Η χαμέρπεια θα ηττηθεί στην κάλπη

Δεν είναι υπερβολικός ο ισχυρισμός ότι η οργανωμένη Επικοινωνία και το Marketing λειτουργούν χάρις στο φαινόμενο του «καθρεφτίσματος», του mirroring όπως λέγεται στη διεθνή ορολογία.

Όταν βγαίνουμε «εκεί έξω» για να επιλέξουμε φίλους, συνομιλητές, προϊόντα, εκπροσώπους, ακόμα και όσους ακολουθούμε στα σόσιαλ μίντια, πρώτα καθρεφτιζόμαστε πάνω τους, τις πιο πολλές φορές ασυνείδητα, για να αξιολογήσουμε πόσο μας μοιάζουν και μετά επιλέγουμε. Επιλέγουμε αυτά με τα οποία ταυτιζόμαστε.

Η ιστορία που μου αρέσει να αφηγούμαι όταν θέλω να εξηγήσω πως λειτουργούν στην πολιτική οι ταυτίσεις είναι η εξής. Όταν ο αείμνηστος Κώστας Σημίτης ήταν πρωθυπουργός, πήγε σε μια συνεστίαση οργανώσεων του ΠΑΣΟΚ σε νυχτερινό κέντρο και στις φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν την επόμενη μέρα, στο τραπέζι, μπροστά του, υπήρχε ένα ποτήρι με πορτοκαλάδα. Σάλος! Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, βράδυ, στα μπουζούκια, να πίνει πορτοκαλάδα;! «Πιο πολύ καθηγητής από γνήσιος ΠΑΣΟΚος, ο Σημίτης», «Θα τρίζουν τα κόκαλα του Ανδρέα!», έγραψαν άλλοι.

Το ζήτημα πήρε τόσο μεγάλη έκταση που τις επόμενες μέρες, οι συνεργάτες του για να διαχειριστούν τις αρνητικές εντυπώσεις που δημιούργησε η…πορτοκαλάδα και για να αποκαταστήσουν την ταύτιση των οπαδών με το πρόσωπο του προέδρου του κόμματος έλεγαν ότι είχε και βότκα, δεν ήταν σκέτη!

Τη θυμήθηκα, πάλι, αυτή την ιστορία προ ημερών, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ, λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του σκηνοθέτη Ρομπ Ράινερ, έκανε ένα χαιρέκακο σχόλιο που σόκαρε τους πάντες.

Ποιους ακριβώς θέλησε να εκφράσει εκείνη τη στιγμή ο Τραμπ; Ποιοι είναι αυτοί που ήταν σίγουρος ότι θα ταυτίζονταν με τη μισανθρωπική συμπεριφορά του;

Γιατί πρέπει να θεωρείται αυτονόητο ότι τίποτα από αυτά που γράφει και δηλώνει δεν γίνεται αυθόρμητα ή τυχαία. Ο Τραμπ δεν είναι χαζός, όπως πιστεύουν αρκετοί από αυτούς που τον εχθρεύονται.

Ζούμε στην εποχή που η μισανθρωπία και η χαμέρπεια έχουν κανονικοποιηθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό που έχουν αποκτήσει έκφραση με όρους πολιτικούς και προσωποποιούνται ως χαρακτηριστικά και συμπεριφορές από την ηγετική φυσιογνωμία της Δύσης.

Κάποιοι θα μας πουν ότι η χαμέρπεια κανονικοποιήθηκε αφού πρώτα έγινε πολιτικό χαρακτηριστικό, στοιχείο ταυτότητας (brand element), πολιτικών προσώπων. Δεν θα αντιδικήσουμε επ’αυτού γιατί το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο: η χαμέρπεια είναι πλέον πολιτική συμπεριφορά και πολλοί ταυτίζονται με όποιο πρόσωπο την επιδεικνύει δημόσια.

Ο Τραμπ έγινε γνωστός ως παρουσιαστής ενός reality show, ήταν κληρονόμος, ήταν κολλητός με όλους τους διάσημους και πλούσιους του Μανχάταν. Δηλαδή δεν είχε καμία απολύτως σχέση με την κατώτερη μεσαία τάξη, τους ανέργους, τους μαύρους ακόμα και τους μετανάστες δεύτερης γενιάς των Νότιων και Μεσοδυτικών Πολιτειών των ΗΠΑ οι ψήφοι των οποίων ήταν καθοριστικοί για την εκλογή του.

Κατάφερε όμως να ταυτιστούν μαζί του σε άλλη βάση, όταν απευθύνθηκε στο κατώτερο εγώ και τη χαμέρπεια που είναι κι αυτή ένα από τα χαρακτηριστικά της φύσης του ανθρώπου και ο βαθμός που τη διατηρεί ή την εκδηλώνει κανείς ρυθμίζεται από διάφορους παράγοντες, κυρίως την ανοχή του κοινωνικού του περιβάλλοντος σε κακές συμπεριφορές. Ο Τραμπ έπεισε ότι ο μόνος τρόπος για να αντιπαρατεθούν με όσα τους οδήγησαν στο περιθώριο ήταν ο τρόπος που συμπεριφέρεται και ο ίδιος: η έλλειψη κάθε σεβασμού στον πολιτικό αντίπαλο ακόμα κι όταν αυτός πεθαίνει, στις μειονότητες, σε όσους δεν ήταν Λευκοί και Άντρες. Στον κόσμο του Τραμπ και το MAGA δεν υπάρχουν «ιερά και όσια».

Δεν γράφω κάτι πρωτότυπο που δεν έχει αναλυθεί ήδη ad nauseam. Όμως, στο τέλος μιας χρονιάς που το κυρίαρχο συναίσθημα ήταν η αηδία και η απελπισία από αυτήν ακριβώς την κανονικοποίηση της μισανθρωπίας και της κακίας διακρίνω μια επικοινωνιακή ευκαιρία.

‘Απαξ και η χαμέρπεια απέκτησε πολιτική έκφραση σημαίνει ότι μπορεί να ηττηθεί ξανά στην κάλπη και βέβαια, όχι με όρους ηθικού πλεονεκτήματος όπως πιστεύει, ευαγγελίζεται είναι η ακριβέστερη λέξη, η Αριστερά που ακόμα και σήμερα πολιτεύεται με θρησκευτικούς, μεταφυσικούς όρους.

Η χαμέρπεια και η μισανθρωπία μας κάνει φτωχότερους και δεν λύνει κανένα πρόβλημα της καθημερινότητας. Αυτό πρέπει να είναι το αφήγημα.

Γιατί ο σεβασμός στα Δικαιώματα του Ανθρώπου, δηλαδή ο ηθικός κώδικας της Φιλελεύθερης Δημοκρατίας δεν είναι ανώτερος. Δεν είμαστε καλύτεροι άνθρωποι από τους παραπλανημένους συνανθρώπους μας. Απλώς, όσα πιστεύουμε εμείς οδηγούν σε αποτελεσματικότερες λύσεις των καθημερινών μας προβλημάτων, μας κάνουν πλουσιότερους και πιο ευτυχισμένους.

Η πολιτική δημιούργησε το πρόβλημα, η πολιτική θα το λύσει. Η χαμέρπεια θα ηττηθεί στις εκλογές.

Κι αυτό θα συμβεί όταν οι αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας γίνουν το είδωλο που ο καθένας θα αναγνωρίσει τον εαυτό του, όταν θα στηθεί μπροστά στον καθρέφτη της κάλπης. Αρκεί να βρεθούν αυτοί που θα το προσωποιήσουν με αυτούς τους όρους: χωρίς ηθικά πρόσημα και κηρύγματα. Απλά και σταράτα: οι δικές μας ιδέες και ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε εμείς κάνουν τον κόσμο καλύτερο, δικαιότερο και παράγουν πλούτο για όλους.