Τι περιμένει ο Τραμπ από τον Ερντογάν – “Πρέπει να κάνει κάτι για εμάς”

Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, άφησε να εννοηθεί την Πέμπτη (25/9) ότι θα επιτραπεί πιθανότατα στην Τουρκία να ξαναρχίσει την αγορά προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35, καθώς υποδέχτηκε τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο Λευκό Οίκο.

Στη συνάντηση, στο τέλος της οποίας υπογράφτηκαν δύο συμφωνίες μεταξύ των δύο πλευρών, τέθηκαν επί τάπητος εκτός από τα F-35, οι S-400 και τα F-16, με τον Τούρκο πρόεδρο να προσέρχεται στην Ουάσινγκτον με πρόταση αντικατάστασης των ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικών συστημάτων με τους αμερικανικούς Patriot.

Ο Τραμπ διατηρεί θερμές σχέσεις με τον Ερντογάν, τον οποίο έχει χαρακτηρίσει «πολύ έξυπνο», και η συνάντηση της Πέμπτης στο Οβάλ Γραφείο ήταν μια ευκαιρία για την Ουάσινγκτον και την Άγκυρα να τις αναθερμάνουν μετά από τέσσερα ψυχρά χρόνια υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Η κυβέρνηση του τελευταίου κράτησε τον Ερντογάν σε απόσταση λόγω ανησυχιών για την καταστολή της αντιπολίτευσης και τη φυλάκιση δημοσιογράφων από τον Τούρκο ηγέτη, καθώς και για την άρνησή του να συμμετάσχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία, το 2022.

«Είμαστε φίλοι εδώ και πολύ καιρό, στην πραγματικότητα, ακόμη και για τέσσερα χρόνια όταν ήμουν σε εξορία, άδικα, όπως αποδείχθηκε, λόγω νοθευμένων εκλογών. Ξέρετε, αυτός γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα για τις νοθευμένες εκλογές» είπε ο Τραμπ για τον Ερντογάν, μιλώντας στον Τύπο πριν από τη συνάντησή τους στο Οβάλ Γραφείο. «Είναι ένας σκληρός άντρας. Είναι ένας άντρας με πολύ ισχυρές απόψεις. Συνήθως, δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι με ισχυρές απόψεις, αλλά αυτός μου άρεσε πάντα».

Ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε τον Τούρκο ομόλογό του πολύτιμο σύμμαχο στη Μέση Ανατολή και σε θέματα που αφορούν τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου η Άγκυρα προσπαθεί να ισορροπήσει σε δύο «βάρκες».

Ο Τραμπ θεωρεί τον Ερντογάν σύμμαχο και πρόσωπο που μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως μεσολαβητής στην επίλυση των συγκρούσεων στη Γάζα και την Ουκρανία. Οι δύο ηγέτες βρίσκονται, επίσης, σε συντονισμό όσον αφορά στη Συρία, όπου ο Αχμέτ αλ-Σαράα, που υποστηρίζεται από την Τουρκία, επιδιώκει την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Ουάσινγκτον.

«Θέλουμε να τελειώνουμε με τη Γάζα» δήλωσε ο Τραμπ, δύο ημέρες μετά τη συνάντησή του, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, με ηγέτες μουσουλμανικών χωρών.

«Είχαμε μια πολύ καλή συνάντηση με τους εκπροσώπους των πιο ισχυρών χωρών της Μέσης Ανατολής. Και νομίζω ότι είμαστε κοντά σε μια συμφωνία» πρόσθεσε ο Τραμπ. «Θα πρέπει να μιλήσω στο Ισραήλ, ας προχωρήσουμε. Θέλουμε να πάρουμε πίσω τους ομήρους. Θέλουν, όλοι θέλουν να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, παρεμπιπτόντως, όλοι. Οπότε θα δούμε τι θα συμβεί».

Ο Ερντογάν, ο οποίος συμμετείχε στη συνάντηση νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, εξέφρασε ενθαρρυντικά σχόλια για τις προσπάθειες του Τραμπ, παρόλο που έχει ασκήσει σφοδρή κριτική στον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ χειρίζεται τον πόλεμο. «Πιστεύω στις ειρηνευτικές προσπάθειες των οποίων ηγείται ο πρόεδρος Τραμπ και μαζί θα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις στην περιοχή».

Η προτεραιότητα του Ερντογάν με τον Τραμπ είναι να ανακτήσει την πρόσβαση στο πρόγραμμα προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35 του Πενταγώνου. Η άδεια της Τουρκίας για την αγορά των αεροσκαφών ανεστάλη κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ λόγω της απόφασης της Άγκυρας να αγοράσει το ρωσικό σύστημα S-400. Το Πεντάγωνο εξέφραζε ανησυχίες ότι η χρήση του ρωσικού συστήματος πυραύλων εδάφους-αέρος από την Τουρκία θα μπορούσε να παράσχει στο Κρεμλίνο ευαίσθητα δεδομένα σχετικά με τις δυνατότητες του F-35.

Στην αρχή της συνάντησής τους, ο Τραμπ απέφυγε να δεσμευτεί με σαφήνεια για την επανέναρξη των πωλήσεων των F-35, αλλά άφησε να εννοηθεί ότι αυτό είναι πιθανό. «Νομίζω ότι θα καταφέρετε να αγοράσετε ό,τι θέλετε» δήλωσε, υπονοώντας ότι η απάντηση ίσως δινόταν μέχρι το τέλος της ημέρας.

Κι εν μέρει δόθηκε. Όταν ρωτήθηκε σχετικά από δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο, με φόντο τη συνάντηση των 2,5 ωρών που είχε με τον Ερντογάν, πέταξε το μπαλάκι στην τουρκική πλευρά από την οποία -όπως είπε- κάτι περιμένει πρώτα. «Θα μπορούσαμε εύκολα να κλείσουμε συμφωνία. Εξαρτάται, ο Ερντογάν πρέπει να κάνει κάτι για εμάς».

Σε συνέντευξή του στο Fox News αυτή την εβδομάδα, ο Τούρκος ηγέτης εξέφρασε παράπονα για τον αποκλεισμό του από το πρόγραμμα F-35. «Δεν νομίζω ότι αυτό ταιριάζει σε μια στρατηγική συνεργασία και δεν νομίζω ότι είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε».

Ο Τούρκος πρόεδρος δεν δεσμεύτηκε, πάντως, να σταματήσει την -μεγάλης κλίμακας- αγορά ρωσικού πετρελαίου, κάτι το οποίο ζήτησε ο Αμερικανός πρόεδρος μπροστά στις κάμερες -και ενδέχεται να είναι εντέλει αυτό που εννοούσε ότι περιμένει από τον Ερντογάν. «Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Αν το έκανε αυτό, θα ήταν πιθανώς το καλύτερο. Γνωρίζει τον Πούτιν όπως τον γνωρίζω εγώ».

Σημειωτέον ότι, η Τουρκία προμηθεύεται από τη Ρωσία το 41% του φυσικού αερίου που καταναλώνει και δεν είναι εύκολο να μειώσει δραματικά το ποσοστό αυτό.

«Θα υπάρξει πρόοδος»

Στο μεταξύ, ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, χαρακτήρισε τη συνάντηση των δύο ηγετών εξαιρετική, λέγοντας ότι στο τραπέζι των συζητήσεων τέθηκαν μεταξύ άλλων τα ζητήματα των S-400, των F-35, των F-16, σημειώνοντας ότι υπήρξε πρόοδος.

«Πιστεύω ότι πολλοί θα εκπλαγούν σχετικά με το πόσο συνεργάσιμες ήταν οι πλευρές μεταξύ τους» πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Απαντώντας σε ερώτηση για τον χρόνο υλοποίησης των συμφωνηθέντων, εξήγησε την καθυστέρηση, λέγοντας «εδώ είναι Ουάσινγκτον, και η λέξη γρήγορα δεν υπάρχει. Παρόλο που πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποια πρόοδος, οι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από το Κογκρέσο, τόσο ο CAATSA όσο και η τροπολογία στον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA), απαιτούν τη συνεργασία τόσο του Κογκρέσου όσο και του προέδρου. Οι πλευρές βρίσκονται σε τροχιά για να το πετύχουν, και εμείς πιέζουμε για να ολοκληρωθεί αυτό».

Σε ερώτηση για το ενδεχόμενο παραχώρησης των F-35, απάντησε πως «είναι μια διαδικασία και ο Λευκός Οίκος θα σας πει περισσότερα», ενώ σε ερώτηση για τα F-16 ανέφερε ότι «ισχύει το ίδιο, οι Τούρκοι είναι καλοί στο παζάρι, τα πάντα έχουν να κάνουν με τα χρήματα».