Νέες ταινίες: Ο Παρκ Τσαν-γουκ επιστρέφει με ριμέικ Κώστα Γαβρά σε μια καυστική κοινωνική σάτιρα

Οι σημαντικές κυκλοφορίες συνεχίζονται αυτή την εβδομάδα καθώς μετά το άνοιγμα της “Βουγονίας” του Γιώργου Λάνθιμου έχουμε και την έτερη πολιτική σάτιρα του φεστιβάλ Βενετίας, το “Καμιά Άλλη Επιλογή” του Παρκ Τσαν-γουκ, ένα έργο βασισμένο στο ίδιο βιβλίο από το οποίο άντλησε ο Κώστας Γαβράς το εξαιρετικό δικό του “Τσεκούρι”.

Μαζί, η απογοητευτική πρώτη ταινία του Ντάνιελ Ντέι-Λιούις εδώ και 8 χρόνια, το άστοχο ιστορικό δράμα “Νυρεμβέργη”, αλλά και ένα φιλμ-έκπληξη από την Ιαπωνία, το μεταμεσονύκτιο διαμάντι “Exit 8”.

Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

Κριτική

Ο Γιου Μαν-σου είναι ένας πετυχημένος οικογενειάρχης που ύστερα από 25 χρόνια στο ίδιο πόστο, χάνει τη δουλειά του όταν η θέση του απαλείφεται (οι ανώτεροί του δεν είχαν άλλη επιλογή) με αποτέλεσμα ό,τι είχε χτίσει ο ίδιος κι η οικογένειά του να απειλούνται με γκρέμισμα. Τα σκυλιά πρέπει να δοθούν, το σπίτι πρέπει να πουληθεί, και η συνδρομή στο Netflix πρέπει να κοπεί.(*) Δεν υπάρχει άλλη επιλογή.

(*Όταν ακούγεται ο ήχος του σήματος του Netflix καθώς ο απογοητευμένος γιος φεύγει από το τραπέζι με το tablet του, το κοινό στη δημοσιογραφική προβολή του φεστιβάλ Βενετίας πέθανε στα γέλια. Ένα απλά τέλειο αστείο, που δείχνει πόσο σωστή συναίσθηση της Στιγμής διαθέτει ο Παρκ.)

Μες στην απόγνωση και το αδιέξοδο μιας επί σειράς μηνών άκαρπης αναζήτησης δουλειάς, ο Γιου Μαν-σου θα περάσει από συνέντευξη για μια καλή θέση σε εταιρεία παραγωγής χαρτιού, όμως ξέρει πολύ καλά πως δεν είναι ο επικρατέστερος για πρόσληψη. Η αποστολή του λοιπόν γίνεται άμεσα ξεκάθαρη: Θα πρέπει να δολοφονήσει τους άλλους υποψηφίους.

Δεν έχει άλλη επιλογή.

Εκεί ξεκινά μια παλαβή διαδρομή αίματος και θανάτου, γυρισμένη από τον Παρκ Τσαν-γουκ σα να ήταν επεισόδιο κυριακάτικου καρτούν. Ο Γιου είναι αβέβαιος για τα πάντα, είναι ατζαμής και ερασιτέχνης – μέχρι που δεν είναι – κι όλη του η διαδρομή αποτυπώνεται με μεγάλες δόσεις ευρύτατου χιούμορ. Δε μιλάμε εδώ για πνευματώδη σάτιρα, μιλάμε για γκάφες, για σλάπστικ, μέχρι και αστεία με κλανιές υπάρχουν. Είναι μια μαύρη σάτιρα της απόγνωσης, μέσα από ένα παραμορφωτικό βλέμμα απύθμενης γελοιότητας: Όταν μια κατάσταση είναι τόσο θλιβερή, που δεν έχεις τι άλλο να κάνεις παρά να σκάσεις στα γέλια.

Δεν είναι η πρώτη φορά που αυτή η ιστορία, βασισμένη στο βιβλίο “The Ax” του Ντόναλντ Γουέστλεϊκ, γυρίζεται στον κινηματογράφο. Η προηγούμενη διασκευή έγινε πριν 20 σχεδόν χρόνια δια χειρός Κώστα Γαβρά στο πολύ καλό “Τσεκούρι”, ίσως την καλύτερη ταινία των τελευταίων δεκαετιών της φιλμογραφίας του έλληνα σκηνοθέτη. Ο τόνος ήταν κι εκεί κωμικός και σατιρικός, αναζητώντας διέξοδο και βαλβίδα αποσυμπίεσης μέσα από έναν χιουμοριστικό παραλογισμού του απόλυτου σκοταδιού.

Ο Παρκ από την πλευρά του, ως αγνός μαξιμαλιστής εξάλλου, τα στρίβει όλα στο άκρο της βαλβίδας. Το σασπένς των σκηνών βίας, το καρτουνίστικο χιούμορ που διαρκώς συγκρούεται με την αγωνία, η διαρκής ευρηματικότητα σε match cuts ανάμεσα σε σκηνές και οι γωνίες λήψης/οπτικής, αλλά και μια ειρωνικά απεγνωσμένη ματιά στον σύγχρονο κόσμο – εκεί όπου τα αρχέγονα ένστικτα επιβίωσης του φυσικού κόσμου συνυπάρχουν με την τελευταία λέξης μιας τεχνολογίας που απομονώνει τον άνθρωπο από το περιβάλλον του. (Η τελευταία σεκάνς είναι απλά φανταστική.)

Πρωταγωνιστεί ο Λι Μπιουνγκ-χουν, με τον οποίο ο Παρκ είχε δουλέψει στο πρώτο σπουδαίο φιλμ της καριέρας του, το μιλιταριστικό μυστήριο φόνου “Joint Security Area” πριν από ακριβώς 25 χρόνια. Ο Λι έγινε ευρύτερα γνωστός στη Δύση παίζοντας τον μεγάλο κακό του “Squid Game”, μια επιβλητική παρουσία γεμάτη απειλή αλλά και μελαγχολία. Ότι μπορούσε με τέτοια φυσικότητα να παίξει και κάτι σαν τον Γιοσέμιτι Σαμ μέσα σε μια μαύρη αντι-καπιταλιστική σάτιρα είναι μια νέα εξέλιξη που δεν είχαμε απαραιτήτως δει να έρχεται. Αλλά δίνει στο φιλμ την άγκυρά του, είναι ένας πρωταγωνιστής που διαρκώς αλλάζει, το βλέμμα, το στήσιμο του σώματός του. Μέσα από αυτόν περνά η ηθική θέση του φιλμ, ο τρόμος, η ορμητικότητα, και φυσικά το χιούμορ.

Ο Παρκ, που συνυπογράφει το σενάριο με τους Λι Κιούνγκ-μι, Λι Τζα-χάι και τον καναδό Ντον ΜακΚέλαρ (με τον οποίον συνεργάστηκαν στην σειρά “The Sympathizer”), παραδίδει μια σκοτεινή οπτική της καπιταλιστικής εργασίας αποτυπώνοντας σε μάξιμουμ βαθμό την ιδέα των εργαζομένων που ωθούνται σε μια ατέρμονη μεταξύ τους σύγκρουση ώστε ποτέ να μην αντιδράσουν συλλογικά απέναντι στα αφεντικά.

Οι πάντες στο φιλμ λένε διαρκώς πως «δεν υπάρχει άλλη επιλογή» και το λένε σε διαφορετικά πλαίσια ανάγνωσης και για διαφορετικά πράγματα: Έχουμε χτίσει ένα σύμπλεγμα αδιεξόδων όπου καταργείται στην πράξη η ελεύθερη βούληση. Είναι μια ιδέα με βαθιές ρίζες στην κοινωνική θεωρία και το πολιτικό σινεμά, του οποίου εξάλλου πάντα μεγάλο κεφάλαιο ήταν ο Κώστας Γαβράς – είναι απρόσμενα συγκινητική η αναγραφή «αφιερώνεται στον Κώστα Γαβρά» με το που πέφτουν οι τίτλοι τέλους.

Οι παρατηρήσεις του φιλμ δεν είναι πάντα οι πιο πολυεπίπεδες και το πρώτο μισό σίγουρα σήκωνε τριμάρισμα, αλλά όταν μπούμε για τα καλά στη δράση και πιάσει ρυθμό ο Παρκ, το αποτέλεσμα είναι κάπως αναντίρρητο. Και με έξτρα πόντους για μια ουσιαστική αλλαγή στο φινάλε σε σχέση με τις προηγούμενες εκδοχές της ιστορίας που την κάνει ένα τσικ πιο μεστή από όλες τις οπτικές. Εξαιρετικό, κι ας μην συγκαταλέγεται απαραιτήτως στις απολύτως κορυφαίες στιγμές ενός έτσι κι αλλιώς σχεδόν αλάνθαστου auteur.

Κριτική

Στη Βόρεια Αγγλία, ο Ρέι, ένας μοναχικός, διαλυμένος άντρας (Ντάνιελ Ντέι-Λιούις) ζει μοναχικά αναμετρώμενος με τις αρχικά ακαθόριστες ενοχές του. Ο απομακρυσμένος αδερφός του, Τζεμ (Σον Μπιν) έρχεται για να τον καλέσει πίσω – στην οικογένεια που άφησε, τον γιο και τη σύζυγο, που τώρα είναι πια οικογένεια του Τζεμ. Ο γιος όμως έχει ακολουθήσει τα βήματα του ξεκομμένου πατέρα, έχει μπει στο στρατό και ύστερα από μια βίαιη έξαρσή του χρειάζεται βοήθεια.

Σε αυτό που είναι ξεκάθαρα μια υπόθεση πατέρα-γιου, τόσο θεματικά μες στην ταινία όσο και πίσω από την κάμερα, ο Ρόναν Ντέι-Λιούις γράφει μαζί με τον πατέρα του, Ντάνιελ, και στον σκηνοθετεί στον πρώτο του ρόλο μετά από 8 χρόνια και την Αόρατη Κλωστή του Πολ Τόμας Άντερσον. Ο Ντάνιελ Ντέι-Λιούις παίρνει έναν δραματικά λιτό ρόλο και την Αόρατη Πλοκή της νέας του ταινίας και γεμίζει τα κενά με την θηριώδη ερμηνεία του – υπάρχει κάτι τρομακτικό και σχεδόν μεταφυσικό στο να τον παρακολουθείς να παίζει την καταπιεσμένη οργή ακόμα και χωρίς να γνωρίζεις της λεπτομέρειες της ηθικής και οικογενειακής του κατάρρευσης.

Για την ακρίβεια, είναι καλύτερα έτσι. Το γράψιμο του φιλμ χειρίζεται μια σειρά από δραματικά κλισέ και όταν φτάνει η πλήρης επεξήγηση για τα όσα βλέπουμε, μπορεί να μοιάζει πολιτικά και δραματουργικά επιφανειακό – μια πράξη που με έναν παράδοξο τρόπο μοιάζει με κλεψιά, με υπερβολή, με συγχωροχάρτι, όλα (και τίποτα) την ίδια στιγμή. Η αλήθεια είναι πως, απουσία δραματικών μηχανισμών εντός της ταινίας, ο Ντάνιελ Ντέι-Λιούς φουσκώνει μέσα από την ερμηνεία του την ταινία σε ένα σημείο που η ίδια η ταινία δε μπορεί να ανταποκριθεί – θα ήταν καλύτερα αν δεν υπήρχε ποτέ η παραμικρή εκλογίκευση, επεξήγηση ή δραματική λύση σε οτιδήποτε συμβαίνει.

Παράλληλα ο σκηνοθέτης επιχειρεί να συνδέσει αυτό το ελλειπτικό οικογενειακό δράμα με κάτι το ευρύτερα μυστικιστικό, απλώνοντας στην παλέτα του υπνωτιστικές λήψεις της άγριας, μουντής φύσης, μαζί με μια σειρά από ακατάληπτα οράματα, συμβολισμούς, και λίγο από πεζό σπιτικό δράμα με τις σκηνές μητέρας-γιου να μοιάζουν τόσο στοιχειώδεις και συμβατικές που φρενάρουν ολότελα ένα φιλμ που ήδη δεν κινείται.

Κριτική

Ο σκηνοθέτης και αφηγητής, ένα χρόνο μετά το θάνατο της μητέρας του, επιστρέφει στο άδειο πια διαμέρισμα της παιδικής του ηλικίας, από το Παρίσι πίσω στην Αθήνα, ώστε να διαχειριστεί μια κληρονομιά την οποία καλείται να αποδεχτεί ή να απορρίψει.

Ψηλαφίζοντας επιφάνειες, εξερευνώντας γωνίες, αφήνοντας να τον παρασύρουν υποσυνείδητα ερωτήματα που τώρα αναδύονται ξανά, ο Βασιλείου σχηματίζει σαν παζλ το αληθινό ιστορικό της οικογένειάς του –και συγκεκριμένα, του πατέρα του– μπλέκοντας με συγκλονιστικό τρόπο την προσωπική ιστορία με το συλλογικό τραύμα της Χούντας.

Στοιχεία, θραύσματα αναμνήσεων, λόγια μισοψυθιρισμένα μέσα από το στόμα: Την αλήθεια για τον πατέρα του περικλείει ένα πέπλο σιωπής και καλυμμένου θυμού, κι ο ίδιος καλείται να σπάσει αυτή τη σιωπή και να κοιτάξει κατάματα ένα κομμάτι Ιστορίας που μόνο πόνο και σύγχυση φέρνει. Μέσα από αυτή την αναζήτηση συνθέτει έναν αλληγορικό παραλληλισμό που με πληγωμένη ευαισθησία επιχειρηματολογεί για την σημασία του να μην αφήνεις το τραύμα –απλώς– καλυμμένο, μακριά από το οπτικό σου πεδίο.

Το φινάλε ομολογώ πως με προβλημάτισε – εκεί ίσως ο παραλληλισμός του φιλμ να δοκιμάζεται πιο σθεναρά. Αλλά σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα έργο που με άρπαξε και δε με άφησε στιγμή. Το πιο «ξεχνάς να πάρεις ανάσα» ελληνικό ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε τελευταία.

Κυκλοφορούν επίσης

Ο Άτρωτος: Σε μια κοινωνία του μέλλοντος, “Ο Άτρωτος” είναι το τηλεοπτικό σόου με την υψηλότερη τηλεθέαση – ένας διαγωνισμός όπου οι διαγωνιζόμενοι πρέπει να επιβιώσουν 30 ημέρες ενώ τους κυνηγούν επαγγελματίες δολοφόνοι, με κάθε τους κίνηση να μεταδίδεται σε ένα αιμοδιψές κοινό και κάθε μέρα επιβίωσης να φέρνει μεγαλύτερη χρηματική αμοιβή. Απεγνωσμένος να σώσει την άρρωστη κόρη του, ένας εργάτης πείθεται να συμμετάσχει στο σόου. Ο Γκλεν Πάουελ πρωταγωνιστεί στο ‘80s ριμέικ από τον Έντγκαρ Ράιτ.

Jujutsu Kaisen: Execution: Νέο σίκουελ για τη δημοφιλή σειρά. Την περίοδο του Χάλογουιν, ένα πέπλο πέφτει πάνω από την πολυσύχναστη διάβαση της Σιμπούγια, παγιδεύοντας αμέτρητο κόσμο στο εσωτερικό της.

Δεσποινίς Μόξι: Η Οδύσσεια μιας Γάτας: Όταν η Μόξι, μια σκανταλιάρα γάτα, χάνεται κατά λάθος στις οικογενειακές διακοπές στη Γαλλία, ξεκινά μια τρελή και συγκινητική περιπέτεια για να επιστρέψει στη μικρή της φίλη. Και στην πορεία, μαθαίνει πως οι πιο αναπάντεχες φιλίες γράφουν τις πιο ηρωικές ιστορίες. Περιπέτεια κινουμένων σχεδίων.