Υπόθεση Σαρκοζί, υπόθεση Νοβάρτις: Το παιχνίδι των διαφορών

Από τη μια, ένας πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας αυτής, πρόκειται να πάει φυλακή. Ο Νικολά Σαρκοζί καταδικάστηκε σε πενταετή φυλάκιση, χωρίς αναστολή. Η καταδίκη αφορά συγκρότηση εγκληματικής οργάνωσης, έχουμε κι εμείς ανάλογη διάταξη στον ελληνικό Ποινικό Κώδικα. Σε βάρος του υπήρχε και παλαιότερη καταδίκη, αλλά είχε αποφύγει τη φυλάκιση μένοντας εκτός  των τειχών με βραχιολάκι. Ο ίδιος αμφισβητεί τις ευθύνες του και εκκρεμεί η άσκηση έφεσης.

Από την άλλη, στην υπόθεση Νοβάρτις, που απασχόλησε για χρόνια τη χώρα μας ως περίπτωση κακοδιαχείρισης δημόσιας περιουσίας που επιβάρυνε αισθητά τους κρατικούς μας προϋπολογισμούς και συνδέθηκε με την μνημονιακή μας περιπέτεια, εμφανίστηκαν πολιτικοί  παράγοντες  ως εμπλεκόμενοι, αλλά κανείς δεν καταδικάστηκε. Μετά την απαλλαγή τους αναφέρθηκαν σε σκευωρία.

Αρκούν μήπως τα παραπάνω, γραμμένα με συντομία τίτλου ειδήσεων, για να επισημάνουμε διαφορές στη στάση της Γαλλικής σε σχέση με την Ελληνική Δικαιοσύνη απέναντι σε πολιτικούς ηγέτες; Όχι βέβαια: Η διαφορετική κρίση και μεταχείριση θα μπορούσε να οφείλεται στη διαφορά των ευθυνών, με το Σαρκοζί ένοχο, με  τους δικούς μας αθώους, και τη Δικαιοσύνη να έχει λάμψει εξίσου εκεί και εδώ.

Στην πραγματικότητα όμως οι μεγάλες διαφορές ασφαλώς υπάρχουν και βρίσκονται αλλού. Συγκεκριμένα, δεν γνωρίζουμε θεσμικά και επίσημα στη χώρα μας αν κάποιοι από τους εμπλεκόμενους ήταν πραγματικά αθώοι και αδικήθηκαν με την εμπλοκή του ονόματός τους, ή αν κάποιοι άλλοι ήταν ένοχοι. Η εξήγηση  είναι απλή, αλλά συνήθως οι πολλοί την ξεχνούν, ενώ οι λίγοι την θάβουν στη σιωπή: Στην Ελλάδα η κακοδιαχείριση των συμφερόντων ενός εντολέα – και μάλιστα εδώ του δημοσίου –  οδηγεί στο έγκλημα της απιστίας. Αυτή  συνήθως αποδεικνύεται με σαφήνεια με τη βοήθεια εγγράφων και με αρκετή ευκολία, αντίθετα με τις άλλες πράξεις στις οποίες αναφερόταν η εμπλοκή. Όμως η δίκη για  απιστία δεν έγινε ποτέ. Οι ευθύνες γι’ αυτήν παραγράφηκαν καθώς, ακόμη κι αν υπήρχαν,  αφορούσαν πράξεις  που γίνονται  κατά την άσκηση υπουργικών καθηκόντων και επομένως υπάγονταν στο άρθρο 86 του Συντάγματος και σε αντίστοιχη ρύθμιση της κοινής νομοθεσίας. Εκεί προβλεπόταν η αποσβεστική προθεσμία – πρακτικά η παραγραφή – που ήδη είχε περάσει,.

Οι συνέπειες αυτής της παραγραφής θα βαραίνουν για πολύ καιρό το πολιτικό τοπίο και θα δυσκολεύουν τη δημοκρατία να αντιμετωπίζει τη διαφθορά. Στην Ελλάδα κάποιοι (ευτυχώς όχι όλοι) από εκείνους  που  εμπλέκονται εμφάνισαν τον εαυτό τους σαν πανηγυρικά δικαιωμένο, με δήθεν αποδειγμένη δικαστικά την αθωότητά τους. Η αρχειοθέτηση όμως αφορούσε μόνο τις άλλες πράξεις, όχι την απιστία.

Αυτή η διαφορά της ελληνικής από την γαλλική εμπειρία θα ρίχνει βαριά σκιά στο μέλλον. Στη Γαλλία δίκη έγινε και οι κατήγοροι δεν στιγματίστηκαν. Εδώ μια ομοβροντία περί σκευωρίας πολλαπλασιασμένη από τον φιλικό Τύπο  έδωσε θάρρος σε όσους πιστεύουν πια  ότι εύκολα το άσπρο γίνεται μαύρο, το σκάνδαλο εξατμίζεται, ότι η παραγραφή επικοινωνιακά – πολιτικά μπορεί να μετονομάζεται ουσιαστική αθώωση, και ότι  έτσι μπορούν χωρίς κίνδυνο και με κάθε άνεση να προχωρήσουν σε νέα σκάνδαλα. Τα φτερά των αρμοδίων για κάθαρση είναι πεσμένα, επίδοξοι  προστατευόμενοι  μάρτυρες δύσκολα θα ξαναπαρουσιαστούν με αποτέλεσμα  ένα σημαντικό εργαλείο πρόληψης του οργανωμένου εγκλήματος στο μέλλον να εξασθενεί, και εκείνοι οι πολιτικοί που είχαν αναφερθεί αλλά πραγματικά ήταν τελείως αμέτοχοι και αθώοι έχασαν την ευκαιρία της ουσιαστικής τους δικαίωσης.

Γι’ αυτή την εξέλιξη όλες οι εξουσίες έχουν επιμέρους ευθύνες. Φαίνεται όμως να πληρώνει κυρίως η Δικαιοσύνη με την καταγραφόμενη δημοσκοπικά πτώση της λαϊκής εμπιστοσύνης σε αυτήν. Κύριο αίτιο της μη κάθαρσης ωστόσο ήταν οι ρυθμίσεις που εμπόδισαν τη δίκη για την απιστία και έφεραν την παραγραφή. Έμεινε  άγνωστο ποιοι πολιτικοί ήταν υπαίτιοι και ποιοι όχι, ποιοι θύμωσαν υποκριτικά και ποιοι δικαιολογημένα. Έτσι  τυπώθηκαν  «έγκαιρα» οι συνταγές –  συγχωροχάρτια για τις διαφθορές του μέλλοντός μας: Για τις υποκλοπές, το σιδηρόδρομο, τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τα όσα έπονται. Ακούς «συγκρότηση εγκληματικής οργάνωσης» αυτοί οι Γάλλοι!!