Πυρετώδεις διαβουλεύσεις στη Γενεύη – Τα επίμαχα σημεία του σχεδίου για την Ουκρανία

Ανώτατοι αξιωματούχοι από τις ΗΠΑ, την Ουκρανία, καθώς και σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας από τη Γαλλία, τη Βρετανία και τη Γερμανία συναντώνται σήμερα, Κυριακή (23/11), στη Γενεύη, για να ξεκινήσουν συνομιλίες με αντικείμενο το αμερικανικό σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.

Σημειώνεται, επίσης, ότι τη Δευτέρα, ηγέτες της ΕΕ θα έχουν ειδική συνεδρίαση στο περιθώριο της Συνόδου ΕΕ-Αφρικής, ενώ οι χώρες που υποστηρίζουν την Ουκρανία θα συνέλθουν μέσω τηλεδιάσκεψης το απόγευμα της Τρίτης.

Ο Ειδικός Απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ και ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δίνουν το “παρών” στις συζητήσεις σχετικά με τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής, η οποία διανύει ήδη το τέταρτο έτος της.

Στο επίκεντρο των συνομιλιών θα βρεθούν τα βασικά σημεία της πρότασης του Ντόναλντ Τραμπ που ήδη έχουν προκαλέσει «πονοκέφαλο» σε Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ευρωπαίους ηγέτες.

Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας έχουν ήδη αντιδράσει δημόσια στο σχέδιο, λέγοντας σε κοινή δήλωση που εκδόθηκε στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Νότια Αφρική ότι «θα άφηνε την Ουκρανία ευάλωτη σε επίθεση».

Λίγο πριν από την αναχώρηση του Ρούμπιο για τη Γενεύη, ο Τραμπ ανέφερε ότι η τρέχουσα πρότασή του για τον τερματισμό του πολέμου δεν αποτελεί την τελική του προσφορά.

Την Παρασκευή, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει διορία έως την Πέμπτη για να εγκρίνει το 28-σημείο σχέδιο, το οποίο προβλέπει ότι η Ουκρανία θα παραχωρήσει εδάφη, θα δεχθεί περιορισμούς στις στρατιωτικές της δυνατότητες και θα αποκηρύξει την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ.

«Ελπίζουμε να ρυθμίσουμε τις τελευταίες λεπτομέρειες… ώστε να καταρτίσουμε μια συμφωνία που θα είναι προς όφελος της Ουκρανίας», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος. «Τίποτα δεν θα συμφωνηθεί οριστικά μέχρι να συναντηθούν οι δύο πρόεδροι», πρόσθεσε, αναφερόμενος στον Τραμπ και τον Ζελένσκι.

Το πρωί της Κυριακής, φάλαγγες οχημάτων με διπλωματικές πινακίδες των ΗΠΑ εντοπίστηκαν να κινούνται στη Γενεύη, αν και δεν ήταν άμεσα σαφές πότε ακριβώς θα ξεκινούσαν οι συνομιλίες.

Ο Υπουργός Στρατού των ΗΠΑ, Ντάνιελ Ντρίσκολ, έφτασε στη Γενεύη πριν από τις συζητήσεις, σύμφωνα με τον Αμερικανό αξιωματούχο.

Την ουκρανική αντιπροσωπεία ηγείται ο επικεφαλής του γραφείου του Ζελένσκι, Αντρίι Γερμάκ, μαζί με υψηλόβαθμους αξιωματούχους ασφαλείας.

Στις συνομιλίες θα συμμετάσχουν σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας από τη συμμαχία E3 (Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία), καθώς και εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι και η Ιταλία θα στείλει αξιωματούχο.

Ο Πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, δήλωσε ότι θα συνομιλήσει με τον Ζελένσκι αργότερα την Κυριακή σχετικά με το ειρηνευτικό σχέδιο.

Οι ΗΠΑ επιμένουν στην “πατρότητα” του σχεδίου

Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάρκο Ρούμπιο επέμεινε – προτού αναχωρήσει για τη Γενεύη – ότι το σχέδιο για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία που ανακοινώθηκε αυτή την εβδομάδα έχει συνταχθεί όντως από τις ΗΠΑ και δεν αντανακλά απλά και μόνο αξιώσεις της Ρωσίας, όπως κατήγγειλαν αμερικανοί γερουσιαστές.

Ο υπουργός Εξωτερικών αντέκρουσε έτσι όσα ανέφεραν τρεις αμερικανοί γερουσιαστές, σύμφωνα με τους οποίους το κείμενο ενστερνίζεται απόλυτα αξιώσεις της Ρωσίας.

«Η ειρηνευτική πρόταση συντάχθηκε από τις ΗΠΑ», αντέτεινε ο ΥΠΕΞ Ρούμπιο μέσω X. Το κείμενο «προσφέρεται ως ισχυρό πλαίσιο για τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις. Βασίζεται σε στοιχεία που συνεισέφερε η ρωσική πλευρά, αλλά και σε προηγούμενες και συνεχιζόμενες συνεισφορές της Ουκρανίας», πρόσθεσε.

Νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τόμι Πίγκοτ ανέφερε μέσω X, αντιδρώντας στις δηλώσεις τριών μελών της Γερουσίας, πως αυτό που υποστήριξαν είναι «κατάφωρα ψευδές».

Τα τρία μέλη της αμερικανικής άνω Βουλής –ο ρεπουμπλικάνος Μάικ Ράουντς, ο ανεξάρτητος Άνγκους Κινγκ και η δημοκρατική Τζιν Σαχίν– υποστήριξαν ότι ο Μάρκο Ρούμπιο τους είπε ότι το έγγραφο δεν εκφράζει επίσημες θέσεις των ΗΠΑ, είναι απλώς αφετηρία για συνομιλίες, που περιέχει «κατάλογο ρωσικών επιθυμιών».

«Ο υπουργός Ρούμπιο μας τηλεφώνησε το απόγευμα. Νομίζω πως μας εξήγησε πολύ καθαρά ότι γίναμε αποδέκτες πρότασης που διαβιβάστηκε από έναν από τους αντιπροσώπους μας. Δεν πρόκειται για δική μας σύσταση. Δεν πρόκειται για δικό μας σχέδιο ειρήνης», ανέφερε χαρακτηριστικά ο γερουσιαστής Ράουντς.

“Παράθυρο” από Τραμπ;

Χθες, ο Ρεπουμπλικάνος απάντησε μονολεκτικά «όχι» όταν του τέθηκε η ερώτηση αν το σχέδιο για την επίλυση της σύγκρουσης είναι η «τελευταία προσφορά» της Ουάσιγκτον.

Ερωτηθείς από το CNN τι θα συμβεί εάν ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν αποδεχτεί το σχέδιο εντός της προθεσμίας που έχει ορίσει την Πέμπτη (27/11), ο Τραμπ απάντησε: “Then he can continue to fight his little heart out”. «Τότε μπορεί να συνεχίσει να πολεμάει όσο αντέχει η μικρή της καρδιά», δηλαδή.

Πάντως, η νεότερη δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως αφήνει ανοιχτό ένα “παράθυρο”, στο ασφυκτικό δίλημμα που ετέθη στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος έμοιαζε υποχρεωμένος είτε να το αποδεχθεί είτε να ρισκάρει, έστω και μερικώς, τη στήριξη των ΗΠΑ.

Η αντίδραση των Ευρωπαίων στο σχέδιο – Τα επίμαχα σημεία

Ευρωπαίοι και άλλοι δυτικοί ηγέτες δήλωσαν το Σάββατο ότι το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο –το οποίο υιοθετεί βασικές ρωσικές απαιτήσεις– αποτελεί βάση για διαπραγματεύσεις, αλλά χρειάζεται «περαιτέρω επεξεργασία», καθώς επιδιώκουν μια καλύτερη συμφωνία για το Κίεβο πριν από τη διορία της Πέμπτης.

Γερμανική κυβερνητική πηγή ανέφερε ότι ευρωπαϊκό προσχέδιο ειρηνευτικού σχεδίου, βασισμένο στην αμερικανική πρόταση, έχει σταλεί στην Ουκρανία και στην αμερικανική κυβέρνηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο απεσταλμένος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα παρουσιάσει την εναλλακτική πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη σύσκεψη.

Η κοινή δήλωση του Σαββάτου κατά τη σύνοδο της G20 στη Νότια Αφρική υπογράφηκε από τους ηγέτες του Καναδά, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, της Ιρλανδίας, της Ιταλίας, της Ιαπωνίας, της Ολλανδίας, της Ισπανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Νορβηγίας. Δύο κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ ήταν επίσης ανάμεσα στους υπογράφοντες.

«Το αρχικό προσχέδιο της πρότασης των 28 σημείων περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία που θα είναι αναγκαία για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη. Εντούτοις, πιστεύουμε πως το προσχέδιο είναι μια βάση που χρειάζεται επιπλέον δουλειά», υπογράμμισαν οι ηγέτες.

Η δήλωση ανέφερε: «Πιστεύουμε, επομένως, ότι το προσχέδιο αποτελεί μια βάση η οποία θα χρειαστεί πρόσθετη εργασία. Είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε ώστε να διασφαλίσουμε ότι μια μελλοντική ειρήνη θα είναι βιώσιμη. Είμαστε ξεκάθαροι στην αρχή ότι τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν διά της βίας».

Προσέθεσε επίσης: «Ανησυχούμε για τους προτεινόμενους περιορισμούς στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίοι θα άφηναν την Ουκρανία ευάλωτη σε μελλοντική επίθεση».

Επιπλέον, σημείωσε: «Η εφαρμογή στοιχείων που αφορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ θα χρειαστεί τη συναίνεση των μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ αντίστοιχα».

Πριν από τις συνομιλίες, ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποίησε ότι η Ουκρανία κινδυνεύει να χάσει την αξιοπρέπεια και την ελευθερία της – ή τη στήριξη της Ουάσιγκτον – με βάση το προτεινόμενο σχέδιο.

Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν χαρακτήρισε το σχέδιο «βάση για επίλυση της σύγκρουσης», ωστόσο η Μόσχα ενδέχεται να αντιταχθεί σε ορισμένα σημεία, καθώς απαιτεί την απόσυρση ρωσικών δυνάμεων από περιοχές που έχουν καταληφθεί.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο Τραμπ

Η συμφωνία που προτείνεται στην Ουκρανία περιλαμβάνει όρους ιδιαίτερα δυσμενείς για το Κίεβο, όπως η παραχώρηση εδαφών που βρίσκονται ήδη υπό ρωσικό έλεγχο αλλά και περιοχών που παραμένουν ουκρανικές. Προβλέπει, επίσης, αμνηστία για όλα τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.

Το σχέδιο προτείνει την απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από το τμήμα της ανατολικής περιφέρειας του Ντονέτσκ που εξακολουθούν να ελέγχουν, καθώς και de facto ρωσικό έλεγχο στο Ντονέτσκ, στη γειτονική Λουχάνσκ και στην Κριμαία, που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014.

Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης το «πάγωμα» των συνόρων στις νότιες περιφέρειες Χερσώνας και Ζαπορίζια, κατά μήκος της υφιστάμενης γραμμής του μετώπου. Και οι δύο περιοχές τελούν υπό μερική ρωσική κατοχή.

Το προσχέδιο θα περιόριζε επίσης τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις σε 600.000 προσωπικό, ενώ ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη θα σταθμεύουν στην γειτονική Πολωνία.

Σύμφωνα με το σχέδιο, το Κίεβο θα λάβει «αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», χωρίς όμως να δίνονται λεπτομέρειες. Το έγγραφο αναφέρει ότι «αναμένεται» πως η Ρωσία δεν θα εισβάλει σε γειτονικές χώρες και ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω.

Το σχέδιο προτείνει επίσης την «επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία», μέσω άρσης των κυρώσεων και μέσω πρόσκλησης προς τη Ρωσία να επανενταχθεί στην G7 — μετατρέποντάς την και πάλι σε G8.