ΠΟΣΑ ΡΙΧΤΕΡ ΑΝΤΕΧΕΙ Η ΣΤΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

H Toυρκία σείστηκε για μία ακόμη φορά την Κυριακή, με τα 6.1 Ρίχτερ να ταλαιπωρούν την περιοχή Μπαρλίκεσιρ, στα βορειοδυτικά της χώρας.

Το επίκεντρο εντοπίστηκε περίπου 18 με 26 χιλιόμετρα νότια της πόλης Μπίγκαντιτς, στη Θάλασσα του Μαρμαρά, με εστιακό βάθος περίπου 7 με 10 χιλιομέτρων.

Ο σεισμός έγινε αισθητός από την Κωνσταντινούπολη έως τη Λέσβο, τη Χίο και τα βόρεια νησιά των Δωδεκανήσων, έως την Αλεξανδρούπολης.

Κατέρρευσαν 16 κτιρια, εκ των οποίων τα 12 ήταν εγκαταλελειμμένα, ένας 81χρονος έχασε τη ζωή του, λίγο μετά τη διάσωση του και 27 τραυματίστηκαν.

Σεισμολόγοι από το Γερμανικό Ερευνητικό Κέντρο Γεωεπιστημών (GFZ), σε συνεργασία με Τούρκους επιστήμονες, δήλωσαν ότι η περιοχή της Μπαλικεσίρ βρίσκεται σε ζώνη υψηλού σεισμικού κινδύνου, κοντά σε ενεργά ρήγματα.

Το ρήγμα που προκάλεσε τον σεισμό δεν φαίνεται να ανήκει στη κύρια ζώνη του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας, αλλά η περιοχή έχει ιστορικό καταστροφικών σεισμών (π.χ. 1953, 1898). Οι Τούρκοι σεισμολόγοι επισημαίνουν ότι τα τοπικά ρήγματα μπορούν να παράγουν σεισμούς έως 7,2 Ρίχτερ, αν και ο σεισμός της Κυριακής θεωρείται μέτριας έντασης.

Το σταθερό ερώτημα είναι αν θα επιβίωνε μιας τέτοιας μέτριας έντασης δόνηση η Ελλάδα, σε επίπεδο αντοχής κτιρίων.

Ας δούμε τι έχει να πει ένας πολιτικός μηχανικός, με εμπειρία δεκαετιών σε στατικές μελέτες.

Αντέχει η πολυκατοικία σου έναν σεισμό σαν της Τουρκίας;

Απευθυνθήκαμε στον Κ.Α. για να απαντήσει σε τρεις βασικές ερωτήσεις, πχ πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως η πολυκατοικία μας θα αντέχει έναν μεγάλο σεισμό. Κατ’ αρχάς μας είπε ότι η θεμελίωση είναι ένα βασικό στοιχείο του κτιρίου.

«Ως προς την συμπεριφορά στο σεισμό, παίζουν ρόλο το εύρος του σεισμού, η χρονική διάρκεια (οι κατασκευές προλαβαίνουν και συντονίζονται), η απόσταση από το ρήγμα, το υπέδαφος στο οποίο έχει γίνει η θεμελίωση κ.α.».

Πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι έχουμε ελπίδες επιβίωσης;

«Ο Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός (ΕΑΚ) είναι από τους καλύτερους, παγκοσμίως. Προβλέπει από τις ελάχιστες διαστάσεις για τα υποστυλώματα, τις δοκούς και τις πλάκες, κανονισμοί για τη θεμελίωση ανάλογα με την ποιότητα του εδάφους και αντίστοιχες παραδοχές και απαιτήσεις για τα στατικά μοντέλα των Ευρωκώδικων και του Ελληνικού Κανονισμού.

Οι πολιτικοί μηχανικοί που αναλαμβάνουν τις στατικές μελέτες (βλ. μελέτη για τον οργανισμό του κτηρίου που φέρει τα φορτία -τον σκελετό, την ραχοκοκαλιά κάθε κτιρίου), παίρνουν την πλήρη ευθύνη όχι μόνο των περιουσιών, αλλά και των ζωών των ανθρώπων που αγοράζουν σπίτια, διαμερίσματα ή όποιους άλλους χώρους σε οικοδομές.

Οι στατικές μελέτες ακολουθούν τους κανονισμούς που υπάρχουν στη χώρα».

Μετά διάφορες αναθεωρήσεις και μαθήματα που έδωσαν σεισμοί του παρελθόντος, πλέον οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ακολουθούν τον Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό, που το 2003 και το 2010 απέκτησε τροποποιήσεις, στο πλαίσιο της εναρμόνισης με τους ευρωπαϊκούς οικοδομικούς κώδικες, γνωστούς ως Eurocodes.

Πρόκειται για σειρά 10 ευρωπαϊκών προτύπων (ΕN 1990 – EN 1999) που προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να διεξάγεται ο δομικός σχεδιασμός εντός της ΕΕ.

«Για παράδειγμα, ο σκελετός -που είναι το πιο σημαντικό κομμάτι- μπορεί να είναι από σίδερο ή μεταλλικός ή από οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετό) ή από φέρουσα τοιχοποιία για χαμηλά κτίρια -κάτι που προβλέπεται στον Ευρωκώδικα.

Επειδή έχουμε μεγάλη βιομηχανία σκυροδέματος και πολύ καλής ποιότητας τσιμέντα, έχουμε πολλά κτίρια από οπλισμένο σκυρόδεμα».

Ποια είναι η σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής που ζεις;

Ο Κ.Α. λέει ότι πως ένα από τα βασικά στοιχεία του ΕΑΚ είναι ο σεισμικός συντελεστής κάθε περιοχής. Η Ελλάδα έχει χωριστεί σε τρεις Ζώνες Σεισμικής Επικινδυνότητας από το 2003 (νωρίτερα ήταν 4) και με ένα click στη δημοσίευση της απόφασης, στην Εφημερίδας της Κυβέρνησης, μπορείς να δεις πού ανήκεις

«Αυτό που υπάρχει στους κανονισμούς, είναι ένας σεισμικός συντελεστής που λύνεται το κτίριο. ‘Βγαίνει’ με βάση την επιτάχυνση της βαρύτητας. Δηλαδή, η κατηγορία 1 είναι 0.16 g με το g να είναι η επιτάχυνση της βαρύτητας, η 2 έχει 0.24 και η 3 έχει 0.36.

Με αυτόν υπολογίζουμε τη δύναμη που θα χτυπήσει ο σεισμός το κτίριο -που θα του δώσει τη σεισμική καταπόνηση».

Οι τιμές των σεισμικών επιταχύνσεων ‘δίνουν’ την κατανομή των ζωνών και έτσι σχεδιάστηκε ο νέος χάρτης -όπως αναφέρεται στο ΦΕΚ.

Στην τρίτη ανήκουν η Λευκάδα, η Κεφαλλονιά, η Ζάκυνθος και οι Δήμοι Αλυζίας και Κεκροπίας στην Αιτωλοακαρνανία.

«Για κάθε ζώνη υπάρχει ειδική πρόβλεψη σεισμικού συντελεστή που συγκριτικά με το 1980 είναι μεγαλύτερος (τότε ήταν 0.06), γεγονός που ‘μεταφράζεται’ σε ότι οι οικοδομές έχουν γίνει πιο δυνατές, με περισσότερο και καλύτερης ποιότητας χάλυβα και σκυρόδεμα, που έχει κάνει άλματα προόδου σε ό,τι αφορά την αντοχή του στο σεισμό».

Όντως γίνεται τις πολυκατοικίες ό,τι προβλέπουν οι νόμοι;

Οι κανονισμοί που υπάρχουν είναι οι καλύτεροι, αλλά ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί πως τηρούνται; Κανείς. Ο Κ.Α. λέει ότι δεν υπάρχει διαρκής επίβλεψη από τον επιβλέποντα μηχανικό, μαζί με συνεχή έλεγχο των εργασιών επί των δομικών υλικών από την πολιτεία και την πιστοποίηση των εργολάβων.

«Επειδή υπάρχει η επίγνωση του κατασκευαστικού τομέα ότι είμαστε μια σεισμική χώρα, οι εργολάβοι, οι μηχανικοί και οι τεχνίτες εφαρμόζουν όσα αναφέρονται στις στατικές μελέτες. Δεν βάζουν δηλαδή, στα μπετά 8, ενώ η μελέτη λέει 10.

«Αυτό που μπορεί να γίνει, είναι να βγάζει το υπολογιστικό μοντέλο, που γίνεται πια, με προγράμματα και όχι στο χέρι -όπως έως τις αρχές του ‘80-, Χ τιμή και να βάζουν Χ+2. Αυτό λέει η εμπειρία μου. Η οικονομία δεν γίνεται στον σκελετό και δεν τη ζητούν».

Βάσει νόμου, την ευθύνη, ιδίως στον στατικό φορέα μιας οικοδομής, και για τη μελέτη και για την επίβλεψη, την έχει ο επιβλέπων πολιτικός μηχανικός που έχει υπογράψει. Από το 2012 γίνεται δομικός έλεγχος όταν ετοιμάζουμε τα θεμέλια της οικοδομής, γίνεται και στο αρχιτεκτονικό κομμάτι -στη χάραξη-, αν υλοποιείται το μοντέλο.

Εφόσον καλουπωθεί η θεμελίωση, πριν ρίξουμε τα μπετά γίνεται έλεγχος. Αν γίνει αργότερα και ένα κτίριο έχει ‘ξεφύγει’ ένα μέτρο, δεν μπορεί να διορθωθεί το λάθος -δεν μπορείς να κατεδαφίσεις.

Αυτό που δεν υπάρχει είναι έλεγχος σε κάθε στάδιο της σκυροδέτησης. Την ευθύνη την αναλαμβάνει ο μηχανικός.

Μετά την σκυροδέτηση με μακροσκοπικό έλεγχο πέραν των διατομών (ως προς τις διαστάσεις) δηλ. με οπτικό έλεγχο, έλεγχοι ως προς την ποιότητα του σκυροδέματος και του σίδερου που υπάρχει μέσα στις διατομές μπορούν να γίνουν με την διενέργεια τεστ».

Υπάρχει τρόπος να ελέγξουμε την αντισεισμική ικανότητα της πολυκατοικίας;

Κατ αρχάς, αν θέλετε να ελέγχετε την αντισεισμικότητα του κτιρίου που μένετε, υπάρχει μεθοδολογία, με τον ειδικό να λέει ότι από το 1984 και μετά τα κτίρια έχουν μεγάλη διαφορά.

«Εργαστηριακός έλεγχος, κατά τον οποίον εξουσιοδοτημένοι επαγγελματίες παίρνουν ‘καρότα’ που λέμε εμείς -δείγμα από μπετό, από από τα υποστυλώματα/δοκάρια/πλάκες-, με μικρές επεμβάσεις.

Μετά το στέλνουν στο εργαστήριο και τα αποτελέσματα δείχνουν ποια είναι η ποιότητα σκυροδέματος. Γίνεται έλεγχος και με ακτινογραφίες που δείχνουν τι σίδερα υπάρχουν μέσα”.

Το κόστος προκύπτει από πολλές παραμέτρους. Όπως ο αριθμός των σημείων από τα οποία θα πάρει ο επαγγελματίας δείγμα, που εξαρτάται από το μέγεθος της οικοδομής.

“Βλέπουμε και τη σεισμική συμπεριφορά του κτιρίου. Χαρακτηριστικά, επειδή αυτά στην Αθήνα έχουν περάσει μεγάλους σεισμούς, όπως του ‘81 και του ‘99, έχουν δείξει πώς ανταποκρίνονται. Τα παλιά κτίρια δεν είχαν μελετηθεί για αυτά τα μεγέθη σεισμών και παρ’ όλα αυτά η συμπεριφορά ήταν καλή».

Αν το αποτέλεσμα του τεστ δεν είναι καλό «ο ενδιαφερόμενος μπορεί να απευθυνθεί σε μηχανικό, εκείνος κάνει μελέτη και μετά την πρόταση για την ενίσχυση του κτιρίου. Επίσης θα αξιολογηθεί η επικινδυνότητα του κτιρίου».