Σαν σήμερα: Ο βομβαρδισμός της Γκουέρνικα – Η αποτύπωση της φρίκης του Πολέμου

Σαν σήμερα, στις 26 Απριλίου 1937, βομβαρδίστηκε η Γκουέρνικα, κοστίζοντας τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους.

Η Γκουέρνικα, όπως έχει επικρατήσει να την προφέρουμε στα Ελληνικά, βρίσκεται στη Βόρεια Ισπανία, στην επαρχία Μπισκάγια. Η ιστορία της έχει συσχετισθεί με μία από τις μεγαλύτερες φρίκες του πολέμου, αφού βομβαρδίστηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς το 1937, κατά τον ισπανικό εμφύλιο.

Το απόγευμα της 26ης Απριλίου Γερμανοί και Ιταλοί εθελοντές αεροπόροι που συνεργάζονταν με τους εθνικιστές του στρατηγού Φράνκο κατά τη διάρκεια του ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939), πραγματοποίησαν την πολύνεκρη αεροπορική επίθεση κατά της πόλης.

Ο βομβαρδισμός της ισπανικής αυτής πόλης ήταν μία κίνηση σε μία προσπάθεια διασφάλισης κυριαρχίας των εθνικιστών του Φράνκο στον βορά, με την κατάληψη του Μπιλμπάο.

Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν η Γκουέρνικα, η οποία βρισκόταν σε στρατηγικό σημείο στο δρόμο για το Μπιλμπάο. Εκεί ζούσαν περίπου 5.000 άνθρωποι, αλλά και χιλιάδες Δημοκρατικοί πρόσφυγες.

Η επιχείρηση περιελάμβανε πέντε κύματα επιθέσεων, πρώτα στα περίχωρα και στη συνέχεια στο εσωτερικό της Γκουέρνικα, με βόμβες των 250 και 50 κιλών και εμπρηστικές του ενός κιλού.

Οι βομβαρδισμοί ήταν καταιγιστικοί και ανηλεείς, με αποτέλεσμα η πόλη σχεδόν να ισοπεδωθεί και από τις μεγάλες πυρκαϊές που ακολούθησαν.

Τα θύματα ανήλθαν σε 1.654 νεκρούς και 889 τραυματίες, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσαν οι αρχές, βέβαια ο αριθμός ενδέχεται να είναι μεγαλύτερος.

Όπως παραδέχθηκε αργότερα ο ναζιστής Χέρμαν Γκέρινγκ στη Δίκη της Νυρεμβέργης, οι νεαροί πιλότοι είχαν σταλεί με διαταγή του Ράιχ για να εμποδίσουν την εξάπλωση του Κομμουνισμού, αλλά και να δοκιμαστούν σε συνθήκες μάχης.

Η πόλη έμεινε στην ιστορία κυρίως χάρη στον πίνακα του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο, που αποτύπωσε μοναδικά τη φρίκη του πολέμου.

Guernica- Pablo Picasso

Καθώς πλησίαζε η Διεθνής Έκθεση των Παρισίων του 1937, η Δημοκρατική Κυβέρνηση Μαδρίτης έκανε παραγγελία από τον μεγάλο Ισπανό ζωγράφο, Πάμπλο Πικάσο, έναν πίνακα που θα εξέθετε τις θηριωδίες του Φράνκο. Έτσι λοιπόν, το 1937, ο Πικάσο δημιούργησε την Γκουέρνικα. Προχώρησε σε πλήθος πειραματισμών (π.χ. κατά τη διάρκεια των δοκιμών ο πίνακας ήταν έγχρωμος) πριν καταλήξει στον πίνακα που όλοι γνωρίζουμε σήμερα.

Η επιλογή μόνο δύο χρωμάτων και των αποχρώσεών τους (μαύρο και άσπρο) έγινε επειδή τα άλλα χρώματα δίνουν έστω μία στοιχειώδη ομορφιά στον πίνακα, ενώ ο ζωγράφος ήθελε να αποτυπώσει κυρίως τον πόνο, την απογοήτευση, τη δυστυχία και τη φρίκη που προκαλεί ο πόλεμος.

Ο Πικάσο χρησιμοποίησε συμβολική γλώσσα για να μεταφέρει τα μηνύματα που ήθελε.

Συνοπτικά, παρατηρούμε στα αριστερά μία γυναίκα – μητέρα, η οποία κρατάει στην αγκαλιά το νεκρό μωρό της, ενώ στο στόμα της είναι σχηματισμένη μία κραυγή φρίκης. Αρκετά κοντά της (από πάνω) απεικονίζεται ένας ταύρος, ο οποίος συμβολίζει το φασισμό και τη βιαιότητα και βλέπουμε ότι όλες οι φιγούρες είναι στραμμένες προς το μέρος του, όμως αυτός κοιτάζει έξω από τα δρώμενα ατάραχος.

Πιο χαμηλά, κείται το σώμα του νεκρού πολεμιστή. Είναι διαμελισμένος. Η φιγούρα αυτή συμβολίζει τη θυσία του ισπανικού λαού και είναι η μοναδική ανδρική φιγούρα, γιατί όλο το δράμα παίζεται από γυναίκες.

Στο κέντρο βρίσκεται η μορφή ενός αλόγου που χλιμιντρίζει από τον πόνο και φαίνεται να καταρρέει. Συμβολίζει τον πληγωμένο λαό που φωνάζει ζητώντας για βοήθεια.

Η γυναίκα με την λάμπα είναι η μορφή μίας γυναίκας που βγαίνει από το παράθυρο κρατώντας μία λάμπα πετρελαίου. Συμβολίζει τον ρόλο της συνείδησης και έρχεται σε αντιπαράθεση με την ηλεκτρική λάμπα που βλέπουμε μέσα στο μάτι, η οποία δεν φωτίζει, συμβολίζοντας τον ρόλο της Ευρώπης που δεν βοήθησαν.

Προς τα δεξιά του πίνακα απεικονίζεται μία γυναικεία μορφή που, φανερά τραυματισμένη, προσπαθεί να φύγει για να γλιτώσει από τον βομβαρδισμό. Τα τριγωνάκια που περιβάλλουν την πόρτα υποδηλώνουν ότι το σπίτι καίγεται, ενώ μία μορφή εκτινάσσεται από την έκρηξη.