Αγάπα το κελί τους

Δάνειο ο τίτλος, ή μάλλον παρμένος από πρωτότυπο που αυθαίρετα παραποιώ. Πρόκειται για τη φράση του Νίκου Ζαχαριάδη και τον τίτλο “Αγάπα το κελί σου. Ιστορίες φυλακής”* του βιβλίου του ακαδημαϊκού δασκάλου Δημήτρη Κώνστα. Γράφτηκε μετά από τον εγκλεισμό του ίδιου συγγραφέα – καθηγητή στη φυλακή, όταν καταδικάστηκε μετά από δίκη κατά την οποία είχε παραβιαστεί το τεκμήριο αθωότητάς του, όπως αναγνωρίστηκε από πολύ σημαντική στο διεθνές πλαίσιο απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.** Το ιστορικό, για όποιον θελήσει να μάθει περισσότερα, το θυμίζει στον Πρόλογό του στο ίδιο βιβλίο ο Χριστόφορος Αργυρόπουλος, κορυφαίος δικηγόρος (για σειρά ετών Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων) και υπερασπιστής του στο δικαστικό του δράμα.

Ακριβώς την αντιστροφή της προτροπής μου ενέπνευσε το βιβλίο του Δ. Κώνστα. Η κυβέρνηση αγαπά το κελί “τους”, τα κελιά των άλλων, την επιβολή εγκλεισμού. Οι εγκέφαλοι της κυβέρνησης καλούν τα μέλη της (που κι από αυτά κάποια επιτηρούνται, όπως δείχνει το σκάνδαλο των υποκλοπών) και τους ψηφοφόρους να λατρεύουν διαρκώς την ποινή ως μέσο για τη διαχείριση όλων των κοινωνικών θεμάτων. Αρκεί βέβαια να μην συμβεί κατ’ εξαίρεση στη θέση του κατηγορουμένου να βρεθούν κάποιοι δικοί τους. Βροχή τα παραδείγματα:

Καταγράφεται μακρόχρονη έξαρση της νεανικής παραβατικότητας; *** Ξαφνικός τριπλασιασμός του αριθμού των κρατουμένων ανηλίκων στις φυλακές μέσα σε ένα χρόνο (2024 – 2025) και “το εξαφανίσαμε το πρόβλημα”!

Διαμαρτύρονται οι φοιτητές για την υποχρηματοδότηση και συρρίκνωση του δημόσιου πανεπιστημίου; Απλή η συνταγή: Εκμεταλλευόμαστε το φαινόμενο των ελάχιστων και συνήθως άσχετων με το πανεπιστήμιο κουκουλοφόρων ταραξιών και απειλούμε τους φοιτητές (άλλοι φταίνε – άλλοι πληρώνουν!) με ποινές αποκλεισμού από τις σπουδές τους ήδη από τη στιγμή της σύλληψης. Θα έλεγα δρακόντειο μέτρο, αλλά δεν θέλω να αδικήσω το Δράκοντα που εισήγαγε πάντως διαβαθμίσεις ποινής ανάλογα με την υπαιτιότητα. Εδώ και τώρα πλέον παραβιάζονται βάναυσα το τεκμήριο αθωότητας (αφού τη στιγμή της σύλληψης τίποτε ακόμη δεν έχει ερευνηθεί και αποδειχθεί) και η αρχή της αναλογικότητας. Αν βρεθεί φοιτητής δίπλα στους ταραξίες, η διακοπή των σπουδών του εξαιτίας μιας στιγμιαίας βιαιοπραγίας ή εξύβρισης μπορεί να έχει ως και ισόβια επίπτωση σταδιοδρομίας, πράγμα τελείως δυσανάλογο. Επιπλέον, ο αποκλεισμός από την εκπαίδευση απομακρύνει τον τιμωρούμενο από τη συνθήκη της κοινωνικής ενσωμάτωσης και νομιμοφροσύνης. Αποτέλεσμα; Εμπλοκή στην παραβατικότητα των αποκλειόμενων και αλυσιδωτά επιβάρυνση της ασφάλειας του μέσου πολίτη.

Τρίτο ενδεικτικό παράδειγμα: Αυξάνονται η διακίνηση ναρκωτικών από εξαρτημένους και όλα τα σχετικά με ναρκωτικά εγκλήματα; Ασκείται κριτική στο νεοφιλελεύθερο συντηρητισμό; Νάτην πάλι η λύση: Διαλύεται ο οργανισμός (Ιθάκη στην αρχή, ΚΕΘΕΑ αργότερα) που προσέφερε για σαράντα σχεδόν χρόνια αποτελεσματικές θεραπείες απεξάρτησης. Διάφανος ο λαϊκισμός: Τί χρειάζονται οι αυτοδιοικούμενες θεραπευτικές κοινότητες; Κανένα “δικό μας” επιχειρηματικό χώρο, εργολαβικό, φαρμακευτικό, κλινικό δεν τροφοδοτούν. Στηρίζονται μόνο στην αυτοδιοίκηση, στην κινητοποίηση των χρηστών και στην εθελοντική δουλειά των ίδιων και των γονιών. Καταργούμε λοιπόν την αυτοδιοίκηση – θεραπευτική μέθοδο του ΚΕΘΕΑ κι ας είχε καταξιωθεί παγκόσμια ακόμη και από τον ΟΗΕ που το είχε ορίσει Σύμβουλό του. Κρατικός αποκλεισμός μεθόδου θεραπείας! Καταργούμε στη συνέχεια τον ίδιο τον οργανισμό, κι ας αγαπούσε όλη η Ελλάδα την Ιθάκη της κι ας είχαν σωθεί με το έργο τους ως τώρα χιλιάδες άνθρωποι με την απομάκρυνσή τους από τις πιάτσες. Ας ξαναεμφανιστεί το φαινόμενο των γονιών που χωρίς λύση και αυτογνωσία επιτίθενται απελπισμένοι στα ίδια τα παιδιά τους, ας πολλαπλασιαστούν τα θύματα. Αρκούν οι ποινές, αυτή η επιτυχημένη κατά τα έξυπνα εργαλεία των τεχνοολιγαρχών συνταγή ψηφοθηρίας.

Γίνεται ολοφάνερο εντωμεταξύ το ναυάγιο της ποινολαγνείας, το πλήγμα στην ασφάλεια του πολίτη: Τα φαινόμενα νεανικής βίας συνεχίζονται, τα “χρήσιμα” και σε επιλεγμένες συγκυρίες επεισόδια στους πανεπιστημιακούς χώρους επίσης, ενώ η επίπτωση της ουσιαστικής κατάργησης των δομών απεξάρτησης στα πεζοδρόμια ακόμη εκκρεμεί. Άλλωστε, τα συστημικά μέσα αποσιωπούν το ναυάγιο της ποινής, δείχνουν μαγικές εικόνες, οι ανησυχητικές στατιστικές εσκεμμένα παραμελούνται και ο τηλεθεατής του “καναπέ” δεν καταλαβαίνει τίποτε.

Θρίαμβος του ποινικού λαϊκισμού. Τραγωδία της κοινωνίας των πολλών, της δημοκρατίας, της ελευθερίας. Ως πότε;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Εκδόσεις Παπαζήση, 2021.

**EΔΔΑ 24.5.2011, Konstas κατά Ελλάδος.

*** Ε. Φυτράκη, «Πολλά παιδιά στα κελιά»: Μια κυβερνητική επιλογή, άρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών 10/5/2025.