Μέσα στον καταυλισμό της Μόριας: ‘Καλώς ήρθατε στη φυλακή’

(Φωτογραφίες: Νίκος Παλαιολόγος, Sooc.gr)

«Καλώς ήρθατε στη φυλακή» έχει γράψει κάποιος στον τσιμεντένιο τοίχο του καταυλισμού της Μόριας στη Λέσβο. Το Έθνος, πέρασε από την εσωτερική πλευρά και κατέγραψε τις συνθήκες στις οποίες ζουν 6.500 πρόσφυγες, σε έναν καταυλισμό χωρητικότητας 2.300 ανθρώπων.

Έχουν περάσει πάνω από 2 χρόνια από όταν διάσημοι χολιγουντιανοί αστέρες, πολιτικοί αλλά και θρησκευτικοί ηγέτες ξεκίνησαν να επισκέπτονται τον καταυλισμό στη Μόρια της Λέσβου. Μπορεί πλέον τα φώτα της δημοσιότητας να έσβησαν, ο πληθυσμός του όμως αυξάνεται σταθερά και η έλλειψη προετοιμασίας οδήγησε και πάλι τους πρόσφυγες να κοιμούνται σε σκηνές, με τον χειμώνα να είναι ήδη εδώ.

Περνώντας την είσοδο του καταυλισμού βρισκόμαστε μπροστά σε μικρές καλοκαιρινές σκηνές, οι οποίες στερεώνονται πάνω σε ξύλινες παλέτες προκειμένου να μην πλημμυρίζουν όταν βρέχει. Μέσα κοιμούνται οικογένειες, μικρά παιδιά ακόμη και βρέφη. Οι σκηνές δεν ήταν τόσες μέχρι το πρόσφατο παρελθόν, όμως με τις αφίξεις να έχουν αυξηθεί κατακόρυφα  τα κοντέινερ έχουν πλέον γεμίσει ασφυκτικά. «Δεν μπορείς να ζήσεις εδώ. Τώρα που ήρθε πάλι ο χειμώνας δεν ξέρεις πώς να ζεσταθείς» λέει ο 37χρονος Πίσβα που μένει στη Μόρια από τον Σεπτέμβριο του 2016. Ο Κούρδος, πρώην ξυλουργός από το Ιράκ, κοιμόταν μέχρι τον Ιούλιο σε κοντέινερ το οποίο όμως έχει πλέον γεμίσει ασφυκτικά.

Μέσα στις μεγάλες σκηνές της Ύπατης Αρμοστείας και του Ερυθρού Σταυρού, μπορεί κανείς να διακρίνει γκαζάκια για μαγείρεμα και παλιά ηλεκτρικά μάτια αμφιβόλου ποιότητας που έχουν αγοράσει οι πρόσφυγες. Η κατάσταση στις τουαλέτες είναι ντροπιαστική, ενώ στα σύρματα, πάνω από τα σκουπίδια που βρίσκονται παντού, βρίσκονται απλωμένα ρούχα για να στεγνώσουν από τη βροχή.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, οι ευάλωτες κατηγορίες προσφύγων, δηλαδή οι οικογένειες, οι μόνες γυναίκες και περίπου 400 ασυνόδευτα παιδιά, ζουν σε τρεις διαφορετικές προστατευμένες ζώνες αλλά στην πράξη κάτι τέτοιο δεν εφαρμόζεται. Τον έλεγχο στις πόρτες των προστατευόμενων ζωνών τον κάνουν μέλη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, ωστόσο «Είναι πολύ δύσκολο να γίνει έλεγχος με τόσο κόσμο να κυκλοφορεί. Αν κάποιος σπρώξει τον άνθρωπο που βρίσκεται στην πόρτα και επιχειρήσει να μπει, τι θα ακολουθήσει; Αν αντισταθεί θα προκληθεί σύρραξη» λέει ένας από τους εργαζόμενους.

Οι εξεγέρσεις και οι εντάσεις κάθε άλλο παρά σπάνιες είναι στη Μόρια. Αυτό άλλωστε προδίδουν και τα σπασμένα παράθυρα των γραφείων στους χώρους πρώτης υποδοχής. Πριν από μερικές ημέρες, νεαροί πρόσφυγες που διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες διαβίωσης επιτέθηκαν στα κοντέινερ της Ύπατης Αρμοστείας και στην Αστυνομία.

Έξω από την Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής, ένα παιδί περίπου 10 χρονών έχει σκαρφαλώσει σε ύψος μεγαλύτερο των 3 μέτρων και, βάζοντας τα χέρια του μέσα από τα συρματοπλέγματα, περνάει πάνω από την σιδερένια πόρτα. Λίγα μέτρα πιο μακριά, έξω από την υπηρεσία Ασύλου, συνωστίζονται δεκάδες άνθρωποι οι οποίοι κρατώντας τα χαρτιά τους περιμένουν για συνέντευξη.  Ένας από τους πρόσφυγες μόλις αντιλαμβάνεται τον φωτογραφικό φακό σταυρώνει τα χέρια του πάνω από το κεφάλι του. Εκείνο είναι το σημείο από το οποίο έχουν ξεκινήσει οι περισσότερες εξεγέρσεις, με τους πρόσφυγες να χρεώνουν τον εγκλωβισμό τους στην καθυστέρηση των διαδικασιών για το άσυλο.

Μετά τις επιθέσεις με πέτρες, τα γραφεία της υπηρεσίας Ασύλου καλύφθηκαν με στέγαστρο. Η EASO απέσυρε τους περισσότερους από τους εργαζομένους της καθώς τα ευρωπαϊκά κράτη από τα οποία προέρχονται δεν δέχονταν να τους στείλουν μέσα στον καταυλισμό, χαρακτηρίζοντας ως πολύ χαμηλά τα επίπεδα ασφάλειας, με αποτέλεσμα πλέον να έχουν μεταφερθεί σε άλλο κτίριο στην Μυτιλήνη. Σύντομα μάλιστα, στο ίδιο κτίριο θα μεταφερθεί και ένα μέρος της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου.

«Δεν υπάρχει κάτι να κάνεις όλη την ημέρα. Έτσι, αρκετοί πίνουν αλκοόλ. Κυκλοφορούν μέχρι και ναρκωτικά» εξηγεί ο Κούρδος, Πίσβα. Ορισμένοι από τους «κατοίκους» του καταυλισμού, έχουν στήσει πάγκους πουλώντας καφέ, νερό ή τσιγάρα δίπλα στον χώρο διανομής του φαγητού. Οι διαμαρτυρίες για την ποιότητά των γευμάτων είναι συχνές, με τους υπευθύνους του καταυλισμού να διαβεβαιώνουν πως η ποιότητά ελέγχεται συνεχώς και η ποσότητα  είναι αρκετή για όλους.

Η Μόρια έχει εξελιχθεί πλέον στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Λέσβου μετά την Μυτιλήνη. Ο διοικητής του καταυλισμού, Γιάννης Μπαλμπακάκης  τονίζει πως «Έρχονται καθημερινά βάρκες. Δεν μπορούμε να αφήσουμε κανέναν απ’ έξω. Όσοι βρισκόμαστε εδώ δουλεύουμε ασταμάτητα για να διαχειριστούμε την κατάσταση, πρέπει όμως να υπάρξει άμεσα αποσυμφόρηση». Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση είναι ασφυκτική, πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μιλώντας στο «Έθνος», επιμένουν πως «Το πέρασμα των προσφύγων στην ενδοχώρα δίνει το μήνυμα στους διακινητές να αυξήσουν ξανά τις ροές. Η λύση είναι να γίνουν πιο αποτελεσματικές οι διαδικασίες εξέτασης του ασύλου».

Από την πλευρά του, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, αναγνωρίζει πως οι συνθήκες είναι κακές τονίζοντας πως τον Νοέμβριο έφυγαν από τη Μόρια 1.600 πρόσφυγες. Όπως επισημαίνει, γίνονται κινήσεις για μετακίνηση στην ενδοχώρα ανθρώπων που δεν εμπίπτουν στην συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και για αντικατάσταση των σκηνών με κοντέινερ, ενώ ασκείται πίεση προς τους ξενοδόχους να δεχτούν πρόσφυγες στους χώρους τους για τον χειμώνα, αφήνοντας παράλληλα αιχμές για «μη φιλική» στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Για την ώρα πάντως, οι συνεχείς αναταραχές έχουν οδηγήσει αρκετούς από τους πρόσφυγες να εγκαταλείψουν τους χώρους του καταυλισμού και να μεταφερθούν στο διπλανό ελαιώνα. Όπως ο 20χρονος Μοχάμεντ, πρώην ποδοσφαιριστής στο Ιράκ, που έφτασε με βάρκα στη Λέσβο τον Αύγουστο. Κοιμάται σε μια σκηνή μαζί με έναν μικρό αδέσποτο σκύλο, ζωγραφίζει σε ένα μπλοκ και ακούει μουσική από το κινητό του. Όπως λέει, δεν αντέχει τις φασαρίες μέσα στον καταυλισμό και από τη στιγμή που έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει κοντέινερ, μένει στο διπλανό χωράφι, το οποίο όμως σε κάθε βροχή γεμίζει με λάσπες.