Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ “ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ” ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ

Η “Ημέρα της νίκης” είναι πάντα μια μεγάλη γιορτή για τη Ρωσία: σηματοδοτεί την αιματοβαμμένη επικράτηση της Σοβιετικής Ένωσης επί της Ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τον οποίο περισσότεροι από οκτώ εκατομμύρια Σοβιετικοί στρατιώτες έπεσαν νεκροί.

Φέτος όμως, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία συνεχίζεται, αυτή η μέρα αποκτά ένα διαφορετικό νόημα. Από τις 24 Φεβρουαρίου, τη μέρα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, έχουν γίνει ένας σωρός από εικασίες για το αν η φετινή “Ημέρα της Νίκης” θα σημάνει και μια στροφή στον πόλεμο που έχει ήδη σκοτώσει χιλιάδες ανθρώπους και έχει αναγκάσει εκατομμύρια να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Τον Μάρτιο, το ενημερωτικό σάιτ “Kyiv Independent” ανέφερε ότι οι Ρώσοι είπαν στα στρατεύματα τους ότι ο πόλεμος πρέπει να έχει τελειώσει μέχρι τις 9 Μαΐου, ενώ πιο πρόσφατα, Αμερικανοί και δυτικοί αξιωματούχοι αναρωτήθηκαν ανοιχτά αν η Ρωσία θα κηρύξει επίσημα τον πόλεμο στις 9 Μαΐου, κλιμακώνοντας αυτό που ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει χαρακτηρίσει ως απλώς μια “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”.

Την 1η Μαΐου όμως, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε σύμφωνα με τους “Moscow Times”: “Ο στρατός μας δεν θα προσαρμόσει τις ενέργειές του με βάση καμία ημερομηνία, συμπεριλαμβανομένης της Ημέρας της Νίκης.

Θα γιορτάσουμε επίσημα την 9η Μαΐου, όπως κάνουμε πάντα. Θυμηθείτε αυτούς που σκοτώθηκαν για την απελευθέρωση της Ρωσίας και των άλλων δημοκρατιών της πρώην ΕΣΣΔ, καθώς και για την απελευθέρωση της Ευρώπης από τη ναζιστική πανούκλα”.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει διαμορφώσει και την προσέγγιση του Πούτιν στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Δικαιολογώντας την εισβολή στην Ουκρανία, υποστήριξε ότι είχε βάλει σκοπό να “αποναζιστικοποιήσει” τη χώρα -μια φράση που πολλοί ειδικοί σημείωσαν ότι είναι ανακριβής, δεδομένου μεταξύ άλλων, ότι η Ουκρανία έχει και Εβραίο Πρόεδρο.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν πάντοτε ένα πολύ βασικό κομμάτι του πως το ρωσικό κράτος αφηγούνταν την ιστορία της χώρας. Παρότι οι Σύμμαχοι καθιέρωσαν την 7η Μαΐου ως “Ημέρα V-E” δηλαδή “Ημέρα της Νίκης στην Ευρώπη” για να τιμήσουν την παράδοση των Ναζί στη Ρεμς της Γαλλίας, ο Ιωσήφ Στάλιν ήθελε να περιμένει να γιορτάσει μέχρι να παραδοθούν οι Ναζί στο Βερολίνο που ελεγχόταν από τη Σοβιετική Ένωση την επόμενη μέρα. Όταν το κείμενο υπογράφηκε αργά το βράδυ, ήταν ήδη 9 Μαΐου, ώρα Μόσχας.

Όπως ανέφερε προηγουμένως και το περιοδικό TIME, τη δεκαετία του ‘60 ο Σοβιετικός ηγέτης Λεονίντ Μπρέζνιεφ καθιέρωσε την 9η Μαΐου ως εθνική εορτή, με στρατιωτικές παρελάσεις. Ο πρώτος μετασοβιετικός πρόεδρος της Ρωσίας, Μπόρις Γέλτσιν, τη μετέτρεψε σε ετήσια παράδοση. Και υπό τον Πούτιν, εκατοντάδες χιλιάδες θεατές έχουν συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσουν τους στρατιώτες να βαδίζουν δίπλα σε τανκς και πυραύλους.

Πινακίδες και λεωφορεία έχουν κατά καιρούς “φορέσει” αφίσες του Στάλιν για την Ημέρα της Νίκης, ενώ δεκάδες εκατομμύρια Ρώσοι πολίτες έχουν παρελάσει στη Μόσχα κρατώντας πορτρέτα συγγενών που πέθαναν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Ιβάν Κουρίλα, καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, είπε στους New York Times το 2018 ότι η αναγνώριση των οικογενειακών θυσιών κατά τη διάρκεια του πολέμου “είναι πιθανώς η μόνη κοινωνική κόλλα με την οποία σχηματίζεται μια ενιαία κοινωνία στη Ρωσία”.

Υπάρχουν βέβαια και οι μελετητές που υποστηρίζουν ότι οι οι εορτασμοί της Ημέρας της Νίκης στην πραγματικότητα κρύβουν τις σκληρές αλήθειες.

Ειδικοί έχουν επισημάνει ότι η “Ημέρα της Νίκης” δεν έχει να κάνει απλώς με τον εορτασμό των στρατιωτικών επιτευγμάτων της Ρωσίας στο παρελθόν. Έχει να κάνει πιο πολύ με την ενίσχυση της υποστήριξης προς τη Ρωσία στο σήμερα και την επίδειξη της ρωσικής στρατιωτικής δύναμης.

Ο δημοσιογράφος Αντρέι Κολέσνικοφ έγραψε σε ένα άρθρο του το 2017 ότι η σύγχρονη σημασία της “Ημέρας της Νίκης” ότι είναι “κεντρική” στην άποψη του Πούτιν για τη ρωσική ιστορία και ότι ο “Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος” έχει γίνει το παρατσούκλι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

“Το σημερινό καθεστώς, που αυτοαποκαλείται μοναδικός κληρονόμος αυτής της νίκης, χρησιμοποιεί αυτό το επίτευγμα για να μείνει απρόσβλητος στην κριτική για άλλα ζητήματα, δικαιολογώντας ταυτόχρονα τις τρέχουσες προσπάθειες στρατιωτικοποίησης και την υπερβολική κρατική παρέμβαση σε όλες τις πτυχές της ζωής”, έγραψε ο ίδιος.

“Στην επίσημη αντίληψή της, ο εορτασμός της Ημέρας της Νίκης από τη Ρωσία το 1945 είναι μόνο τυπικά μια αφορμή για να πενθήσουμε όλοι μαζί τους νεκρούς του πολέμου. Αντίθετα, έχει μετατραπεί σε εργαλείο για την παροχή υποστήριξης στο πιο στρατιωτικοποιημένο και πολεμικό είδος Ρώσου ηγέτη”.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μέχρι σήμερα, την ημέρα που εορτάζεται η νίκη στον πόλεμο κατά των ναζί, ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας έχει εκτοπίσει μέχρι στιγμής περισσότερους από πέντε εκατομμύρια Ουκρανούς. Προβλέπει ότι μέχρι την ολοκλήρωσή του, θα έχει εκτοπίσει περισσότερα από οκτώ εκατομμύρια.