Μια αντίληψη που απειλεί την Δημοκρατία

Το σημερινό πρωτοσέλιδο της Εφημερίδας των Συντακτών, περιγράφει με τον πλέον εύστοχο τρόπο το θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας. Σε μέτρηση της κοινής γνώμης που διενήργησε η εταιρεία Prorata οι ίδιοι οι πολίτες αμφισβητούν την αναγκαιότητα της απόλυτης προστασίας των θεσμών.

Με ή χωρίς μνημόνιο και υπό οποιεσδήποτε οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, η αντίληψη αυτή μοιάζει να απειλεί τη δημοκρατία. Πολλώ δε μάλλον αν όλ’ αυτά συμβαίνουν σε ένα περιβάλλον πόλωσης και διαρκούς επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. 

Το ερώτημα που θέτει η εταιρεία δημοσκοπήσεων με αφορμή τις εξελίξεις στην υπόθεση Novartis (σκάνδαλο όπως το χαρακτηρίζει η εφημερίδα), είναι το εξής: “Μεταξύ των δύο στόχων, εσείς ποιό πιστεύετε ότι είναι ο πιο σημαντικός”; Οι επιλογές που δίδονται είναι δύο: Η κάθαρση και η προστασία των θεσμών, με την κάθαρση να λαμβάνει το 60% των απαντήσεων και τους θεσμούς να υποστηρίζονται μόλις από το 30% ενώ υπάρχει και ένα 10% που “δεν ξέρει, δεν απαντά”!

Είναι προφανές ότι το ερώτημα διλημματικού χαρακτήρα, θα παρήγαγε και απαντήσεις υπέρ της κάθαρσης. Οι πολίτες συναισθηματικά φορτισμένοι από το πολιτικό κλίμα αλλά και έχοντας νωπές τις μνήμες από τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα του πρόσφατου παρελθόντος, είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν λίγη ή περισσότερη από την προστασία των θεσμών, προκειμένου να υπάρξει επιτέλους κάθαρση. 

Η κάθαρση όμως χωρίς ανεξάρτητους και ισχυρούς θεσμούς είναι απλά μια φενάκη. Οι ίδιοι οι θεσμοί είναι οι μηχανισμοί που μπορούν να αποτρέψουν φαινόμενα διαφθοράς. Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλες τις χώρες όπου υπάρχει αμφισβήτηση ή κατάλυση των θεσμών, τα φαινόμενα διαφθοράς πολλαπλασιάζονται.

Φαίνεται ότι οι πολίτες ξέχασαν γρήγορα ηγέτες τύπου Τσαουσέσκου ή Πινοσέτ αν προτιμάτε. Δεν νοιάζονται ούτε καν για τα αποτελέσματα της διάλυσης των θεσμών από τον Μαδούρο. Αν όμως από το 1748 που ο Μοντεσκιέ δημοσίευσε το “Πνεύμα των Νόμων” μέχρι σήμερα δεν μπορέσαμε να αντιληφθούμε την σημασία της διάκρισης των εξουσιών για το πολίτευμα, κάτι στραβό συμβαίνει στη χώρα. 

Έχοντας απογοητευθεί από τις επιδόσεις των θεσμικών οργάνων της πολιτείας, οι πολίτες μοιάζουν πρόθυμοι να ανταλλάξουν λίγη η περισσότερη από την ισχύ και ανεξαρτησία τους, δοκιμάζοντας μια άλλη μορφή επιβολής του νόμου. Ποιος όμως θα είναι αυτός που θα αποφανθεί τελικά για τα σκάνδαλα ή για την υπόθεση Novartis, αν όχι η δικαιοσύνη; Σε μια χώρα καθημαγμένη από τις άστοχες πολιτικές δεκαετιών, τέτοιοι πειραματισμοί είναι επικίνδυνοι. 

Το ερώτημα “θεσμοί ή κάθαρση”, είναι ένα ψευτοδίλημμα, για να δανειστώ την αγαπημένη φράση του ΚΚΕ. Ασχέτως αν έπρεπε ή όχι να τεθεί, οι πολίτες μοιάζουν πρόθυμοι να απαντήσουν και η απάντηση που δίνουν είναι εφιαλτική. Η προστασία των θεσμών δεν μπορεί να τίθεται υπό αμφισβήτηση. Είναι η βάση του πολιτεύματος και η δικλείδα που μας προστατεύει από αυθαιρεσίες των κυβερνώντων, των ισχυρών ή ακόμη και των σκευωρών. Αν θέλουμε πραγματική κάθαρση, μόνη μας επιδίωξη θα πρέπει να είναι η ενίσχυση των θεσμών. Δημοκρατία χωρίς θεσμούς πραγματικά δεν νοείται.

(Φωτογραφία: Sooc)

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 24/7 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).