Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ: Θέλω να δείξω ότι η καλοσύνη μπορεί να είναι κινητήρια δύναμη

Όταν μιλάμε για κινηματογραφικές τριλογίες, η σκέψη συνήθως πάει προς Χόλιγουντ και επικές περιπέτειες σε τρία μέρη, ή ακόμα και κάτι σαν την ρομαντική ραψωδία του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ με τον Τζέσι και τη Σελίν.

Όμως για τον νορβηγό Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ, ήταν περισσότερο ο Κισλόφσκι που βρισκόταν στο μυαλό του, με τη θεματική τριλογία των χρωμάτων – μάλλον, τη μεγαλύτερη κινηματογραφική κληρονομιά του πολωνού σκηνοθέτη.

Όπως συνέβαινε κι εκεί, έτσι και στην τριλογία του Χάουγκερουντ τα φιλμ είναι παντελώς αυτόνομα και δεν αποτελούν “συνέχειες”, ούτε έχουν κοινές πλοκές και χαρακτήρες. Είναι περισσότερο μια θεματική σύνδεση, και μάλιστα αρκετά πανανθρώπινη: Σεξ. Όνειρα. Αγάπη.

Τι πιο σαφές;

Το “Sex” άνοιξε το δρόμο (η ταινία κυκλοφορησε πέρσι στις αίθουσες), και τα “Όνειρα” κέρδισαν τη Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο πριν λίγους μήνες. Όμως, αν μας ρωτάτε, η καλύτερη ταινία της τριλογίας είναι αυτή που μιλάει – απλώς – για την αγάπη.

Το “Αγάπη Μόνο” (που κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου) μας μεταφέρει σε ένα καλοκαιρινό φωτεινό Όσλο, όπου γνωρίζουμε τη Μαριάν, μια πραγματίστρια γιατρό και τον Τορ, έναν συμπονετικό νοσοκόμο. Οι δυο τους αποφεύγουν τις συμβατικές σχέσεις. Ένα βράδυ μετά από ένα ραντεβού στα τυφλά, η Μαριάν συναντά κατά τύχη τον Τορ στο φέρι.

Ο Τορ, που συχνά περνά τα βράδια του ψάχνοντας περιστασιακές σχέσεις με άνδρες, μοιράζεται μαζί της τις θετικές εμπειρίες του. Εμπνευσμένη από την οπτική του γύρω από τις σχέσεις επιχειρεί να δοκιμάσει αν οι αυθόρμητες σύντομες σχέσεις μπορεί να είναι μια καλή επιλογή και για εκείνη.

Η ταινία προβλήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο φεστιβάλ Βενετίας, όπου και συναντήσαμε τον νορβηγό σκηνοθέτη, ο οποίος μας μίλησε ανοιχτά για τις σκέψεις του πάνω στα όνειρα, στο σεξ, και φυσικά στην αγάπη.

Ήταν εξαρχής σχεδιασμένο αυτό το πρότζεκτ να είναι τριλογία ή προέκυψε στην πορεία;

Αρχικά προοριζόταν να είναι μόνο μία ταινία, κάτι σαν μεγάλου μήκους μικρό φιλμ — γύρω στα 60-70 λεπτά, ένα φορμά που βρίσκω πολύ ενδιαφέρον και το έχω ξαναδοκιμάσει. Δεν πήραμε όμως χρηματοδότηση γι’ αυτό. Ο σύμβουλος του Νορβηγικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου μού πρότεινε να το αναπτύξω περισσότερο. Έτσι σκέφτηκα: ίσως θα μπορούσε να γίνει τριλογία. Και τότε ήρθε η χρηματοδότηση.

Επέκτεινα μερικές σκηνές, αλλά έβαλα και περισσότερους χαρακτήρες. Το έκανα πιο πολύπλοκο, ώστε να χωράει μέσα τις ίδιες θεματικές από πολλές πλευρές και επίπεδα.

Η σύνδεση μεταξύ “Σεξ” και “Αγάπης” είναι φανερή. Πώς χωράνε τα “Όνειρα”;

Και εκεί υπάρχει σύνδεση. Ήθελα οι τρεις ταινίες να ασχολούνται με τα ίδια θέματα αλλά με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Όλες έχουν πολλή συνομιλία, αλλά το “Dreams” είναι πιο εσωτερικό, για τη σεξουαλική αφύπνιση μιας 16χρονης. Μια πολύ προσωπική, εσωτερική ματιά, το πορτρέτο ενός νεαρού κοριτσιού.

Το “Αγάπη Μόνο” εξερευνά περισσότερο την ομοφυλοφιλική σεξουαλικότητα. Ένας γκέι νοσοκόμος ζει και εκφράζει τη σεξουαλικότητά του, και τη μοιράζεται με μια ετεροφυλόφιλη γυναίκα. Είναι και μια ιδέα πως η ομοφυλοφιλία μπορεί να συνδεθεί και με την straight κοινότητα.

Ο χαρακτήρας αυτός, ο νοσοκόμος Τορ, χρησιμοποιεί και την τεχνολογία, εφαρμογές τύπου Tinder. Πώς βλέπετε την επίδρασή τους;

Είναι μεγάλο ερώτημα. Σίγουρα διευκολύνουν τη γνωριμία. Αλλά συχνά μοιάζει με οικονομική συναλλαγή, πηγαίνεις και παραγγέλνεις, σα να διαλέγεις από μενού. Χάνεται το απρόσμενο της συνάντησης «κατά τύχη», που είναι από τις ωραιότερες πτυχές του να γνωρίζεις ανθρώπους. Αυτό απουσιάζει από την επαφή μέσω apps ή όταν μιλάς ας πούμε μέσω Zoom ή οτιδήποτε τέτοιο. Οπότε χάνεις κάνει, αλλά από την άλλη κάνει τα πράγματα πιο εύκολα. Και ξέρω ανθρώπους που μέσω Tinder βρήκαν συντρόφους, παντρεύτηκαν, έκαναν παιδιά.

Κάποιος χαρακτήρας λέει στην ταινία πως «το Tinder είναι σαν πορνείο». Κάνατε έρευνα γενικά για το Tinder;

Ναι. Μίλησα με ανθρώπους και συγκέντρωσα εμπειρίες. Κυρίως άντρες το αποκαλούν έτσι, γιατί συχνά φέρονται σαν να «παραγγέλνουν» σύντροφο για το βράδυ.

Πώς προσεγγίζετε τους χαρακτήρες τόσο διαφορετικών ηλικιών, φύλων, εμπειριών;

Τους προσεγγίζω μέσα από ανθρώπους που γνωρίζω, συζητήσεις πο ακούω, βιβλία που διαβάζω. Εμπνέομαι επίσης πολύ από τους ηθοποιούς. Συχνά γράφω ρόλους έχοντας ήδη αυτούς στο μυαλό, για να τους προκαλέσω να ανακαλύψουν νέες πλευρές.

Η ταινία λέγεται “Love” και πραγματεύεται ακριβώς αυτό: πώς να συμπεριφέρεσαι με αγάπη, με ευθύνη, με ενσυναίσθηση. Σαν κάτι που λείπει όλο και περισσότερο.

Η ταινία ξεκινά με μια ασθένεια, με έναν άνθρωπο στην πιο ευάλωτη στιγμή του.

Ήθελα να δείξω τους υγειονομικούς εργάτες. Μιλούν πιο άνετα για το σώμα και τη σεξουαλικότητα. Ήθελα επίσης να φανεί πώς οι ταξικές διαφορές γίνονται ορατές στην αρρώστια: άλλοι διστάζουν να πάνε στον γιατρό, άλλοι απαιτούν φροντίδα ή πληρώνουν. Υπάρχει τεράστιο χάσμα.

Επιπλέον ο χαρακτήρας αυτός είναι ουρολόγος γιατί αυτό το κομμάτι του σώματος συνδέεται με συχνές μορφές καρκίνου, αλλά και με τη σεξουαλικότητα και την ντροπή. Παρά το ότι όλοι έχουμε ίδιες βασικές λειτουργίες, συνεχίζουμε να τις θεωρούμε ταμπού.

Γιατί τοποθετήσατε την ιστορία του “Αγάπη Μόνο” σε τρεις εβδομάδες καλοκαιριού;

Θέλαμε πιο ρομαντική αίσθηση, οπότε ήταν φυσικό να γυρίσουμε καλοκαίρι. Κι επειδή γυρίζαμε τρεις ταινίες τον ίδιο χρόνο, μπορούσαμε να «δανειστούμε» εποχές μεταξύ τους. Στο “Dreams” ας πούμε γυρίσαμε φθινόπωρο, αλλά έχει επίσης μέσα σκηνές καλοκαιριού και άνοιξης.

Ποιες ταινίες ή δημιουργοί σάς έχουν σημαδέψει;

Πολλοί, αλλά κυρίως ο Έρικ Ρομέρ. Έγραψα τη διπλωματική μου για μια ταινία του. Θυμάμαι μάλιστα, όταν ήμουν 14, πήγα κατά λάθος να δω μια δική του ταινία αντί για κωμωδία και, ενώ γελούσαμε επειδή «μιλούσαν μόνο». Λέγαμε, γιατί κάθονται αυτοί οι Γάλλοι και μιλάνε όλοι την ώρα; Ήταν η “Γυναίκα του Αεροπόρου” (“The Aviator’s Wife”) και είναι η μόνη παιδική κινηματογραφική εμπειρία που μου έμεινε πραγματικά.

Μου αρέσουν οι διάλογοι, το πώς οι χαρακτήρες μιλάνε για φαινομενικά ασήμαντα πράγματα για να φτάσουν σε ένα βαθύτρο νόημα. Νομίζω πως μπόρεσε να αγγίξει πολύ μεγάλα ερωτήματα της ζωής μέσα από απλά και καθημερινά ζητήματα.

Στο “Αγάπη Μόνο” βλέπουμε μικρές πράξεις καλοσύνης. Τι σημασία έχουν για σας;

Η καλοσύνη είναι πολύ σημαντική. Στην ταινία, οι χαρακτήρες βάζουν την καλοσύνη πάνω απ’ όλα, ακόμα και πάνω από την σεξουαλικότητα. Αυτό ίσως είναι σπάνιο, αλλά με ενδιαφέρει να δείξω ότι η καλοσύνη μπορεί να είναι κινητήρια δύναμη.

Θα το λέγατε «ουτοπικό»;

Ελπίζω όχι. Ελπίζω η καλοσύνη να μπορεί να υπάρξει χωρίς να το θεωρούμε ουτοπία.

Συχνά αγγίζετε ιδέες ταμπού στις ταινίες σας. Είναι συνειδητή επιλογή ή απλά εκεί σας οδηγούν οι θεματικές σας;

Νομίζω ότι όλα έχουν πολλές πλευρές. Μπορείς κάποια θέματα να τα παρουσιάσεις έτσι ώστε να φαίνονται ακόμα πιο ταμπού, ή να τα αποδυναμώσεις. Στο “Αγάπη Μόνο”, για παράδειγμα, η σκηνή με τον νοσοκόμο και τον ασθενή, που πάει μαζί σου στο κρεβάτι, είναι σίγουρα προβληματική. Κι όμως, κανείς από τους θεατές δεν μου το έχει επισημάνει ως πρόβλημα.

Η Νορβηγία γίνεται πιο ανοιχτή σε θέματα ομοφυλοφιλίας ή πάει πίσω;

Προχωράμε, αλλά υπάρχει πάντα και αντίδραση. Γίνονται μεγάλα βήματα μπροστά και μικρά βήματα πίσω.

Δείχνετε και μια σκηνή σεξ που χαλάει από την κουβέντα. Γιατί;

Με ενδιέφερε πώς μπορεί να αλλάξει απότομα η διάθεση: από ρομαντική συνάντηση να γυρίσει σε καθαρά σωματική επιθυμία. Κι όταν αυτό χαλάει, δεν έχει σημασία· η ηρωίδα είχε ήδη πάρει αυτό που ήθελε.

Τι θέλετε συνολικά να πετύχετε με την τριλογία;

Δε μπορώ να το συνοψίσω σε μία πρόταση. Μου αρέσουν ταινίες που με κάνουν να σκεφτώ τη ζωή μου, που με αλλάζουν. Προσπαθώ να γράφω με τρόπο που να αμφισβητεί και τις δικές μου απόψεις. Αν συμβεί αυτό και στον θεατή, ακόμα καλύτερα.

Θα λέγατε ότι οι ταινίες σας είναι για την τόλμη να παραδίνεσαι;

Ίσως, ναι. Ίσως είναι και μια ευχή – να μπορούσαμε να τολμάμε πιο συχνά.