Η ομάδα “Λόγου παίγνιον” έκανε τη μουσική παιχνίδι για τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού

Η ομάδα “Λόγου Παίγνιον” επιζητά την καλλιέργεια του λόγου, του ψυχικού και του πνευματικού κόσμου των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται. Ο τρόπος για να το πετύχει, είναι το παιχνίδι. Η τελευταία δράση αφορούσε τη διερεύνηση της σημασίας της μουσικής παρέμβασης, σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Τα αποτελέσματα ήταν θαυμαστά.

Το News 24/7 μίλησε με τον επικεφαλής της δράσης, Παναγιώτης Τσιρίδης, ο οποίος έχει σπουδάσει μουσική και συμβουλευτική ψυχολογία, εργάζεται ως μουσικοπαιδαγωγός, στην πρωτοβάθμια δημόσια εκπαίδευση και σχεδιάζει εκπαιδευτικά προγράμματα για μουσεία και άλλους φορείς. Του ζητήσαμε να μας συστήσει την ομάδα “Λόγου Παίγνιον”.

Μάθαμε πως “δημιουργήθηκε το 2012, από τους Παναγιώτη Τσιρίδη, Έλενα Λάμπρου και Δώρα Θανοπούλου. “Συναντηθήκαμε στο Ελληνικό Παιδικό Μουσείο. Εκείνες παρακολουθούσαν το ετήσιο σεμινάριο για την παιδαγωγική γύρω από τα μουσεία που αφορά μουσειοπαιδαγωγούς -ή όπως τους αναφέρει το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο για ερμηνευτές μουσείων. Εγώ ήμουν ο εισηγητής σε αυτό το σεμινάριο, στο μάθημα που αφορά τη μουσική και το πώς συνδέεται με τις υπόλοιπες τέχνες, ως προς τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων”.

Εκείνη την εποχή, ο Παναγιώτης ενδιαφερόταν να διευρύνει τις δραστηριότητες του, σε σχέση με τα προγράμματα για τα σχολεία. “Να ασχοληθώ με το τρίπτυχο γλώσσα, τέχνες και παιδί. Συμφωνήσαμε λοιπόν, με την Έλενα και τη Δώρα, οι οποίες ήταν πιο ειδικές στην οργάνωση και τη διοίκηση -είναι απόφοιτες της ΑΣΟΕ, σε διαφορετικές κατευθύνσεις-, να κάνουμε αυτήν τη ΜΚΟ”.

Από το 2012 λοιπόν, δημιουργούν προγράμματα για πολλούς φορείς “τους κύριους πολιτιστικούς της χώρας, όπως είναι το Μέγαρο Μουσικής, το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και το Ίδρυμα Θεοχαράκη, αλλά και για άλλους φορείς, όπως η ΕΣΗΕΑ”. Στην ομάδα ανήκουν παιδαγωγοί, ψυχολόγοι, καλλιτέχνες και εμψυχωτές, οι οποίοι σχεδιάζουν και πραγματοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα και θεατρικές παραστάσεις για μαθητές όλων των βαθμίδων, καθώς και σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και γονείς.

“Επιζητούμε την καλλιέργεια του λόγου, του ψυχικού και πνευματικού δηλαδή, κόσμου του κοινού στο οποίο απευθυνόμαστε, και ο τρόπος μας για να το πετύχουμε είναι το παιχνίδι. Αντικείμενο είναι τα κοινωνικοπολιτικά προγράμματα παρέμβασης στην κοινωνία, σε θέματα που αφορούν τη δημιουργική συνύπαρξη και πώς αυτή βάζει, με τον τρόπο της -από μόνη της- ηθικές αρχές και αξίες”. Στο σχόλιο “άγνωστες έννοιες” απάντησε λέγοντας πως “επειδή ακριβώς είναι άγνωστες, δεν μπορούν να γίνουν γνωστές μέσω της νουθεσίας. Η δημιουργία είναι που τις κάνει οικείες, όπως κάνει οικεία την αποδοχή των άλλων”.

Φτάσαμε κάπως έτσι στο 2017, οπότε ο Παναγιώτης είχε μια νέα αναζήτηση: “Η δική μου παιδεία και καλλιτεχνική ενασχόληση έχει να κάνει με τα πεδία των τεχνών και της ψυχανάλυσης. Στα πολλά χρόνια που εργάζομαι ως μουσικοπαιδαγωγός έχει συμβεί να έχω συναντήσει παιδιά με διάφορες δυσκολίες είτε ψυχοσυναισθηματικές, είτε παθολογικές είτε νοητικές. Η εμπειρία αυτή σε συνδυασμό με σχετικές σπουδές και σεμινάρια στον τομέα της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης με οδήγησαν το 2015 στην ημερίδα που οργάνωσε το Κέντρο Ημέρας για το παιδί «Το Λιθαράκι» του Νοσοκομείου Παίδων Π. & A. Κυριακού, στο πλαίσιο της συμπλήρωσης των δέκα χρόνων λειτουργίας του κέντρου. Στη συνέχεια ήρθα σε επαφή με την κυρία Μαργαρίτα Νικολαΐδου και τον κύριο Άρη Παπαγεωργίου, οι οποίοι διευθύνουν το Κέντρο Ημέρας. Αναζητήσαμε τον τρόπο να συνεργαστούμε και να βρούμε το πώς θα συμπράξουμε ώστε να δούμε πώς η μουσική μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παρέμβαση -όχι μόνο ως θεραπευτικό εργαλείο. Πώς μπορεί να συμβάλει στους στόχους του Κέντρου Ημέρας που είναι θεραπευτικοί”.

Έτσι προέκυψε η δράση για τη διεύρυνση της σημασίας της μουσικής παρέμβασης, σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, που αποτέλεσε μέρος του 2ου κύκλο του προγράμματος “Σημεία Στήριξης”, πρωτοβουλία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, του ΤΙΜΑ Κοινωφελούς Ιδρύματος, του κοινωφελούς οργανισμού Hellenic Hope και του Ιδρύματος Μποδοσάκη για την ενίσχυση καινοτόμων κοινωνικών πρωτοβουλιών με έμφαση στην υποστήριξη δράσεων μικρής κλίμακας και μέγιστου κοινωνικού αντίκτυπου.

Η ιδέα της παρέμβασης

“Το τι μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί, σε ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες ή σε αυτό που αναφέρεται ως φάσμα του αυτισμού, φαίνεται να είναι ένα ζήτημα σύνθετο και σε ένα ορισμένο βαθμό, αδιευκρίνιστο” λέει ο Παναγιώτης, “εν τούτοις, όταν ένα τέτοιο παιδί φτάσει σε μια θεραπευτική δομή, θα αναζητηθεί το ιατρικό και το οικογενειακό ιστορικό, ώστε οι άνθρωποι που το υποδέχονται να μπορέσουν να κατανοήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον ίδιο και την ιστορία του.

Οι στόχοι του προγράμματος, όπως κατατέθηκαν στην αρχική πρόταση, ήταν 1) η ενίσχυση της θεραπευτικής παρέμβασης σε παιδιά, στο φάσμα του αυτισμού, 2) η αξιολόγηση της παρέμβασης στις ομάδες των παιδιών, σε σχέση με τη ψυχική τους ανάπτυξη και την κοινωνικότητα τους. Συμφωνήθηκε πως το πρόγραμμα δεν θα είχε τη θεραπεία ως άμεσο στόχο, αλλά την προσπάθεια δημιουργίας χώρου, όπου θα μπορούσε να αναπτυχθεί το παιχνίδι και η δημιουργικότητα. Η προσδοκία ήταν να μπορέσει να αναπτυχθεί ένας ενδιάμεσος μεταβατικός χώρος όπου το παιδί και ο μουσικοπαιδαγωγός να καταφέρουν να
συναντηθούν παίζοντας με τη μουσική και τα μουσικά όργανα”.

Επιλέχθηκαν τα ταμπουρίνα -με φυσικό δέρμα σε διάφορες διαμέτρους-, τα ξυλόκουτα, διάφορες μαράκες και σείστρα, ντέφια, χρωματιστοί ηχητικοί σωλήνες, πιατίνια με έναν ειδικό γερανό για ντραμς όπου μπορούσαν να αναρτηθούν μέχρι και τρία μαζί, ένα καχόν, ένα ξυλόφωνο, ένα μεταλλόφωνο και μια καλή ποικιλία από μπακέτες. Εκτός από τα μουσικά όργανα, στο πρόγραμμα χρησιμοποιήθηκαν διάφορα χρωματιστά υφάσματα για θεατρικό παιχνίδι και ένα καλό ηχοσύστημα για τις μουσικές ακροάσεις.

Το παιχνίδι λειτούργησε εξαιρετικά, ώστε το παιδί να δημιουργήσει πρώτα σχέση με τον εαυτό του

Τα παιδιά που μετείχαν στη δράση που διήρκεσε λίγους μήνες, ήταν πολλά. Ο μεγαλύτερος αριθμός συναντήσεων με κάθε παιδί ήταν μόλις δέκα. “Εν τούτοις, σε αυτό το σύντομο διάστημα όλα τα παιδιά ανταποκρίθηκαν αρκετά θετικά στη μουσική παρέμβαση κάνοντας σημαντικά βήματα, σε ό,τι αφορά την ικανότητα τους να παίζουν, να επικοινωνούν με άλλους και να συμμετέχουν δημιουργικά στις δραστηριότητες -είτε με τους παρεμβαίνοντες, είτε με άλλα παιδιά της ομάδας.

Έχει αποδειχθεί πολλαπλώς και από πολλές ειδικότητες, πως η μουσική βοηθά παιδιά, στο φάσμα του αυτισμού. Εμείς κινηθήκαμε σε πιο ψυχαναλυτικό πλαίσιο. Προτεραιότητα ήταν η ποιοτική αξιολόγηση. Όχι η μουσικοθεραπεία, αλλά μέσω της μουσικής να αναπτύξουμε το παιχνίδι. Αν ένα παιδί είναι σε προβληματική ψυχώσεως ή στο φάσμα του αυτισμού, μέσω του παιχνιδιού μπαίνει στον κόσμο του συμβολικού. Γεφυρώνει δηλαδή, αυτό που φαίνεται να είναι προβληματικό και το παιχνίδι έρχεται να εισάγει το συμβολικό. Είναι λειτουργία που βάζει και τη γλώσσα στη μέση, μαζί με τη δημιουργική συνάντηση με τον άλλον. Εδώ υπάρχει ένα έλλειμμα, όταν έχουμε παιδιά που έχουν αυτήν τη δυσκολία -όπως και αν την ερμηνεύσει κάποιος. Το παιχνίδι λειτουργεί εξαιρετικά σημαντικά, ώστε το παιδί να αποκτήσει εικόνα υποκειμένου. Άρα, να δημιουργήσει πρώτα σχέση με τον εαυτό του, με τον άλλον ως καθρέφτη και μετά με την υπόλοιπη κοινωνία”.

Τα αποτελέσματα του 2ου κύκλου και η έναρξη του 3ου

Σήμερα (Πέμπτη 22/3), στις 12.30 θα πραγματοποιηθεί στο Σεράφειο (εκθεσιακός χώρος) η παρουσίαση των αποτελεσμάτων για το 2ο κύκλο του προγράμματος “Σημεία Στήριξης”. Συνολικά χρηματοδοτήθηκαν 19 δράσεις – 8 για την κοινωνική ενσωμάτωση ατόμων με αναπηρία (ΚΙΛ), 8 για την υποστήριξη για την Τρίτη Ηλικία (ΤΙΜΑ) και 3 για την ενίσχυση οργανώσεων παιδικής προστασίας. Οι 19 φορείς ενισχύθηκαν οργανωτικά μέσω του Social Dynamo του Ιδρύματος Μποδοσάκη.

Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης θα ανακοινωθεί η έναρξη του τρίτου κύκλου του προγράμματος (24 χρηματοδοτούμενες δράσεις) στον οποίο θα συμμετέχουν επίσης ως χρηματοδότες το «Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου» και το «Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη». H διαδικασία υποβολής αιτημάτων θα ξεκινήσει 22 Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί 31 Μάϊου. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα και τις προηγούμενες δράσεις ΕΔΩ.