ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ: ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ

Ζούμε μεν, στο 2023, αλλά είναι σαν να ζούμε στο ‘50. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το πώς η κοινωνία συμπεριφέρεται στις γυναίκες.

Αφότου συμφωνήσω μαζί σου πως οι παγκόσμιες ημέρες δεν είναι και ό,τι πιο χρήσιμο υπάρχει εκεί έξω, θα εστιάσω στο γεγονός ότι έχουν ως στόχο την αφύπνιση και να φέρουν στο προσκήνιο προβλήματα που θα ήταν χρήσιμο να μην υπάρχουν -αν θέλουμε να πιστεύουμε πως εξελισσόμαστε ως άνθρωποι και ως κοινωνία.

Για αυτό και δεν πρέπει να προσπεράσουμε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, χωρίς να σταθούμε λίγα λεπτά για να δούμε στατιστικά που εξηγούν ακόμα και σε αυτούς που αρνούνται πεισματικά να δουν την πραγματικότητα, ότι ήλθε η ώρα να ξεριζώσουμε την πατριαρχία και να σεβαστούμε ισότιμα αλλήλους.

Η ζωή προχωρά. Ας προχωρήσουν κι αυτοί που έχουν συνδέσει την ύπαρξη τους με αγκυλώσεις -ή έστω ας γίνουν η μειονότητα, όπως οι άλλοι συνεχίζουμε τη δουλειά για να ζήσουμε αυτό που λέγεται ‘ισότητα’.

Ακολουθεί το βίντεο που δημιούργησε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), για την ημέρα.

Τώρα ήλθε η ώρα να διαβάσεις πού βρισκόμαστε σε επίπεδο πρόληψης και καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, συγκριτικά με το 2010 όταν η Ελλάδα έγινε μεταξύ των χωρών που κύρωσαν τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Δηλαδή, το πρώτο νομικά δεσμευτικό κείμενο για τα 34 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης που την έχουν κυρώσει (την έχουν υπογράψει 46, μαζί με την ΕΕ), όπου ορίζονται οι μορφές βίας κατά των γυναικών “και παρουσιάζει ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την πρόληψη, την προστασία των θυμάτων και την παύση της ατιμωρησίας των δραστών”.

Ειρήσθω εν παρόδω, ο όρος ‘βία κατά των γυναικών’ νοείται ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως μια μορφή διάκρισης κατά των γυναικών.

Περιλαμβάνει πράξεις βίας, βασιζόμενης στο φύλο, οι οποίες έχουν ή ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες.

Στη λίστα ανήκουν και οι απειλές τέλεσης τέτοιων πράξεων, ο εξαναγκασμός και η αυθαίρετη αποστέρηση της ελευθερίας (στον ιδιωτικό ή δημόσιο βίο).

Σε ό,τι αφορά τις μορφές σεξουαλικής βίας, στο ‘κεφάλαιο’ των σεξουαλικών επιθέσεων σε γυναίκες, υπάρχουν ειδικές αναφορές για βιασμό, συζυγικό βιασμό, βιασμό κατά τη διάρκεια ραντεβού και βιασμό παρθένας.

Υπάρχουν ακόμα και η εμπορία για σεξουαλική εκμετάλλευση, η σεξουαλική δουλεία, η καταναγκαστική στείρωση, οι πρόωροι και καταναγκαστικοί γάμοι, η καταναγκαστική άμβλωση, η καταναγκαστική πορνεία, η σεξουαλική παρενόχληση και η σεξουαλική κακοποίηση βάσει εικόνας (διαμοιρασμός, κοινοποίηση ή απειλή για αυτά σεξουαλικών φωτογραφιών, χωρίς συναίνεση στη λήψη).

Φανταστικά δεν περνάμε οι γυναίκες;

Τα προαπαιτούμενα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης

Στις 26/11 του 2012, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, υπεγράφη η Διακήρυξη για τη γυναικοκτονία, όπως γκρεμιζόταν ο μύθος του ‘εγκλήματος πάθους’.

. Από τότε αναγνωρίστηκε η αύξηση τους σε παγκόσμια κλίματα και η ατιμωρησία των δολοφόνων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει τη γυναικοκτονία ως “φόνο εκ προμελέτης μιας γυναίκας, επειδή είναι γυναίκα”, αναγνωρίζοντας τη ως την ακραία κατάληξη του συνεχούς της βίας κατά των γυναικών.

Στις 16/9 του 2021 εγκρίθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο νομοθετική πρωτοβουλία, με την οποία ζητείται στοχευμένη νομοθεσία και πολιτικές για την αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας και έμφυλων διακρίσεων, κατά των γυναικών, κοριτσιών και ΛΑΟΤΚΙ+ προσώπων, εντός και εκτός του διαδικτύου.

Στα προαπαιτούμενα της Σύμβασης είναι να δίνουν όσοι την έχουν κυρώσει για ό,τι συμβαίνει επί των εδαφών τους. Η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΔΟΠΙΦ) του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι αρμόδια στην Ελλάδα.

Παρείχε τα στοιχεία που ελήφθησαν υπ’ όψιν στην (προαπαιτούμενη) 3η ετήσια έκθεση για τη βία κατά των γυναικών που δημοσιεύτηκε το 2022.

Στην Ελλάδα πάμε από το κακό στο χειρότερο

Όσον αφορά την στατιστική απεικόνιση του εγκλήματος του βιασμού, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας για το έτος 2021 καταγράφηκαν 353 περιστατικά εξιχνιασθέντων και μη εξεχθιασέντων βιασμών.

• Τα 330 ήταν κακουργήματα και 23 πλημμελήματα.
• Τα περισσότερα τελεσθέντα που καταγγέλθηκαν ήταν τον μήνα Αύγουστο.
• Για την περίοδο 2010-2020 ο μέσος όρος των καταγγελιών βιασμών από γυναίκες θύματα ήταν 200 περιστατικά το χρόνο. Το 2021 ο συνολικός αριθμός ανήλθε σε 202 -σύμφωνα με στοιχεία του Παρατηρητηρίου Ισότητας των Φύλων.

Αναφορικά με τις καταγγελίες για βιασμό στο πλαίσιο της οικογένειας, προκύπτει ότι 2021

• καταγράφηκαν 45 περιστατικά με 45 άνδρες δράστες και 45 θύματα.
• οι ενήλικες γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακού βιασμού ανήλθαν σε 41 (91,1%), ενώ οι ανήλικες σε 3 (6,7%) και
• ένας ενήλικος άνδρας (2,2%) κατήγγειλε τον βιασμό του από άνδρα του οικογενειακού του περιβάλλοντος

Όσον αφορά τα στατιστικά δεδομένα από το Δίκτυο Δομών της ΓΓΔΟΠΙΦ το 2,4% αφορούσε περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και 2% περιστατικά βιασμού.

Τονίζεται πως “τα στοιχεία δεν αποτυπώνουν το μέγεθος του εγκλήματος του βιασμού στη χώρα, ενώ διαφεύγουν της στατιστικής αποτύπωσης περιστατικά σεξουαλικών επιθέσεων ή άλλων μορφών σεξουαλικής βίας, πέρα του βιασμού”.

Πάμε τώρα, και στα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν το 2021. Σε επίπεδο ενημέρωσης της αστυνομίας, ίσχυσαν τα εξής:

1. Ο ετήσιος αριθμός γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας που προχώρησε σε καταγγελία είχε σχεδόν επταπλασιαστεί, εν συγκρίσει με το 2010 (7.375 από 1.630).
2. O ετήσιος αριθμός καταγγελλόμενων εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας είχε οκταπλασιαστεί στο ίδιο διάστημα (8.776).
3. Ο ετήσιος αριθμός ανδρών δραστών ενδοοικογενειακής βίας είχε επταπλασιαστεί (7.571) σε 11 χρόνια.
4. Ο ετήσιος αριθμός θυμάτων σωματικής βίας είχε διπλασιαστεί σε ένα χρόνο (6.873 από 3.609).
5. Από το 2020 στο 2021 διπλασιάστηκε και ο ετήσιος αριθμός θυμάτων ψυχολογικής βίας (απειλών), που έφτασαν τα 5.350.
6. Ο αριθμός των γυναικών θυμάτων που καταγγέλλουν βιασμό έμεινε ο ίδιος (202).
7. Παρατηρήθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των θυμάτων (59.5%) διατηρούσε, είτε κατά την τέλεση του αδικήματος είτε κατά το παρελθόν, συντροφική σχέση με τον δράστη.
8. Στο 34.9% των περιστατικών ο/η δράστης ήταν ο/η σύζυγος του θύματος
9. Στο 11.7% ο/η μόνιμος/η σύντροφος,
10. Στο 6.5% ο/η τέως σύζυγος,
11. Στο 6.4% ο/η τέως μόνιμος/η σύντροφος και
12. Μόλις στο 0.1% ο/η σύντροφος με τον οποίο ή την οποία το θύμα είχε υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης.
13. Στο 14.3% των περιπτώσεων ήταν το τέκνο.
14. Στο 9.8% ο γονέας.
15. Στο 7.2% ο αδελφός/η αδελφή.
16. Υπήρχαν και περιστατικά εγγονών, ανιψιών, παππούδων, θείων και εξαδέλφων.
17. Ο ετήσιος αριθμός των καταγγελλόμενων εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας το 2021 παρουσίασε αύξηση της τάξης του 54.8%, σε σχέση με το 2020.
18. Ο ετήσιος αριθμός των ανδρών δραστών ενδοοικογενειακής βίας το 2021 παρουσίασε ανάλογη αύξηση (70.7%) συγκριτικά με ένα χρόνο νωρίτερα και σε ό,τι αφορά τις γυναίκες θύματα.
19. Αύξηση παρουσίασε και ο συνολικός αριθμός των δραστών ενδοοικογενειακής βίας (71.5%), όπως και ο ετήσιος αριθμός των γυναικών δραστών (75.2%).
20. Η πλειονότητα των δραστών του ενδοοικογενειακού βιασμού ήταν άνω των 35 ετών.
21. Οι 14 από τους 45 συνολικά άνδρες δράστες ήταν 35 με 45 ετών (31.1%).
22. Οι 11 άνδρες ήταν 45 με 60 ετών (24.4%),
23. Οι 7 ήταν 30 με 35 ετών και
24. Οι 6 ήταν 25 με 35 ετών.

Οι ηλικιακές ομάδες των ανδρών βίασαν 44 γυναίκες και 1 άνδρα του οικογενειακού του περιβάλλοντος

Οι οκτώ γυναικοκτονίες το χρόνο έγιναν 23

Σε σχέση με το 2020 και το 2019, όπου ο συνολικός αριθμός των γυναικών που δολοφονήθηκαν από άνδρες του οικογενειακού τους περιβάλλοντος ήταν 8 για κάθε έτος, το 2021 ήταν 23 οι γυναίκες στην Ελλάδα που έχασαν τη ζωή τους από το χέρι κάποιου μέλους της οικογένειάς τους.

Τα εγκλήματα διαπράχθηκαν με μαχαίρι, χέρια ή όπλο.

Το 20% των δραστών αυτοκτόνησαν μετά την πράξη.

Βασικά κίνητρα ήταν η επιθυμία διακοπής σχέσης από την πλευρά της γυναίκας, η απόρριψη και η ζήλια.

Παρότι αυξήθηκε και ο συνολικός αριθμός των γυναικών θυμάτων ανθρωποκτονίας (33), οι γυναικοκτονίες αποτέλεσαν, για πρώτη φορά στα 12 χρόνια των καταγραφών, τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρωποκτονιών με θύματα γυναίκες (69.7%).

Στο 47.9% των περιπτώσεων ο θύτης ήταν ο σύζυγος, το 26.1% ο γιος και το 13% ο σύντροφος, ενώ υπήρχε ένα 4.35% που αντιστοιχούσε σε εγγονό και ένα 4.3% σε αδελφό.

Το 30.5% των θυμάτων ήταν ηλικίας από 45 έως 60 χρόνων.

Στο Νο2 της λίστας με 21.8% ήταν οι γυναίκες από 75 χρόνων και πάνω.

Όπως αναφέρει η Άννα Κασάπογλου, Διδάκτωρ Εγκληματολογίας Δ.Π.Θ., Γραμματέας Έδρας Εφετείου Θεσσαλονίκης, Μέλος Σ.Ε.Π. Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου σύμφωνα με μελέτες “οι γυναικοκτονίες που καλύπτονται από τα ΜΜΕ στην Ελλάδα, συνήθως παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να απουσιάζει η σχέση θύματος και δράστη, όπως και το κίνητρο. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι συνήθως υποτιμητική, με συχνά τα σεξιστικά σχόλια και τα αστεία. Η σεξουαλικοποίηση και αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος και γενικότερα η στάση υπονόμευσης της γυναικείας υπόστασης και ταυτότητας, είναι από τις πιο συχνές τακτικές που επιλέγονται”.

Ανύπαρκτη η δικαιοσύνη των θυμάτων

Στους κύριους λόγους που δεν γίνονται καταγγελίες είναι

α) το θύμα είναι σε κατάσταση σοκ μετά τη βία που δέχθηκε,

β) ο δράστης είναι γνωστό άτομο (νυν/τέως σύντροφος/σύζυγος, γνωστός/φίλος/συγγενικό πρόσωπο),

γ) ο δράστης κατέχει θέση εξουσίας,

δ) ο φόβος της αντεκδίκησης και

στ) το αίσθημα της ντροπής.

Σε ό,τι αφορά τη δικαιοσύνη των θυμάτων, πρακτικά ήταν ανύπαρκτη. Για παράδειγμα, περιοριστικοί όροι σε καταγγελίες βίας δεν επιβλήθηκαν έστω μια φορά.

Οι 551 ποινικές διώξεις κατά ανδρών για τέλεση αξιόποινης πράξης σε βάρος μέλους της οικογένειας τους του 2020 έγιναν 3.902 το 2021.

Οι 59 καταδικαστικές αποφάσεις έγιναν 0.

Μόλις 126 εκτίουν στερητική της ελευθερίας τους ποινή, σε σωφρονιστικό σύστημα (το 41.3% για σωματική βία, το 36.5% για βιασμό, το 17.5% για απειλή, ένα 3.2% σχετίστηκε με την κατάχρηση ανίκανου προς αντίσταση σε γενετήσια πράξη και ένα 1.6% αφορούσε την ενδοοικογενειακή προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας.

Περί τις 1.274 υποθέσεις (33.4%) υπήχθησαν στη διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης.

Κατεβλήθη μόλις 1 αποζημίωση -έπειτα από τέσσερα διαδοχικά χρόνια στο μηδέν.

Το επικρατέστερο είδος έμφυλης βίας που ανέφεραν γυναίκες που φιλοξενήθηκαν σε σχετικές δομές, ήταν η ενδοοικογενειακή βία (85%). Ένα 3% ήταν σεξουαλική παρενόχληση και ένα 2% περιστατικά που αφορούν βιασμό.

Η βία και η παρενόχληση στην εργασία

Μετά την κύρωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας, συστήθηκε Αυτοτελές Τμήμα στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας για την σχετική παρακολούθηση.

Στην πρώτη σχετική έκθεση του 2021 αναφέρεται πως διαχειρίστηκε 97 αιτήσεις από 101 προσφεύγοντα άτομα. Το 67% ήταν γυναίκες.

Τα 13 από τα 97 περιστατικά αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση και το θύμα ήταν γυναίκα. Τα υπόλοιπα ήταν περιστατικά λεκτικής, ψυχολογικής και σωματικής βίας και εν γένει παρενόχλησης.

Σε ό,τι αφορά τη θέση καταγγελλόμενων για τα περιστατικά, στο 65% των περιπτώσεων ήταν ο εργοδότης.

Τώρα πες μου αν εξακολουθείς να πιστεύεις πως η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι κάτι που δεν αξίζει την προσοχή σου.