Γιάννης Τσεπκεντζής: Γιατί οι δήμοι δεν διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην τοπική ανάπτυξη

Πριν τη θεσμική μου ενασχόληση με τα τοπικά ζητήματα του Δήμου, με προβλημάτιζε σχεδόν εμμονικά το εξής εύλογο ερώτημα: γιατί οι δήμοι δεν διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην τοπική ανάπτυξη, όπως θα περίμενε κανείς; Πρόκειται για τον θεσμό που βρίσκεται εγγύτερα στην κοινωνία και γι’ αυτό μπορεί να χαρτογραφεί τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τα ελλείμματα ενός τόπου με μεγαλύτερη άνεση, συγκριτικά με την κεντρική εξουσία.

Πίστευα, επίσης, ότι λόγω αυτής της άμεσης και αδιαμεσολάβητης σχέσης με την κοινωνία, η τοπική αυτοδιοίκηση θα μπορούσε με μεγάλη ευκολία να αναπτύσσει εργαλεία παρακολούθησης και αξιολόγησης των όποιων έργων, ικανών να διασφαλίζουν ποιότητα, αποτελεσματικότητα και ταχύτητα στην υλοποίηση τους.

Έπειτα από πολλά χρόνια συστηματικής ενασχόλησης με τα τοπικά στον δήμο Έδεσσας – Βεγορίτιδας, κατάλαβα ότι η απάντηση στο αρχικό μου ερώτημα είναι αρκετά σύνθετη. Ένα παραδοσιακά συγκεντρωτικό κράτος με έλλειψη διοικητικής συνέχειας, αλλεπάλληλες θεσμικές μεταβολές αποσπασματικού χαρακτήρα, διαρκείς τροποποιήσεις της νομοθεσίας που μόνο σύγχυση προκαλούν καθώς και άλλα προβλήματα οργανωσιακά και χρηματοδοτικά αποτελούν μέρος των εμποδίων που δεν επιτρέπουν την αυτόνομη και υγιή λειτουργία των δήμων.

Ωστόσο, αυτά συνθέτουν μόνο τη θεσμική διάσταση του προβλήματος, η οποία, εν πολλοίς, υπερβαίνει τους μεμονωμένους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Τόσα χρόνια, μετά λύπης μου έχω καταλάβει ότι το κατ’ εξοχήν πρόβλημα που δεν αφήνει την πόλη μου να ανασάνει, ξεκινά από τους ίδιους τους πολιτικούς δρώντες και τη σχέση που αναπτύσσουν με τον δήμο.

Αναφέρομαι στη νοσηρή σχέση ορισμένων αιρετών με τα αξιώματά τους, η οποία τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν την τοπική αυτοδιοίκηση σαν όχημα για την ικανοποίηση ιδιοτελών συμφερόντων και μόνο· μια σχέση που χτίζεται πάνω στα σαθρά θεμέλια πελατειακών δικτύων, ρουσφετολογικών συναλλαγών, εκφοβισμών και πάσης φύσεων μεθοδεύσεων· μια σχέση ικανή να παγιώσει συστήματα προνομίων για ορισμένους, ενώ η πόλη συνολικά ασφυκτιά σε έναν φαύλο κύκλο αδράνειας και αναποτελεσματικότητας.

Εδώ και καιρό ο δήμος Έδεσσας – Βεγορίτιδας έχει μετατραπεί σε ένα κλειστό κύκλωμα ίδιων επί δεκαετίες Δημοτικών Συμβούλων, οι οποίοι χαντακώνουν την πόλη και ζουν παρασιτικά εις βάρος της, στερώντας μας κάθε δικαίωμα στον εκσυγχρονισμό και στην ανανέωση προσώπων και οραμάτων. Δεν πρόκειται για μεμονωμένες αυθαίρετες συμπεριφορές, τις οποίες μπορεί εύκολα κανείς να τιθασεύσει, αλλά για ένα καθεστώς αυθαιρεσίας που οικοδομείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Άνθρωποι που έχουν καταστήσει την πολιτική επαγγελμα, χωρίς καμμία αποδεδειγμένη συνεισφορά στα κοινά, καταχρώνται τον ρόλο τους, μετατρέποντας τον δήμο σε θύλακα κακοδιοίκησης.

Ανορθολογική διαχείριση των πόρων με εξαιρετικά υψηλούς προϋπολογισμούς για υπηρεσίες που απαιτούν το μισό κόστος (π.χ. καθαριότητα), χαλαρή σχέση με τους κανόνες δικαίου, έπαρση και άρνηση ελέγχου, παγίωση και μεθόδευση καταστάσεων παρανομίας με ποικίλους τακτικισμούς και φυσικά αποσύνδεση από την πόλη, χωρίς καμία μέριμνα για στρατηγικό σχεδιασμό είναι κάποια από τα στοιχεία που συνθέτουν τη συμπεριφορά της απερχόμενης διοίκησης στον δήμο Έδεσσας-Βεγορίτιδας. Η υπηρεσία προς την πόλη έχει καταλήξει να περιορίζεται σε αποσπασματικά μπαλώματα και έργα βιτρίνας που ως μόνο σκοπό έχουν να ρίξουν στάχτη στα μάτια των κατοίκων.

Αυτό το απόστημα εξουσίας, λοιπόν, δηλητηριάζει κάθε προσπάθεια αναπτυξιακής ώθησης και ανανέωσης προσώπων, λειτουργώντας ενάντια στην αξιοκρατία και στον εκσυγχρονισμό. Πρόκειται για ένα διαβρωτικό καθεστώς που προσβάλλει τις αρχές της χρηστής και ορθολογικής διοίκησης, υπονομεύοντας την σωστή λειτουργία των στελεχών της. Δεν είναι τυχαίο ότι μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες των Ο.Τ.Α είναι η απορρόφηση και σωστή διαχείριση των κοινοτικών πόρων μέσω επιχειρησιακών προγραμμάτων της Ε.Ε, καθώς δεν υπάρχει πολλές φορές σχετική εκπαίδευση και επαρκής αριθμός εξειδικευμένου προσωπικού. Κατα τη γνώμη μου αυτό οφείλεται, εν πολλοίς, και στην εμπλοκή της πολιτικής ηγεσίας των δήμων ή στην αδιαφορία αυτής.

Για να μην αναφερθώ στη δυσπιστία που γεννά ένα τέτοιο παγιωμένο καθεστώς αυθαιρεσίας στους πολίτες, στους οποίους εδραιώνεται η εσφαλμένη άποψη ότι ‘’όλοι το ίδιο είναι’’. Η αποξένωση των ανθρώπων από τα πολιτικά πράγματα, εξάλλου, έχει την τάση να συντηρεί τέτοια φαινόμενα.

Ε λοιπόν, δεν είναι όλοι το ίδιο! Είμαστε και εμείς που δεν έχουμε αναπτύξει αυτή την βουλιμική σχέση με τον δήμο αλλά είμαστε αυτόνομοι επαγγελματικά και μόνο η ουσιαστική συνεισφορά είναι που μας ενδιαφέρει. Δεν αντιμετωπίζουμε την πόλη σαν κτήμα μας αλλά ως ένα πεδίο που πρέπει να υπηρετήσουμε, μέρος του οποίου αποτελούμε κι εμείς. Είναι καιρός πια αυτό το δυσλειτουργικό σύστημα να σπάσει, προκειμένου να απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις του τόπου· είναι καιρός να χτυπηθεί στη ρίζα του προκειμένου να ανασάνει και να ξεμπλοκάρει η πόλη από τη μιζέρια και τη στασιμότητα· να μπορέσει να θέσει επί τάπητος τα ζητήματα της ισόρροπης ανάπτυξης στον Δήμο, της οικονομίας και της λειτουργικής καθημερινότητας.

Είναι ανεπίτρεπτο πολεις σαν την Έδεσσα, με μέγιστα συγκριτικά πλεονεκτήματα και εξαιρετικό ανθρώπινο κεφάλαιο να σέρνονται αναπτυξιακά, βαδίζοντας χωρίς πυξίδα και σχέδιο. Είναι ανεπίτρεπτο μια πόλη προικισμένη με τέτοιο κάλλος, πλούσια σε φυσικούς πόρους και βλάστηση, να μην έχει βάλει πλώρη για την πλήρη περιβαλλοντική της αναμόρφωση και αειφόρο ανάπτυξη. Αντ’ αυτού την βλέπουμε να στέκει μετέωρη χωρίς καμία αναπτυξιακή ατζέντα και επιχειρησιακό σχέδιο για την τουριστική και οικιστική της αναβάθμιση, με τη μεγάλη μάζα του δυναμικού πληθυσμού της να την εγκαταλείπει για αλλού. Σε πείσμα αυτής της αδιέξοδης κατάστασης έχουμε καταθέσει μία αναλυτική και μελετημένη πρόταση που προωθεί την τοπική οικονομία αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη ταυτότητα και ιστορία της.

Είναι τώρα η ώρα, ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών, να δούμε την πραγματικότητα καθαρά και να ανατρέψουμε την υπάρχουσα νοσηρή κατάσταση. Υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές που δεν προσεγγίζουν την τοπική αυτοδιοίκηση σαν εργαλείο συσσώρευσης εξουσίας. Είναι καιρός να αναλάβουν άνθρωποι με πείρα και τεχνογνωσία γύρω από την οικονομία και τη σωστή οργάνωση ενός συστήματος διοίκησης· άνθρωποι που δεν ζουν σε μικρόκοσμο πολιτικών συναλλαγών και μεθοδεύσεων αλλά έχουν ανοιχτεί στην κοινωνία και έχουν δοκιμαστεί και ως επαγγελματίες και ως πολιτικά πρόσωπα.

** Ο Γιάννης Τσεπκεντζής είναι υποψήφιος δήμαρχος Έδεσσας.