Μετά τον Μπουτάρη…

Οι ανοικτές πόλεις απαιτούν ανοικτά μυαλά. Το αντίθετο οδηγεί σε απομόνωση, κλειστοφοβικά σύνδρομα, εφεύρεση “εχθρών” και εθνικισμούς. Η Θεσσαλονίκη του Γιάννη Μπουτάρη είναι το πρώτο. Εξωστρεφής και αναζητούσα μια θέση σε ένα ανοικτό κόσμο και ένα ραγδαία διαμορφούμενο γεωπολιτικό περιβάλλον.

Πολλοί μπορεί να εγείρουν αμφιβολίες σχετικά με το εάν οι δύο δημαρχιακές θητείες του Μπουτάρη κατόρθωσαν να επιλύσουν βασικά προβλήματα της καθημερινότητας στην πόλη. Και ίσως έχουν δίκιο. Θέματα, όπως η καθαριότητα – το επισημαίνουν αρκετοί Θεσσαλονικείς-, παραμένουν μεταξύ στασιμότητας και αβελτηρίας. Θα μπορούσε να τα είχε καταφέρει καλύτερα ο απερχόμενος δήμαρχος; Αναμφίβολα ναι.

Το ίδιο, ωστόσο, αφορά, την πλειονότητα των μεγάλων και μικρότερων δήμων της χώρας και, ως εκ τούτου, κάτι τέτοιο εντάσσεται σε μια ευρύτερη συζήτηση που ξεκινά από την οργάνωση, την υποστελέχωση και τους πόρους που κατευθύνονται στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Όμως, ο Γιάννης Μπουτάρης κατόρθωσε πολλά άλλα που δεν πρέπει να υποτιμώνται. Στους καιρούς μας, μάλιστα, έχουν πολύ μεγάλη αξία.

Η σκιά του Κωστή Μοσκώφ στη Μοδιάνο, οι σκόρπιες μαγικές λέξεις του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη περί “αρμονίας των αντιθέσεων”, το αποτύπωμα του πολυεθνοτικού μωσαϊκού από τους Σεφαραδίτες έως τους Αρμένηδες, η μοναχική ιδιοφυϊα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, η προσφυγιά, ο Μπακόλας, ο Λαχάς, ο Βαφόπουλος και πολλοί άλλοι, συναποτελούν την κληρονομιά μιας πόλης που πάντοτε αγωνιζόταν να βγάλει το κεφάλι της από τον αφρό των ημερών, να ξεχωρίσει, να εξιστορήσει το δικό της αφήγημα- όχι για το παρελθόν της αλλά για το μέλλον.

Αυτή η πόλη είναι γονιδιακά ανοικτή στον κόσμο και αυτό όχι μόνο το κατάλαβε ο κοσμοπολίτης Μπουτάρης αλλά προσπάθησε να το κάνει πράξη. Οι αντιστάσεις ήταν πολλές. Πάντοτε, άλλωστε, υπήρχαν στη Θεσσαλονίκη θύλακες ισχυροί που προτιμούσαν την αντιπαράθεση με το “κλεινόν άστυ”. Βολικότερο το παράπονο του αδικημένου από τη συνεργασία και τις πρωτοβουλίες για την έξοδο από το τέλμα.

Κάπως έτσι ο δήμαρχος Μπουτάρης έγινε στόχος αυτού που ο καθηγητής του πανεπιστημίου Μακεδονία Νίκος Μαραντζίδης έχει ονομάσει “βαθιά Θεσσαλονίκη”.

Δύσκολος άνθρωπος, ενίοτε εμμονικός, συγκρουσιακός και απρόβλεπτος. Κάποιες φορές περπάτησε σε τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ουτοπία. Και ίσως έπεσε. Εκπροσώπησε, όμως, το “εύρος” της πόλης που αγαπά, απέναντι στο μέτωπο εκείνων που θέλουν μια Θεσσαλονίκη κλειστή και χειραγωγούμενη.

Ο Μπουτάρης αποχωρεί έχοντας κάνει περισσότερους εχθρούς από όσους είχε όταν έμπαινε στο δημαρχιακό κτίριο πριν οκτώ χρόνια. Αλλά, από την άλλη, κατόρθωσε να διευρύνει τους ορίζοντες μιας πόλης που μπορεί -όταν έχει φυσήξει ο Βαρδάρης και είναι καθαρός ο ουρανός- να βλέπει τον Όλυμπο αλλά, κατά το παρελθόν, πολλοί την έχουν κρατήσει στο ημίφως της τοπικής μυωπίας. Ως προς τούτο, το πολύ σημαντικό, ο αποχωρών Μπουτάρης αναδεικνύεται σε ένα πρόσωπο εμβληματικό. Η Θεσσαλονίκη του χρωστά. Κι ας ακούγεται υπερβολικό.

Το μείζον, τώρα, είναι τι αφήνει πίσω του ο Μπουτάρης. Θα μπουν τίτλοι τέλους στο δικό του αφήγημα της εξωστρέφειας ή θα βρεθούν κάποιοι να το συνεχίσουν και να γράψουν τα επόμενα κεφάλαια;

Οι πολιτικές δυνάμεις που τον εγκωμιάζουν και τον ευγνωμονούν οφείλουν να πράξουν τα δέοντα.

Η πολυδιάσπαση σε μικρές και περιορισμένου βεληνεκούς κομματικές υποψηφιότητες για τον δήμο οδηγεί εκ των πραγμάτων στην αναίρεση της προσπάθειας που έγινε τα προηγούμενα χρόνια. Και θα ενισχύσει τις φωνές των εθνικισμών και της θιγμένης “ιδιαιτερότητας”, ακόμα περισσότερο τώρα, σε μια περίοδο που η πόλη και ολόκληρη η Βόρεια Ελλάδα αναζητά διόδους προς τον βαλκανικό της περίγυρο. Ιδιαίτερα,δε, εφόσον υλοποιηθεί επιτυχώς η Συμφωνία των Πρεσπών και αναβαθμιστεί η συνεργασία των χωρών της περιοχής.

Όσοι “αποχαιρετούν”, λοιπόν, με εγκώμια τον Μπουτάρη -αλλά και ο ίδιος στο μέτρο που του αναλογεί- οφείλουν να συμπράξουν και να συγκλίνουν σε ένα πρόσωπο που να θέλει και να μπορεί να συνεχίσει το αφήγημα της ανοικτής πόλης και της δυναμικής εξωστρέφειας.