Πώς “χωρά” ο Μόραλης σε ένα μοναστήρι – Εικόνες από τη Μονή Παναχράντου στην Άνδρο

Μία πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση τέχνης που ονομάζεται «Τέχνης Φυλακτήριον» είδαμε στην υπέροχη Ιερά Μονή Παναχράντου κοντά στη Χώρα στην Άνδρο.

Πρόκειται για έναν νέο θεσμό, που ακόμα δεν γνωρίζουν καλά καλά ούτε οι ντόπιοι, και γεννήθηκε από το όραμα του Καθηγουμένου της Μονής, γέροντος Ευδοκίμου, της αδελφότητας των Παναχραντινών Πατέρων και του ζωγράφου Χρήστου Κεχαγιόγλου (που έχει και την επιμέλεια της έκθεσης). Στόχος του είναι να δημιουργήσει έναν δημιουργικό διάλογο ανάμεσα στην πλούσια πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση της Μονής και τη σύγχρονη αναζήτηση στον χώρο της τέχνης.

Ήδη από τον τίτλο της, η Πινακοθήκη υποδηλώνει την πρόθεσή της να λειτουργήσει ως φυλακτήριο όχι μόνο των ιερών κειμηλίων και ιστορικών έργων της Μονής, αλλά και αντιπροσωπευτικών έργων της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής δημιουργίας.

Σε αυτό το πλαίσιο αναστηλώθηκε και ανακαινίστηκε με σεβασμό ο παλιός Πύργος του μοναστηριού, ένα τριώροφο κτίσμα που πλέον θα φιλοξενεί τη μόνιμη συλλογή του “Φυλακτηρίου της Τέχνης”. Ο ζωγράφος Χρήστου Κεχαγιόγλου ανακάλυψε και αγάπησε την Άνδρο από τη δεκαετία του ’90, και επισκεπτόταν το Μοναστήρι πολλά χρόνια πριν γεννηθεί η ιδέα μιας Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης.

Στον παλιό πύργο που πλέον έχει γίνει ένας “φάρος” τέχνης, είδαμε έργα 46 σημαντικών Ελλήνων δημιουργών, οι οποίοι με σύγχρονες μορφοπλαστικές γλώσσες προσεγγίζουν το πνευματικό, το άυλο και το μυσταγωγικό. Το έργο τους αποτελεί παράλληλα και μια συνοπτική εικόνα της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας, με αντιπροσωπευτικά έργα διαφορετικών τεχνοτροπιών και εικαστικών προσεγγίσεων.

Συμμετέχνουν οι: Ηώ Αγγέλη, Σπύρος Αγγελόπουλος, Γιάννης Αδαμάκης, Αναστάσιος (ιερομόναχος), Γιάννης Βαμβούρας, Ανδρέας Βουσούρας, Δημήτρης Γεωργακόπουλος, Μαρία Γιαννακάκη, Χρήστος Γουσίδης, Μιχάλης Δοκουμετζάκης, Γιάννης Ζήκας, Νίκος Ζήβας, Ειρήνη Ηλιοπούλου, Κώστας Ιωαννίδης, Χάρης Κακαρούχας, Μάρκος Καμπάνης, Ειρήνη Κανά, Βασιλική Κεχαγιόγλου, Χρήστος Κεχαγιόγλου, Γιώργος Κόρδης, Ράλλης Κοψίδης, Ελένη Κρίκκη, Κυριάκος Κρόκος, Αλέκος Κυραρίνης, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Κώστας Λαβδάς, Χάρης Λάμπερτ, Μαριάννα Λούρμπα, Γιάννης Μαθιουδάκης, Γιάννης Μόραλης, Χρήστος Μποκόρος, Μπάμπης Νεονάκης, Χρήστος Παλλαντζάς, Ασπασία Παπαδοπεράκη, Κώστας Παπανικολάου, Βαγγέλης Ρήνας, Δημήτρης Ρουσέτος, Κυρίλλος Σαρρής, π. Σταμάτης Σκλήρης, Γιώργος Σταθόπουλος, Βαγγέλης Τζερμιάς, Αλέκος Φασιανός, Fikos, Μανώλης Χάρος, Νίκος Χουλιαράς, Νίκος Χούτος.

Ο επιμελητής και ζωγράφος Χρήστος Κεχαγιόγλου γράφει στον κατάλογο της έκθεσης για την επιλογή των έργων, που κινούνται γύρω από τον άξονα της Πνευματικότητας: “Αναζητήσαμε καλλιτέχνες που προσεγγίζουν τη σύγχρονη πνευματικότητα μέσα από διαφορετικές εκφραστικές οδούς. Η επιλογή των έργων και η επιμέλεια της παρουσίασής τους αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν έναν χώρο ενδοσκόπησης και εσωτερικού διαλόγου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να περιπλανηθεί, να ησυχάσει το πνεύμα του και να στοχαστεί για τη σχέση του ανθρώπου με το υπερβατικό και συνάμα απτό”.

Ιερά Μονή Παναχράντου – Προσεδαφισμένη στα βουνά της Άνδρου

Και φυσικά το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι η έκθεση αυτή βρίσκεται μέσα στην πιο ιστορική Μονή της Άνδρου.

Η Ιερά Μονή Παναχράντου στέκει σαν πέτρινη αγκαλιά στην καρδιά της Άνδρου, σκαρφαλωμένη στους τραχείς βράχους του όρους Γερακώνες (πάνω από τα Φάλικα), εκεί όπου το βλέμμα συναντά απέραντους γκρεμούς και ουρανό. Όπως λέει στο επιμελητικό σημείωμα ο Χρήστος Κεχαγιόγλου “κυριολεκτικά προσεδαφισμένη στα βουνά της Άνδρου, μια χρονομηχανή μια κιβωτό που ταξιδεύει μέσα στους αιώνες (…) Μοιάζει μέσα στο σώμα της να κυοφορείται ο χρόνος“. Το τοπίο γύρω της μοιάζει να έχει φτιαχτεί για στοχασμό: σπήλαια που χρησίμευσαν άλλοτε ως καταφύγια ασκητών, στενά περάσματα που θυμίζουν λαβύρινθο, μονοπάτια που οδηγούν σε απρόσμενα ξέφωτα. Κάτω της απλώνονται τα χωριά της καταπράσινης κοιλάδας της Μεσσαριάς, πρωτεύουσας της Άνδρου κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Εως τον 17ο αιώνα το βουνό ονομαζόταν Καταφύγιο, από τις φυσικές σπηλιές μέσα στους βράχους.

Στους κόλπους της φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έργο που η παράδοση αποδίδει στον Ευαγγελιστή Λουκά, αλλά και η κάρα του Αγίου Παντελεήμονα, γι’ αυτό και πολλοί αποκαλούν το μοναστήρι με το όνομά του. Οι απίστευτης αισθητικής ξυλόγλυπτες λεπτομέρειες του τέμπλου και η περίτεχνη θύρα του νάρθηκα μαρτυρούν τη μεταβυζαντινή τέχνη που άνθισε στον τόπο.

Όμως αυτό που μένει ανεξίτηλο στον επισκέπτη είναι η θέα: μια πανοραμική εικόνα της κεντρικής Άνδρου και της Χώρας, που απλώνεται μέχρι τη θάλασσα, δημιουργώντας την αίσθηση πως το μοναστήρι αιωρείται ανάμεσα σε γη και ουρανό. Και φυσικά, ο άνεμος που δεν είναι απλώς αρχέγονο στοιχείο του νησιού· λειτουργεί σαν ζωντανός σύνδεσμος ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, μεταφέροντας τους ήχους και τις μυρωδιές του βουνού, που στροβιλίζονται γύρω από τα τείχη της Μονής, σαν ψίθυροι ιστοριών χαραγμένων στον χρόνο.

Η Μονή γιορτάζει κάθε χρόνο στις 27 Ιουλίου, του Αγίου Παντελεήμονος, και τον Δεκαπενταύγουστο, ενώ η πρόσβαση γίνεται μέσα από τα χωριά Βουνί ή Φάλικα, ακολουθώντας τον χωματόδρομο που οδηγεί στην κορυφή.