Κύπρος: από πού κρατά η σκούφια της

Το όνομα “Κύπρος” ίσως συνδέεται με τη σουμεριακή λέξη “καμπάρ”, ή “γκαμπάρ”, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, που σημαίνει “χαλκός, κασσίτερος” από τα μεγάλα κοιτάσματα χαλκού που υπάρχουν στο νησί. Τόσο μεγάλα, που το όνομα της Κύπρου στα λατινικά, “aes Cyprium” , δηλαδή κυπριακό μέταλλο”, ονοματοδότησε τον χαλκό σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, όπως το “copper” στα αγγλικά, το “kupfer” στα γερμανικά και το γαλλικό “cuivre”.

Όπως και να’ χει, το όνομα “Κύπρος” είναι σε χρήση από τα ομηρικά χρόνια – παλιότερα, το νησί της Αφροδίτης, η γενέτειρα της “Κυπρίδος”, λεγόταν Αλασία, σύμφωνα με μια θεωρία. Οι αρχαίοι Εβραίοι την έλεγαν Κιτίμ, ενώ οι Αιγύπτιοι την εποχή του φαραώ Τούθμωση, το 1500 π.Χ. την ονόμαζαν Ασέμπι. Μια θεωρία πως το όνομά της συνδέεται με το κυπαρίσσι, την κυπάρισσο την αειθαλή, ελέγχεται ως ανακριβής, αν και ποιητική…

Όπως και να λεγόταν το νησί, σήμερα είναι χωρισμένο στα δυο, από την τουρκική εισβολή του 1974. Στην πραγματικότητα, είναι χωρισμένη στα τέσσερα: η Κυπριακή Δημοκρατία κατέχει το 56% του νησιού, το 37% παραμένει υπό τουρκική κατοχή, οι Βρετανοί είναι κύριοι του 2,8% του κυπριακού εδάφους, όπου έχουν εγκαταστημένες τις δυο τους βάσεις, ενώ η “νεκρή ζώνη” που έχει ορισθεί από τα Ηνωμένα Έθνη καταλαμβάνει το υπόλοιπο μέρος του νησιού, δηλαδή το 4%.

Είναι εμφανές πως η μεγάλη σημασία του νησιού, η μεγάλη του αξία που προκύπτει από την έκταση, τη θέση, και τον φυσικό του πλούτο, χερσαίο και θαλάσσιο, ήταν η σωτηρία αλλά και η καταστροφή του – όλοι, που περνούσαν από τη γειτονιά της νοτιοανατολικής Μεσογείου, την εποφθαλμιούσαν, από την πρώτη εμφάνιση του ανθρώπου στο νησί, δηλαδή από τη 10η χιλιετία π.Χ….

Οι γηγενείς, οι Ετεοκύπριοι, εξελληνίστηκαν πλήρως από τους Αχαιούς. Μετά ήρθαν οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Ναΐτες ιππότες, οι Ενετοί, οι Τούρκοι και οι Άγγλοι, μέχρι την ανεξαρτησία της, το 1960. Όποια όμως κι αν είναι η εθνική, πολιτική και κοινωνική της κατάσταση, η Κύπρος θα είναι πάντα αυτό το “χρυσοπράσινο φύλλο, το ριγμένο στο πέλαγο”, όπως έγραψε ο Λεωνίδας Μαλένης στο ομώνυμο τραγούδι του, αυτή η “Γη των κοριτσιών που γελούν, η γη των αγοριών που μεθούν, η γη του μύρου, του χαιρετισμού, η Κύπρος της αγάπης και του ονείρου”.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.