Ήπειρος: Ποια η προέλευσή της

Το τοπωνύμιο «Ήπειρος», λέει πολλά: σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, το ουσιαστικό «ήπειρος» σημαίνει «στερεά γη», δηλαδή, στεριά, ξηρά, κατ’ αντιδιαστολή προς τη θάλασσα. Η αρχική σημασία της αρχαίας λέξης ήταν «ξηρά γη», από τον ινδοευρωπαϊκό όρο «άπερο», που σημαίνει «όχθη».

«Ήπειρος» επίσης ονομάζεται κάθε μια από τις έξι μεγάλες γεωγραφικές περιοχές της Γης. Τώρα, το όνομα Ήπειρος», του ορεινού γεωγραφικού διαμερίσματος της Δυτικής Ελλάδας, προσδιόριζε από τον 4ο αιώνα π.Χ. την περιοχή που περικλείεται μεταξύ της οροσειράς της Πίνδου, του Ιονίου Πελάγους και της Πρέβεζας.

Σύμφωνα με μια άποψη, η ονομασία προέρχεται από το επίθετο «άπειρος», τη δωρική προφορά της λέξης «ήπειρος» και της αποδόθηκε από τους απέναντι Κερκυραίους, που αναφέρονταν στην γη απέναντί τους, με την έννοια της μεγάλης έκτασης ξηράς. Σε νόμισμα των αρχαίων κατοίκων της περιοχής, κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα, αναφέρεται και η λέξη ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ (δηλαδή των Ηπειρωτών, το Ηπειρωτικόν).

Να πω πως η περιοχή κατοικήθηκε, σύμφωνα με ευρήματα στο Σπήλαιο Ασπροχάλικο και στη θέση Καστρίτσα Ιωαννίνων, από το 100.000 προ Χριστού… Υποθέτω πως οι Χόμο Σάπιενς που πρωτοπερπάτησαν στην ηπειρώτικη γη, οι κυνηγοί και οι τροφοσυλλέκτες, να ήταν πιο ικανοποιημένοι, όσον αφορά την εξεύρεση της καθημερινής τροφής τους, από τους γεωργούς, που εμφανίστηκαν φυσικά, πολύ αργότερα.

Στα βουνά βρίσκεις θηράματα και άγριους καρπούς, αλλά η Ήπειρος ποτέ δεν είχε, αρκετό και πλούσιο χώμα για επαρκείς καλλιέργειες , εάν φυσικά εξαιρέσουμε τα παράλιά της προς το Ιόνιο. Όλη η υπόλοιπη, ήταν και είναι γεμάτη με ορεινούς όγκους, που διαμόρφωσαν, αν θέλετε, τη ψυχοσύνθεση των αυτοχθόνων, σε όλες τις ιστορικές περιόδους, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Από τότε που η πριγκίπισσα των Μολοσσών, η ανιψιά του βασιλιά της Ηπείρου Αρύββα, η Ολυμπιάδα, παντρεύτηκε τον βασιλιά της Μακεδονίας κι έγινε η μάνα του Μεγαλέξανδρου.

Σημειωτέον πως ένα από τα ιερά σημεία όλων των Ελλήνων είναι βέβαια και το μαντείο της Δωδώνης στην Ήπειρο. Τους ιερείς του, τους Σελλούς, τους ονόμαζαν χαμαιεύνες και ανιπτόποδες. Γιατί κοιμόντουσαν χάμω, στη Γη, για να αντλούν, μέσω της επαφής με το χώμα, τη Γαία, τις μαντικές τους δυνάμεις, που ήταν απαραίτητες για την ερμηνεία των χρησμών. Για τον ίδιο λόγο δεν έπλεναν και τα πόδια τους… Κατά μια εκδοχή, αυτοί, οι Σελλοί, με έψιλον και δύο λάμδα, έδωσαν το όνομά τους στην ίδια την Ελλάδα και τους Έλληνες…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.