Κι όμως υπάρχει ένα σημείο όπου η παιδική προστασία συναντά τη δικαιοσύνη

Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε μια δικαιοσύνη που το ακούει — όχι που το φοβίζει.
Πίσω από κάθε δικαστικό φάκελο ανηλίκου, κρύβεται μια ιστορία απώλειας, αορατότητας ή παραμέλησης. Κι όμως, συχνά το σύστημα απαντά μόνο με ποινές και διαδικασίες.

Απέναντι σε αυτό, το 4ο Ετήσιο Συνέδριο Child Friendly Justice που θα λάβει χώρα στις 23 και 24 Οκτωβρίου 2025 στην Αθήνα, επιχειρεί κάτι τολμηρό: να ενώσει δύο κόσμους που μέχρι σήμερα λειτουργούν παράλληλα — την παιδική προστασία και τη δικαιοσύνη — και να τους ζητήσει να μιλήσουν την ίδια γλώσσα: τη γλώσσα της φροντίδας.

Το φετινό συνέδριο εστιάζει στην ανάγκη κατανόησης των αναγκών των παιδιών που είτε ως θύματα και μάρτυρες βίας αλλά και ως ανήλικοι σε σύγκρουση με τον νόμο μεταπηδούν από το σύστημα παιδικής προστασίας σε εκείνο της δικαιοσύνης. Το συνέδριο φιλοδοξεί να αναδείξει την ανάγκη ουσιαστικής συνεργασίας ανάμεσα στους δύο πυλώνες και να ανοίξει έναν καίριο διάλογο μέσω τις ανταλλαγής εμπειριών και επιτυχημένων πρακτικών.

Τα κενά και οι αδυναμίες στα συστήματα παιδικής προστασίας συχνά οδηγούν τα παιδιά στο κατώφλι της δικαιοσύνης — άλλοτε ως θύματα ή μάρτυρες, άλλοτε ως κατηγορούμενοι. Σε αυτές τις διαδρομές, τα παιδιά συχνά -σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη- «χάνονται» μέσα στο σύστημα και εκτίθενται σε αυξημένο κίνδυνο να βιώσουν συστημική βία και στέρηση των δικαιωμάτων τους.

Ναντίνα Τσέκερη “Η Δικαιοσύνη, όταν λειτουργεί μέσα από αναμορφωτικές πρακτικές μπορεί να αγκαλιάσει τα παιδιά και να μετατρέψει τη διαδικασία σε εμπειρία μάθησης”

H δικηγόρος Ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ναντίνα Τσέκερη σημειώνει στο NEWS 24/7: «Υπάρχει ένα σημείο όπου η παιδική προστασία συναντά τη δικαιοσύνη. Εκεί, διασταυρώνονται οι ζωές παιδιών που έχουν βιώσει κακοποίηση, παραμέληση ή κοινωνικό αποκλεισμό, αλλά και παιδιών που έχουν βρεθεί σε σύγκρουση με τον νόμο. Το φετινό συνέδριο είναι μια πρόσκληση να δούμε ξανά αυτά τα παιδιά — όχι μέσα από τον φακό του φόβου ή της τιμωρίας, αλλά μέσα από το δικαίωμα στη φροντίδα, στη δεύτερη ευκαιρία και στη δικαιοσύνη που θεραπεύει.

Η Δικαιοσύνη, όταν λειτουργεί μέσα από αναμορφωτικές πρακτικές, όπως η αποκαταστατική δικαιοσύνη (restorative justice), μπορεί να αγκαλιάσει τα παιδιά και να μετατρέψει τη διαδικασία σε εμπειρία μάθησης, ενδυνάμωσης και αποκατάστασης. Και ήδη σε όλες τις χώρες που δραστηροποιούμαστε στην Ευρώπη -συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας-παρατηρούμε τέτοιες βέλτιστες πρακτικές. Ωστόσο, η έγκαιρη στήριξη πριν καν φτάσουμε σε αυτό το στάδιο είναι εξίσου κρίσιμη. Απαιτείται συντονισμός, συνεργασία και επαρκείς πόροι ανάμεσα στις υπηρεσίες παιδικής προστασίας, στα σχολεία, στις κοινότητες και στη δικαιοσύνη, ώστε κανένα παιδί να μη μένει χωρίς δίχτυ ασφάλειας.

Το συνέδριο φέρνει μαζί κορυφαίους εμπειρογνώμονες από όλη την Ευρώπη — από νευροεπιστήμονες, Ευρωπαίους Επιτρόπους και δικαστές ανηλίκων έως κοινωνικούς λειτουργούς, δικηγόρους και ερευνητές— για να ανταλλάξουν πρακτικές, δεδομένα και οπτικές.

Παράλληλα, θα ακουστούν και οι ίδιες οι φωνές των παιδιών: την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου, στο Θέατρο Μπέλλος και με την καθοδήγηση της σκηνοθέτιδας Αικατερίνης Παπαγεωργίου, στο πλαίσιο του προγράμματος Justice Starts with Us – Justice Transformers, που υλοποιεί η DCI Greece με τη στήριξη του CFJ-EN, νέοι που έχουν έρθει σε επαφή με τη δικαιοσύνη θα παρουσιάσουν μια πρωτότυπη θεατρική παρέμβαση, δίνοντας ζωή στη δική τους εμπειρία.

Μέσα από συμμετοχικές, καλλιτεχνικές και ενδυναμωτικές δράσεις, το πρόγραμμα δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να μετατρέψουν το βίωμά τους σε φωνή, σε έκφραση και τελικά σε αλλαγή. Αυτές οι φωνές, μαζί με την επιστημονική γνώση και την εμπειρία των επαγγελματιών, είναι ο πυρήνας της προσπάθειάς μας.
Γιατί η δικαιοσύνη δεν εξαντλείται στις αίθουσες των δικαστηρίων. Με το συνέδριο αυτό θέλουμε να αναδείξουμε ότι το πώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται και βιώνουν τη δικαιοσύνη —παιδιά όλων των προφίλ— ξεκινά και τελειώνει πολύ πριν και πολύ μετά από οποιαδήποτε δικαστική διαδικασία. Και εκεί ακριβώς βρίσκεται το μέλλον μιας πραγματικά παιδοκεντρικής κοινωνίας.»

Μέσα από διαδραστικές συζητήσεις, live podcasts και live human libraries θα παρουσιαστούν καινοτόμες πρακτικές που εφαρμόζονται τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
ο συνέδριο οργανώνεται γύρω από τέσσερις βασικές προτεραιότητες. Πρώτα, την ενίσχυση των δομών παιδικής προστασίας, μέσα από καλύτερο συντονισμό, συνεργασία ειδικοτήτων και επαρκείς πόρους. Δεύτερον, την υιοθέτηση παρεμβάσεων με πραγματικά παιδοκεντρική ματιά, που απομακρύνονται από τιμωρητικές λογικές και στηρίζουν το παιδί αντί να το στιγματίζουν.

Τρίτος πυλώνας είναι η συνεχής φροντίδα στις κρίσιμες μεταβάσεις, όπως η μετάβαση από την ανηλικότητα στην ενηλικίωση — μια φάση όπου πολλά παιδιά μένουν χωρίς υποστήριξη. Τέλος, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις πιο ευάλωτες περιπτώσεις, όπου ο κίνδυνος παραβίασης δικαιωμάτων είναι αυξημένος: από την ψηφιακή κακοποίηση και την ενδοοικογενειακή βία, μέχρι τις διασυνοριακές υποθέσεις και τις οικογένειες που βρίσκονται αντιμέτωπες με κράτηση ή διάρρηξη δεσμών.

Η συμβολή του θεάτρου Μπέλλος

Παράλληλα, στο Θέατρο Μπέλλος θα πραγματοποιηθεί μια ξεχωριστή πολιτιστική δράση, στο πλαίσιο του καινοτόμου προγράμματος «Justice Starts with Us – Justice Transformers», που υλοποιεί η DCI Greece τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα σε συνεργασία με το CFJ ΕΝ, του οποίου φέρει την Αντιπροεδρία.
Φέτος, με την καλλιτεχνική καθοδήγηση της σκηνοθέτιδας Αικατερίνης Παπαγεωργίου, νέοι που έχουν έρθει σε επαφή με το σύστημα δικαιοσύνης ως ανήλικοι, μεταμορφώνονται σε Justice Transformers, παρουσιάζοντας μια πρωτότυπη θεατρική παρέμβαση που εκφράζει τη δική τους εμπειρία και φωνή. Το κείμενο διαμορφώνει και επιμελείται ο Χρήστος Τσούκαλης. Το θέατρο, δεν αποτελεί απλώς μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας αναδεικνύεται σε εργαλείο ενδυνάμωσης, ανάπτυξης δεξιοτήτων επικοινωνίας και ψυχικής ανθεκτικότητας.

Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου σημειώνει στο NEWS 24/7

“Οργανώσαμε με τους συμμετέχοντες ( τα παιδιά δηλαδή που είναι οι ίδιοι ανήλικοι παραβάτες)τρεις διαδικτυακές συναντήσεις στις οποίες συζητήσαμε τι είναι γι αυτούς δικαιοσύνη και τι θα άλλαζαν στο σύστημα, αν μπορούσαν. Επίσης, τι θεωρούν οι ίδιοι βία και έθεσαν τις απόψεις τους .

Ο Χρήστος Τσουκαλης σε συνεργασία με εμένα διαμορφώσαμε το σενάριο μιας εικονικής δίκης όχι ακριβώς όπως έγιναν οι αφηγήσεις αλλά συγκεντρώσαμε σε μια αφήγηση πολλλές από τις , διηγήσεις, ιστορίες ,ιδέες τους. Το σενάριο αφορά στην εκδίκαση ενός ανήλικα πρόσφυγα που πιάστηκε να εμπορεύεται παράνομα τσιγάρα και αποκαλύφθηκε ότι αναμένοντας τη δίκη του δε μπορούσε να εργαστεί , ο δε πατέρας του ερχόμενος από ταξίδι είχε προβλήματα υγείας κι επίσης δεν μπορούσε να εργαστεί.

Ο νέος αυτός ενεπλάκη στην υπόθεση της παράνομης εμπορίας γιατί ήταν το μοναδικό μέλος μιας οικογένειας που μπορούσε να την φροντίσει και δεν έβρισκε δουλειά… Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το σενάριο . Θα έχει την μορφή αναλογίου που τα παιδιά θα αφηγηθούν την ιστορία και προφανώς μπορεί να δούμε να υπάρχει και ο ρόλος του δικαστή και του μάρτυρα. Θα είναι λοιπόν η αφηγηση μιας εικονικής δίκης. Που διαμορφώθηκε από απόψεις και θέσεις των νεαρών αφηγητών. Αυτό θα ξετυλιχτεί στην σκηνή του θεάτρου Μπέλλος. Η απόφαση του θεατρικού αυτού δικαστικού σώματος θα ληφθεί από τα ίδια τα παιδιά και εν συνεχεία θα γίνει συζήτηση με το κοινό”.

Το «Justice Starts with Us – Justice Transformers» πρόγραμμα θεμελιώνεται σε κύκλους ενδυνάμωσης και καθοδήγησης (mentorship), δίνοντας στους νέους τη δύναμη και έμπνευση να γίνουν πρεσβευτές αλλαγής. Μέσα από συμμετοχικές δράσεις, εκπαίδευση στα δικαιώματά τους, διαγενεακούς διαλόγους με φορείς χάραξης πολιτικής, αλλά και ενεργή παρουσία σε ευρωπαϊκά και διεθνή συνέδρια και θεσμούς, παιδιά και νέοι αποκτούν βήμα για να ακουστεί η φωνή τους και να συνδιαμορφώσουν τις λύσεις του αύριο. Η τέχνη έρχεται να πλαισιώσει αυτή τη διαδικασία, λειτουργώντας ως όχημα έκφρασης και κοινωνικής αλλαγής.