10 ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΟΥ

Όλα τα σπίτια έχουν από μία βιβλιοθήκη. Μικρή, μεγάλη, τεράστια, σε περίοπτη ή όχι θέση, βαρυφορτωμένη ή όχι, αλλά έχουν. Υπάρχουν και κάποια βιβλία που αποτελούν θα λέγαμε “στανταράκια” και κερδίζουν μία θέση σε αυτή ανεξάρτητα με το γούστο ή τον τύπο του κατόχου της.

Μπορεί να έχουν αποτελέσει αντικείμενο δώρου ή μπορεί και να έχουν αγοραστεί εξαιτίας της φημολογούμενης κλασικής τους αξίας. Όσο λοιπόν και να μη θέλουμε να το παραδεχτούμε, υπάρχουν κάποια βιβλία που κάθε “βιβλιοθήκη” οφείλει να έχει, ακόμη και αν αυτά δεν ξεφυλλιστούν ποτέ. Εμείς προσπαθήσαμε να επιλέξουμε βιβλία κλασικά μεν, αλλά πέρα από κάθε κλισέ που μπορεί να τα “επιβαλλει”. Βιβλία από διάφορους χώρους που ναι μεν έχουν αγαπηθεί, αλλά και που συμβάλλουν σε μία πιο ολιστική θεώρηση της ζωής.

Ίσως στο άρθρο αυτό αδικείται λίγο η ελληνική λογοτεχνία, αλλά βιβλιοθήκη είναι αυτή, πρέπει μέσα της να χωρέσει ο κόσμος όλος. Πράγμα δύσκολο όταν πρέπει να επιλέξεις 10 μόνο βιβλία.

“Οδυσσέας” του Jame Joyce

Tο magnum opus του James Joyce, το οποίο εκδόθηκε το 1922, για κάποιο περίεργο λόγο φιγουράρει στις περισσότερες βιβλιοθήκες καθώς είτε το αγοράζουμε στα φοιτητικά μας χρόνια με μεγάλη προσμονή είτε αποτελεί ένα δώρο πολύ εκτιμητέο. Προσωπικά το έχω ζητήσει σαν δώρο γενεθλίων, εκεί γύρω στα 25 μου χρόνια, το ξεκινήσει 3 φορές και δεν το έχω φτάσει ούτε καν στη μέση.

Στις 822 σελίδες πυκνογραμμένες του μεγάλες σελίδες, παρακολουθούμε μία μέρα, τη 16η Ιουνίου του 1904, από τη ζωή του Λεοπόλδου Μπλουμ στο προπολεμικό Δουβλίνο. ο Λεοπόλδος Μπλουμ, ξυπνάει το πρωί και φεύγει για την δουλειά του. Οι κοινωνικές, οι επαγγελματικές και οι συναισθηματικές υποχρεώσεις του καθυστερούν την επιστροφή του μέχρι τις πρώτες ώρες της επόμενης ημέρας. Αυτή η αργοπορία επιστροφής συνιστά την μοναδική ομοιότητα με το αρχαϊκό πρότυπο. Οι καθημερινές περιπέτειές του που μεταμορφώνονται “πατούν” πάνω σε αρχετυπικές ιστορίες του μυθικού Οδυσσέα και αναδεικνύονται σε σε πανανθρώπινα σύμβολα.

Η δράση είναι ελάχιστη, όμως η τεχνική του «εσωτερικού μονολόγου» που επινοεί ο συγγραφέας για την έκθεση της αφήγησής του, του παρέχει τη δυνατότητα να σχολιάσει με λεπτομέρειες όλο το πλέγμα των σχέσεων των προσώπων που λαμβάνουν μέρος σ’ αυτό το σε μικρογραφία έπος.

“Οι Άθλιοι” του Βίκτωρος Ουγκώ

Αν ρωτήσεις 100 ανθρώπους αν έχουν διαβάσει του Αθλίους του Ουγκώ, τουλάχιστον οι 70 θα σου πουν πως το έχουν διαβάσει σαν παιδιά είτε σε μία παιδική έκδοση είτε στα κλασσικά εικονογραφημένα. Η αλήθεια είναι πως νομίζουν πως το έχουν διαβάσει. Αν κάποιος δεν εντρυφήσει μέσα στην ενήλικη έκδοση που μετρά περισσότερες από 1000 σελίδες, δε θα καταλάβει ποτέ γιατί το βιβλίο αυτό που κυκλοφόρησε το 1862 έμελλε να αναδειχθεί σ’ ένα από τα πιο εμβληματικά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα αλλά και σ’ ένα μυθιστόρημα-σταθμό της γαλλικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που ο ίδιο ο Ουγκώ έγραψε για το βιβλίο αυτό: “”Όσο θα υπάρχει πάνω στη γη αμάθεια και δυστυχία, βιβλία όπως το παρόν μπορεί να μην είναι ανώφελα”.

Άλλοι στις σελίδες του θα συγκινηθούν από μια αιώνια και ανυπέρβλητη ιστορία αγάπης, άλλοι από την πορεία ενός βασανισμένου ανθρώπου προς τη λύτρωση, άλλοι θα το δουν σαν ιστορικό-κοινωνικό σχόλιο μιας ολόκληρης εξεγερμένης και ταραχώδους εποχής ή σαν μία μια ανεπανάληπτη πινακοθήκη ηρώων όπου παλεύουν οι έννοιες του Καλού και του Κακού.

“100 χρόνια Μοναξιά” του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές

Ο Πάμπλο Νερούδα χαρακτήρισε το βιβλίο αυτό σαν τον “Δον Κιχώτης του καιρού μας” και δεν έχει καθόλου άδικο. Δεν είναι τυχαίο που διαβάστηκε από εκατομμύρια αναγνώστες σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και η συμβολή του υπήρξε καθοριστική στη βράβευση του Κολομβιανού Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Η ιστορία της πόλης, του Μακόντο, και της οικογένειας των Μπουενδία. Μέσα από τα πάθη, τα όνειρα, τις τραγωδίες, τις προδοσίες, τις ανακαλύψεις, τα θαύματα, τα μυστήρια και τις διαψεύσεις τους, σκιαγραφείται η ιστορία μιας χώρας, μιας ηπείρου, αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Η πραγματικότητα αναμιγνύεται με τη φαντασία και το παραμύθι, ιστορίες από το παρελθόν παίρνουν σάρκα κι οστά στο παρόν και κάπως έτσι ο μαγικός ρεαλισμός συστήνεται στο ευρύ κοινό…

“Ο Μικρός Πρίγκιπας” του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ

Το βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ είναι ένα από τα βιβλία που κάθε βιβλιοθήκη πρέπει να έχει, γιατί μολονότι θεωρείται παιδικό, απευθύνεται σε όλους.

Ο ήρωας του βιβλίου, ο Μικρός Πρίγκιπας, διατυπώνει μερικές βαθυστόχαστες και ιδεαλιστικές παρατηρήσεις σχετικά με τη ζωή και την ανθρώπινη φύση που πραγματικά συγκινούν. «Δεν βλέπεις καθαρά παρά μόνον με την καρδιά. Η ουσία είναι αόρατη στα μάτια» λέει η αλεπού στον Μικρό Πρίγκιπα.

Πίσω από αυτόν το φανταστικό κόσμο που πλάθει ο συγγραφέας, κρύβεται ένας μεγάλος προβληματισμός για τον άνθρωπο, τις αξίες, τους στόχους, το ρόλο του στη ζωή και τα συναισθήματά του. Τα θέματα που παρουσιάζει ο συγγραφέας κρύβουν σύμβολα ενώ ταυτόχρονα αναλαμβάνουν να δώσουν στον αναγνώστη ένα μάθημα ζωής και ανθρωπιάς. Όλα αυτά δεν είναι άσχετα με το συγκλονισμό και την αγωνία του συγγραφέα για τις ισορροπίες που διατάραξε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος κατά τη διάρκεια του οποίου γράφτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο.

Καθόλου τυχαίο δεν είναι που το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε πάνω από 350 γλώσσες, και μάλιστα αναφέρεται ότι κυκλοφορούν περίπου 47 κορεατικές μεταφράσεις και τουλάχιστον 70 κινέζικες μεταφράσεις του βιβλίου.

“Αισθηματική αγωγή” του Γκυστάβ Φλωμπέρ

Εκδόθηκε το 1869 και πήρε αρνητικές κριτικές. Παρόλα αυτά θεωρείται ένα από τα πιο επιδραστικά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα, εγκωμιάστηκε από σύγχρονους όπως η Ζωρζ Σαντ και ο Εμίλ Ζολά, ενώ έγινε βιβλίο αναφοράς για τους μυθιστοριογράφους του 20ού αιώνα, κυρίως τον Μαρσέλ Προυστ.

Εδώ και έναν περίπου αιώνα, η “Αισθηματική αγωγή” του Φλωμπέρ δεν παύει να αντιμετωπίζεται ως έργο που εκφράζει μια ορισμένη “σύγχυση των ειδών”. Τοποθετείται άλλοτε στη ρομαντική και άλλοτε στη ρεαλιστική-νατουραλιστική σχολή, διαβάζεται ως μυθοπλασία, ως σάτιρα, ακόμη και ως ντοκουμέντο.

Στο βιβλίο ο συγγραφέας αφηγείται τις ερωτικές περιπέτειες του Frederic Moreau, φοιτητή νομικής, ο οποίος επιστρέφοντας από το Παρίσι στη Νορμανδία ερωτεύεται την Madame Arnoux που είναι αρκετά χρόνια μεγαλύτερή του. Αυτή είναι η αρχή ενός έρωτα που θα διαρκέσει μια ολόκληρη ζωή. Ο Frederic αποκτά φιλικές σχέσεις με τον σύζυγό της, έναν επιχειρηματία με μεγάλη επιρροή, και καθώς οι πορείες τους διασταυρώνονται ξανά και ξανά στη διάρκεια των χρόνων, η Madame Arnoux παραμένει ο αιώνιος, ανέφικτος έρωτας του Moreau.

“Το Δεύτερο Φύλο” της Σιμόν ντε Μποβουάρ

Ένα βιβλίο που το Βατικανό εντάσσει αμέσως στη λίστα με τα απαγορευμένα βιβλία σημαίνει πως έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αυτό συνέβη με την κυκλοφορία του Δεύτερου φύλου στη Γαλλία το 1949, όπου και προκάλεσε σκάνδαλο δίχως προηγούμενο. Διόλου τυχαίο πως τα 50.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης εξαντλήθηκαν μέσα σε μία εβδομάδα.

Το βιβλίο που σημείωσε θρίαμβο στην Αμερική και έκανε διάσημη την Μποβουάρ αποτελεί μέχρι σήμερα το κυρίαρχο φεμινιστικό μανιφέστο, αλλά και ένα από τα θεμελιώδη φιλοσοφικά κείμενα.

“Και στα δύο φύλα παίζεται το ίδιο δράμα της σάρκας και του πνεύματος, της τελικότητας και της υπερβατικότητας· τους ροκανίζει και τους δυο ο χρόνος, τους παραμονεύει ο θάνατος, έχουν και οι δυο την ίδια ανάγκη ο ένας του άλλου· και μπορούν να αντλήσουν από την ελευθερία τους την ίδια δόξα· αν ήξεραν πώς να την απολαύσουν, δεν θα έμπαιναν στον πειρασμό να διεκδικούν απατηλά προνόμια· και τότε θα μπορούσε να γεννηθεί μεταξύ τους η αδελφοσύνη”, αναφέρει η Μποβουάρ μία εποχή που άλλη γυναίκα δε θα τολμούσε καν να προφέρει αυτές τις λέξεις.

Παράλληλα στο βιβλίο υποστήριξε ότι η θηλυκή ταυτότητα, όπως έχει διαμορφωθεί ιστορικά, είναι δημιούργημα της κοινωνίας και όχι αναπόδραστη φυσική αναγκαιότητα: «Δεν γεννιέσαι γυναίκα, γίνεσαι», ήταν η φράση – κλειδί της επιχειρηματολογίας της. Ακόμη αναρωτιέστε αν θα πρέπει να το έχετε στη βιβλιοθήκη σας;

“Ο Γλάρος” του Άντον Τσέχωφ

Ο Γλάρος του Τσέχωφ διαβάζεται σαν θεατρικό έργο απνευστί. Είναι το πλέον λυρικό και ποιητικό έργου του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα, καθώς μέσα στις σελίδες του θίγει τις σχέσεις, τα κίνητρα, την ψυχολογία και τις διεκδικήσεις ανθρώπων που αγαπούν, υπηρετούν ή θέλουν να υπηρετήσουν την τέχνη μέσω της συγγραφής και του θεάτρου. Γύρω τους περιστρέφονται οι άνθρωποι της καθημερινότητας που προσπαθούν να ξεπεράσουν τα αδιέξοδα της ζωής τους.

Στο έργο υποδεικνύεται η αδυναμία των ανθρώπων, κυρίως των αριστοκρατών, να κατανοήσουν τις όποιες διαφοροποιήσεις αλλάζουν το κοινωνικό περιβάλλον, όπως επίσης και τον ρόλο που παίζουν αυτές οι αλλαγές στην προσωπική τους ζωή.

“Η Ερμηνεία των Ονείρων” του Σίγκμουντ Φρόιντ

Χωρίς λίγη ψυχανάλυση σωστή βιβλιοθήκη δε στήνεται. Και τι πιο κατάλληλο από ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του πατέρα της ψυχανάλυσης φυσιολόγου και ψυχιάτρου, Σίγκμουντ Φρόιντ που στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα έθεσε με τις μελέτες του τις βάσεις της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής μεθόδου και έφερε επανάσταση στον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιλαμβάνεται έννοιες, όπως η συνείδηση και η σεξουαλικότητα.

“Το όνειρο είναι η βασιλική οδός για το ασυνείδητο” αναφέρει ο Φρόιντ στην “Ερμηνεία των Ονείρων” και παράλληλα με την αποκρυπτογράφηση του ονείρου οδηγείται, αναπόφευκτα, στην ανακάλυψη των σημαντικών προταγμάτων της θεωρίας του, που κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους: οιδιπόδειο σύμπλεγμα, ασυνείδητο, νεύρωση, παλινδρόμηση κ.ά.

Ποίηση η ελληνική

Τι θα ήταν μία βιβλιοθήκη χωρίς λίγη ποίηση; Σίγουρα πολύ πολύ φτωχή. Εδώ ο καθένας, ανάλογα με τα γούστα του μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στους δύο νομπελίστας ποιητές μας, αλλά ανάμεσα και σε άλλους πλέον κλασικούς ποιητές. Τα “Άπαντα” του Γιώργου Σεφέρη ή το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη, αλλά και ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη ή του Γιάννη Ρίτσου.

“Ο Αλέξης Ζορμπάς” του Νίκου Καζαντζάκη

Ίσως αποτελεί το πιο δημοφιλές και -για πολλούς- το καλύτερο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη. Αυτό που θα διαβάσεις σίγουρα στα σχολικά σου χρόνια και ακολούθως θα επιστρέψεις στις σελίδες του πολλές άλλες φορές.

Δημοσιεύτηκε το 1946 και εννέα χρόνια μετά, το 1954, λαμβάνει το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος που εκδόθηκε στη Γαλλία, ενώ συγκαταλέγεται στα 100 Καλύτερα Βιβλία όλων των Εποχών σύμφωνα με την έκθεση που συντάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη του Βιβλίου.

Ο Κομφούκιος λέει: «Πολλοί ζητούν την ευτυχία υψηλότερα από τον άνθρωπο· άλλοι χαμηλότερα· μα η ευτυχία είναι στο μπόι του ανθρώπου». Σωστά. Υπάρχουν τόσες ευτυχίες λοιπόν όσα κι ανθρώπινα μπόγια. Ετούτη είναι, αγαπημένε μου μαθητή και δάσκαλε, η ευτυχία μου τώρα· τη μετρώ, την ξαναμετρώ ανήσυχος, για να μάθω ποιο είναι τώρα το μπόι μου.
Γιατί ξέρεις καλά, το μπόι του ανθρώπου δε μένει πάντα το ίδιο.
Πώς αλλάζει, ανάλογα με το κλίμα, με τη σιωπή, με τη μοναξιά ή τη συντροφιά, η ψυχή του ανθρώπου!

Οι συζητήσεις του Συγγραφέα με τον κεντρικό ήρωα, τον Αλέξη Ζορμπά -που είναι πραγματικό πρόσωπο και ο Καζαντζάκης είχε συνεργαστεί μαζί του σε μια επιχείρηση μεταλλείων στη Μάνη- είναι τόσο βαθιά φιλοσοφικές που πραγματικά εκπλήσσουν.