Δ. Χριστόπουλος: Συγκροτείται μία ελληνο-αλβανικότητα που σπάει τη μονολιθική έννοια του έθνους

Ο Κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου, Δημήτρης Χριστόπουλος βρέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα με ομάδα φοιτητών του, παιδιών Αλβανών μεταναστών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα, στην Αλβανία.

Στο πλαίσιο αυτής της επίσκεψης έκανε διαλέξεις στο Μεσογειακό Πανεπιστήμιο των Τιράνων με το οποίο το Πάντειο βρίσκεται σε συνεργασία με κινητικότητα εκπαιδευτικού προσωπικού και φοιτητών, παρουσιάστηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές και έκανε συναντήσεις όπου προώθησε το ντοκυμαντέρ του NEWS 24/7 που παρουσιάστηκε στην Ελλάδα πριν λίγους μήνες σχετικά με τη συγκρότηση μιας κοινής ελληνο-αλβανικής ταυτότητας που γεννιέται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια μέσα από τις διαδικασίες κοινωνικοποίησης και ενσωμάτωσης της δεύτερης και τρίτης γενιάς Αλβανών μεταναστών.

Το ντοκιμαντέρ

Ακολουθεί συνέντευξη του Έλληνα καθηγητή στο αλβανικό site fjala.al:

Κύριε Χριστόπουλε, τι σας φέρνει στην Αλβανία αυτή τη φορά; Λέω «αυτή τη φορά» γιατί γνωρίζω ότι είστε τακτικός επισκέπτης της χώρας μας.

Καλά τα λέτε. Αγαπώ την Αλβανία και, όσο μπορώ, παλεύω να την γνωρίζω. Με ενδιαφέρει η κοινωνία της, η φύση της, ο πολιτισμός της, η ιστορία της, η πολιτική της. Με ενδιαφέρουν όμως κυρίως οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι εδώ – αυτοί οι λίγοι που έμειναν – με ενδιαφέρει όμως και η αλβανική διασπορά με την οποία, όπως αντιλαμβάνεστε έρχομαι σε τακτική επαφή στην Ελλάδα.

Ως καθηγητής στο Πάντειο ποια είναι η εμπειρία σας με Αλβανούς φοιτητές;

Διδάσκω στο Πάντειο από το 2000. Τότε δεν υπήρχαν παιδιά Αλβανών μεταναστών που να σπουδάζουν ακόμη. Τα πρώτα παιδιά εμφανίστηκαν λίγο λίγο στα μέσα της δεκαετίας του 2000 περίπου και από τότε ολοένα και πληθαίνουν. Όσο η κοινότητα των αλβανικής καταγωγής φοιτητών πληθαίνει, τόσο πιο αόρατη γίνεται καθώς τίποτε δεν την διακρίνει από τους υπολοίπους. Εδώ και πολλά χρόνια, μόνο στις εξετάσεις – όταν βλέπω το δελτίο φοιτητικής ταυτότητας – καταλαβαίνω από το όνομα ότι το παιδί είναι από την Αλβανία. Οι επιδόσεις τους είναι ίδιες με τα υπόλοιπα – ενίοτε καλύτερες μάλιστα διότι έχουν μάθει στη σκληρή δουλειά- το ντύσιμό τους και οι συνήθειες πανομοιότυπες και φυσικά τα ελληνικά τους είναι όπως όλων των Ελλήνων.

Σε βάρος των αλβανικών τους;

Κοιτάξτε, αυτό αφορά την κάθε οικογένεια. Υπάρχουν οικογένειες Αλβανών στην Ελλάδα που έσπρωξαν τα παιδιά τους στα ελληνικά και τα αγγλικά ως την αναγκαία γλώσσα που όλοι πρέπει να μιλάμε σήμερα σε βάρος των αλβανικών. Υπάρχουν παιδιά που είναι απολύτως δίγλωσσα και υπάρχουν και παιδιά – αλλά αυτά είναι εμφανώς λιγότερα – των οποίων τα ελληνικά φαίνονται ότι είναι δεύτερη γλώσσα διότι η μητρική παραμένει η αλβανική. Η εικόνα που σας περιγράφω είναι η εικόνα της αλβανικής κοινότητας στην Ελλάδα, αλλά είναι η ίδια σε όλες τις μεταναστευτικές κοινότητες παντού στον κόσμο. Των Ελλήνων στην Γερμανία, των Ρουμάνων στην Ιταλία και πάει λέγοντας.

Θέλω να πω, διότι ξέρω ότι πάντα έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι αυτό που μας συμβαίνει είναι μοναδικό, ότι οι συμπεριφορές των μεταναστών πρώτης και δεύτερης γενιάς έχουν πολλά κοινά. Η πρώτη γενιά ζορίζεται στην ενσωμάτωση και θυσιάζει την καλή ζωή για τη δεύτερη, η δεύτερη ενσωματώνεται – έστω και με προβλήματα – και τα προβλήματά της πλέον δεν είναι εκείνα των γονιών της, αλλά τα προβλήματα της γενιάς της, των συνομήλικών της. Έτσι και στην Ελλάδα: ο γιός ή η κόρη του Αλβανού μετανάστη έχει τα προβλήματα που κάθε Ελληνάκι της ηλικίας του αντιμετωπίζει, και συν τοις άλλοις κουβαλά – σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό – της δυσκολίες της μεταναστευτικής καταγωγής.

Οι δυσκολίες αυτές στην Ελλάδα είναι μεγάλες ή μικρές, κατά την εκτίμησή σας;

Οι δυσκολίες αυτές ήταν μεγάλες στη δεκαετία του 90 όπου κυριαρχούσε αλβανοφοβία στην Ελλάδα και όσο ο κόσμος άρχισε να νοικοκυρεύεται, τα προβλήματα αμβλύνονταν. Πλέον, θα σας εκπλήξω αλλά από τότε που η Ελλάδα έγινε προορισμός μεταναστών από την Ασία και την Αφρική, ο μέσος Έλληνας όταν μιλάει για «μετανάστες» δεν αναφέρεται σε Αλβανούς αλλά στους νέους μετανάστες που έρχονται στην Ελλάδα από το 2000 και ύστερα.

Οι Αλβανοί με κάποιον τρόπο θεωρούνται «δικοί μας» πλέον και οι ίδιοι το βιώνουν περίπου με αυτόν τον τρόπο. Οι πολιτισμικές συγγένειες των δύο λαών, η γειτνίασή τους, η ταύτισή τους στον τρόπο με τον οποίο θέλουν να φτιάξουν τη ζωή τους – αυτή η βουλιμία και ο αγώνας για ζωή – έχουν πλέον ενώσει τους Έλληνες και τους Αλβανούς σε μια κοινή μοίρα στην Ελλάδα.

Όλα τα προβλήματα που μας κληρονομεί η ιστορία του 20ου αιώνα δεν παίζουν το ρόλο τους πιστεύετε; Ο διωγμός των Τσάμηδων, η «εμπόλεμη κατάσταση», η ελληνική μειονότητα της Αλβανίας, η διευθέτηση υφαλοκρυπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, δεν έχουν το βάρος τους;

Φυσικά και το έχουν και γι’ αυτό βλέπει κανείς ότι η ελληνική κοινωνία έχει προχωρήσει με πολύ ταχύτερους ρυθμούς στην ενσωμάτωση των ανθρώπων από ότι το ελληνικό κράτος. Γενικά πιστεύω ότι η Ελλάδα και η Αλβανία έχουν κάθε συμφέρον να να βρουν μια λύση – μια συμφωνία «πακέτο» για όλα αυτά τα προβλήματα που μας κληρονομεί το παρελθόν – και να ασχοληθούν με το μέλλον του μισού εκατομμυρίου ανθρώπων αλβανικής καταγωγής που ζουν στην Ελλάδα. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Αλβανία θα πρέπει να αντιληφθούν ότι στις μέρες μας στη χώρα μου συγκροτείται μια νέα ταυτότητα, ένα κοινό ανήκειν, μια ελληνο-αλβανικότητα ή αλβανο-ελληνικότητα, όπως θέλετε πείτε την, που σπάει την μονολιθική καταγωγική έννοια του έθνους.

Η πεποίθηση ότι κάποιος «κάτι γεννιέται» και «δεν γίνεται» είναι μια φυλετική ανοησία που δυστυχώς έχει ακόμη πολύ αντοχή στην Αλβανία και λιγότερο στην Ελλάδα. Λέω λιγότερο στην Ελλάδα διότι η εμπειρία των 30 χρόνων μεανάστευσης στη χώρα μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου έχει πλέον εξοικειώσει την ελληνική κοινωνία ότι τελικά «Έλληνες γινόμαστε και δεν γεννιόμαστε».

Δηλαδή για την ελληνική κοινωνία, οι Αλβανοί μετανάστες της δεύτερης γενιάς είναι Έλληνες;

Για μένα σας απαντώ ανεπιφύλακτα πως ναι. Αν κάποιος θέλει να είναι Έλληνας, νιώθει Έλληνας, είναι Έλληνας. Αν κάποιος θέλει να είναι Αλβανός και νιώθει Αλβανός είναι Αλβανός. Αν κάποιος βιώνει ότι είναι Έλληνας Αλβανικής καταγωγής «γούστο του – καπέλο του» που λέμε στην Ελλάδα. Έτσι είναι τα έθνη. Δεν είναι αγέλες λύκων των έθνη: κοινότητες ανθρώπων είναι που διαμορφώνουν τις ζωές και τα ανήκειν τους ανάλογα με τις ανάγκες τους. Το 85% με 90% των ανθρώπων που αποκτούν την Ελληνική ιθαγένεια την τελευταία δεκαετία είναι Αλβανοί πολίτες, περίπου 250 χιλιάδες, και κάθε μέρα που περνάει ο αριθμός θα μεγαλώνει. Επομένως, πείτε μου εσείς: τι έχει σημασία για τις ζωές αυτού του τόσο ζωτικού τμήματος της ελληνικής κοινωνίας; Οι ελληνο-αλβανικές σχέσεις στον ψυχρό πόλεμο και το τι συνέβη το 1940 και το 1950 με τις μειονότητες, ή το να βρούνε μια αξιοπρεπή δουλειά, έναν σύντροφο στη ζωή τους, να ζήσουν ανθρώπινα και καλύτερα από τους γονείς τους; Ρητορικά σας ρωτάω!

Σας ευχαριστώ πολύ. Θα μας ξανάρθετε;

Όπως σας είπα, χαίρομαι να έρχομαι στην Αλβανία και πιστεύω ότι οι Έλληνες δεν ξέρουμε πόσο σημαντική είναι η Αλβανία για την Ελλάδα. Όπως ένας πολύ σημαντικός Έλληνας – ίσως ο πιο σημαντικός – μου είπε στα Τίρανα, «η Αλβανία είναι για την Ελλάδα σημαντικότερη απ΄ότι η Γαλλία». Και όσο κι αν σας κάνει εντύπωση αυτό πιστεύω και εγώ. Σπάνια μια χώρα τόσο μικρή όσο η Αλβανία έχει τόσο μεγάλο πληθυσμό της σε μια γειτονική χώρα που έγινε μεταναστευτικός προορισμός. Με το Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, εδώ στα Τίρανα, έχουμε ξεκινήσει μια εξαιρετική συνεργασία, στόχος μου είναι να έρθουν φοιτητές και καθηγητές από το Πάντειο εδώ, να κατέβει κόσμος από τα Τίρανα στην Αθήνα και γενικώς να ξεκινήσει μια διαρκής κινητικότητα. Αυτό είναι το μέλλον των ελληνο-αλβανικών σχέσεων στον αιώνα μας. Σε αυτή τη νέα γενιά αυτό χρωστάμε. Καλή αντάμωση λοιπόν!

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις