική ηγεσία του VMRO – DPMNE βρέθηκε “παγιδευμένη” στον τρόπο με τον οποίο διατυπώθηκε το ερώτημα του δημοψηφίσματος. Τη στιγμή που το κόμμα τάσσεται υπέρ της ευρωατλαντικής προοπτικής της χώρας και η κυβέρνηση Ζάεφ συνέδεσε άμεσα το ερώτημα της κάλπης με αυτήν, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να την αποκηρύξει δημόσια. Πόσο μάλλον μετά την “παρέλαση” Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων και διπλωματών τις τελευταίες εβδομάδες από τα Σκόπια, που δημιούργησαν πρόσθετες πιέσεις σε αυτή την κατεύθυνση.

Στις τελευταίες συνεντεύξεις και προεκλογικές ομιλίες του λίγα 24ωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες, ο κ. Μίτσκοσκι επιχείρησε να φανεί ακόμη πιο ενωτικός. Δήλωσε κατ’ επανάληψη ότι εφόσον η πλειοψηφία των πολιτών πει ναι στην συμφωνία στο δημοψήφισμα της 30ης Σεπτεμβρίου τότε “θα σεβαστεί την απόφαση αυτή”. Άρα, δεν θα μπλοκάρει και τις επικείμενες αλλαγές στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας που προβλέπονται ρητώς στο κείμενο της συμφωνίας. Το σημείο – κλειδί ωστόσο στα παραπάνω είναι η αναφορά για την “πλειοψηφία”. Ο κ. Μίτσκοσκι κατέστησε σαφές ότι για να θεωρηθεί έγκυρο το δημοψήφισμα θα πρέπει να ψηφίσει τουλάχιστον το 50% των ψηφοφόρων. Προεξόφλησε δε ότι το δημοψήφισμα θα είναι “αποτυχημένο” και ξεκαθάρισε ότι στην περίπτωση που δεν επικρατήσει το “ναι” ο Ζόραν Ζάεφ θα πρέπει να παραιτηθεί και να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.

Το τελευταίο αυτό κομμάτι, των πρόωρων εκλογών, δεν είναι απόλυτα βέβαιο ότι θα ήταν το σενάριο που πραγματικά επιθυμεί. Το VMRO – DPMNE εξακολουθεί να υπολείπεται στις δημοσκοπήσεις των Σοσιαλδημοκρατών του κ. Ζάεφ (SDSM), υπάρχουν έντονες εσωκομματικές τριβές για σειρά ζητημάτων, ενώ η κοινή γνώμη δεν φαίνεται να έχει ακόμη ξεπεράσει και συγχωρέσει τα σκάνδαλα στα οποία ενεπλάκη το κόμμα όσο βρισκόταν στην κυβέρνηση, όπως αυτό των τηλεφωνικών υποκλοπών που προκάλεσε “πολιτικό σεισμό” στη χώρα.

“Κλειδί” οι Αλβανόφωνοι

Καθοριστικής σημασίας κρίνεται η ψήφος των Αλβανόφωνων ψηφοφόρων, καθώς αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 25% του εγχώριου πληθυσμού. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι Αλβανόφωνοι τάσσονται στην πλειοψηφία τους υπέρ της συμφωνίας με την Ελλάδα.

Το μεγαλύτερο αλβανόφωνο κόμμα, το DUI (που μετέχει και στην κυβέρνηση) στηρίζει την επίλυση του Σκοπιανού και την αναθέρμανση των σχέσεων με την Ελλάδα, παρά τις κάποιες μικρές επιφυλάξεις και διαφωνίες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής του, Αλί Αχμέτι, που κάλεσε ανοιχτά τους πολίτες να ψηφίσουν “ναι”, “νομίζω ότι δεν υπάρχει σχέδιο Β, και δεν θέλω να το σκέφτομαι γιατί δεν θέλω να επιστρέψω στο παρελθόν. Το παρελθόν είναι οδυνηρό και δεν πρέπει να επαναληφθεί. Πρέπει να μάθουμε από το οδυνηρό παρελθόν και να αποφασίσουμε για τις μελλοντικές γενιές».

“Αντιπολίτευση” από τον πρόεδρο Ιβάνοβ

Ο προερχόμενος από το συντηρητικό VMRO – DPMNE πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ επανέλαβε στην εκπνοή της προεκλογικής εκστρατείας – και μάλιστα από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ – την αντίθεσή του με τη συμφωνία, καλώντας τους συμπολίτες του να την καταψηφίσουν.

Έκανε μάλιστα λόγο για «ιστορική αυτοκτονία».

«Ως πολίτης, έχω λάβει την απόφασή μου: στις 30 Σεπτεμβρίου, δεν θα πάω να ψηφίσω», δήλωσε ο Ιβάνοφ κατά την ομιλία του ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. «Και είμαι πεπεισμένος πως εσείς, οι συμπολίτες μας, θα πάρετε επίσης αυτή τη συνετή απόφαση», πρόσθεσε.

Μεγάλο ζητούμενο η συμμετοχή

Τόσο η κυβέρνηση όσο και η αντιπολίτευση έχουν στρέψει τώρα το ενδιαφέρον τους στην προσέλκυση των ψηφοφόρων στις κάλπες. Καθίσταται σαφές ότι όσο μικρότερη είναι αυτή, τόσο πιο ανίσχυρη είναι ενδεχόμενη επικράτηση του “ναι” (που σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις φαντάζει και ως το επικρατέστερο σενάριο για την Κυριακή).

Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι ανέρχονται σε 1,8 εκατομμύρια, γεγονός που σημαίνει ότι για να πλησιάσει το 50% η συμμετοχή στο δημοψήφισμα θα πρέπει στην πραγματικότητα να ψηφίσει το 70% του πληθυσμού.

Κυβερνητικές πηγές, αλλά και ξένοι διπλωμάτες πάντως εκφράζουν την εκτίμηση ότι ακόμη και 600.000 Σκοπιανοί να προσέλθουν στις κάλπες (ποσοστό 47%), το αποτέλεσμα θα θεωρηθεί ενδεικτικό, το δημοψήφισμα επιτυχές και η ετυμηγορία του λαού νομιμοποιημένη.

Το πρόβλημα για τον Ζάεφ ξεκινά αν προσέλθει κάτω από το 45% των ψηφοφόρων και το “ναι” επικρατήσει σε αυτή την περίπτωση με μικρή διαφορά…

Διεθνείς αναλυτές προεξοφλούν τέλος ότι μια άνετη επικράτηση του “ναι” θα σηματοδοτήσει και πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, καθώς ο Ζάεφ θα έχει σημαντικό προβάδισμα έναντι των αντιπάλων του.