“PASSAGES”: ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΠΩΣ ΓΥΡΙΣΤΗΚΕ Η ΠΙΟ ΚΑΥΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

Μέσα σε μια μεγάλη συζήτηση που διαρκώς φουντώνει εκ νέου τα τελευταία χρόνια, πάνω στη θέση της σεξουαλικότητας και του σεξ στο σινεμά, έρχονται μία στο τόσο κάποιες ταινίες που δεν γίνεται παρά να καθορίσουν την κουβέντα και να αφήσουν το στίγμα τους.

Ταινίες όπως το Passages, το σπουδαίο νέο φιλμ του υπέροχου σκηνοθέτη Άιρα Σακς (Love Is Strange), που φέρνει κάτι ορμητικά ερωτικό στη μεγάλη οθόνη με τρόπο απόλυτα συνδεδεμένο με τους χαρακτήρες, και με τον τρόπο που αισθάνονται ο ένας για τον άλλο – άλλοτε οικειότητα, άλλοτε κάτι χαοτικό, πανικόβλητο, ακαθόριστο. Υπάρχει κάτι σαγηνευτικό σε αυτή την ενσάρκωση του αγνώστου, και του χάους.

Το Passages ακολουθεί ένα ερωτικό τρίγωνο και τους τρόπους με τους οποίους οι ζωές τους μπλέκονται και ξεμπλέκονται και ύστερα και πάλι μπλέκονται, σαν σίφουνας. Ο εν λόγω σίφουνας είναι μάλλον ο Τόμας του Φραντς Ρογκόφσκι (Transit, Μεγάλη Απόδραση), που έχουμε εξηγήσει στο παρελθόν γιατί είναι ο κορυφαίος ευρωπαίος ηθοποιός της γενιάς του. Ο Τόμας είναι σκηνοθέτης και είναι το χάος ενσαρκωμένο.

Σε πολυετή σχέση με τον Μάρτιν του Μπεν Γουίσο (Paddington, Skyfall, Women Talking), ο Τόμας βλέπει τον κόσμο του να ταράζεται όταν γνωρίζει σε ένα πάρτυ την Αγκάθ (Αντέλ Εξαρχόπουλος) και η ενστικτώδης έλξη που νιώθει τον οδηγεί κοντά της. Ανάμεσα στα τρία άτομα σχηματίζεται ένα ερωτικό τρίγωνο, καθώς η ταινία εξερευνά τους τρόπους με τους οποίους η συναισθηματική και ερωτική δυναμική διαρκώς μεταβάλλεται.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, υπάρχουν πολλές σκηνές που καίνει και κοχλάζουν, από ένα παθιασμένο χορό μέχρι μια σκηνή σεξ διαρκείας, που άφοβα φέρνουν το φιλμ στο πάνθεον του αισθηματικού σινεμά.

Το Passages προβλήθηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα στο Σάντανς κι αμέσως μετά ήρθε στην Ευρώπη και το φεστιβάλ Βερολίνου τον περασμένο Φλεβάρη, και έκτοτε δεν έχει δυστυχώς (προς το παρόν) για ελληνική διανομή παρότι πρόκειται για μια από τις κορυφαίες –και πιο τολμηρές– ταινίες της χρονιάς. Θα γίνει όμως σύντομα μια προβολή στην Ελλάδα, καθώς το Passages θα κάνει την πανελλήνια πρεμιέρα του στο 64ο φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που θα διεξαχθεί 2 με 12 Νοεμβρίου.

Για μια πρώτη γεύση του τι μπορούμε να περιμένουμε από την ταινία, συζητάμε για σεξ και συναίσθημα με το πρωταγωνιστικό δίδυμο των Φραντς Ρογκόφσκι και Μπεν Γουίσο, τους οποίους συναντήσαμε στο φεστιβάλ Βερολίνου λίγο μετά την ευρωπαϊκή πρεμιέρα του φιλμ. Τα υπόλοιπα, θα τα δούμε στη Θεσσαλονίκη.

Γνωρίζατε ο ένας τον άλλον πριν την ταινία;

Μπεν Γουίσo: Δεν γνωριζόμασταν.

Φραντς Ρογκόφσκι: Μόνο από την μεγάλη οθόνη, κι ήμουν μεγάλος θαυμαστής του.

Στον Άιρα Σακς δεν αρέσει να κάνει πρόβες πριν τα γυρίσματα, αλλά στο Passages παίζετε δύο ανθρώπους που είναι μαζί 15 χρόνια. Είχατε την ευκαιρία να αράξετε πριν, να γνωριστείτε, να μιλήσετε; Χρειάστηκε κάτι τέτοιο ώστε να απεικονίσετε μια τέτοια σχέση;

Μπεν: Γνωριστήκαμε εν συντομία σε ένα καφέ. Ο Άιρα το κανόνισε έτσι ώστε να είμαι με τον Άιρα στο καφέ και μετά όταν έφτασε ο Φραντς, ο Άιρα είπε ΟΚ, σας αφήνω τους δυο σας να τα πείτε και εξαφανίστηκε για μιάμιση ώρα και μας άφησε τους δυο μας να γνωριστούμε. Κι εσύ [γυρνάει στον Ρογκόφσκι] είχες γυρίσει από κάπου κι ήσουν κουρασμένος, είχες γυρίσματα. Κι απλά μιλήσαμε λίγο και… αυτό ήταν όλο. Μέχρι που αρχίσαμε την ταινία. Δεν προβάραμε, δεν αράξαμε πολύ. Τίποτα τέτοιο.

Φραντς: Είναι αλήθεια. Ήρθαμε αντιμέτωποι σε έναν δημόσιο χώρο, τα είπαμε λίγο και μετά βρεθήκαμε κατευθείαν μέσα σε μια πολύ στενή και πολύ δραματική σχέση. Αλλά αυτό ήταν λίγο και μέρος του παιχνιδιού. Ξέραμε ότι ήταν κάτι παιχνιδιάρικο όλο αυτό, κάτι που δεν απαιτεί απαραίτητα να γνωριζόμαστε βαθιά.

Εγώ στην περίπτωσή μου, αγαπώ τον Μπεν ως ηθοποιό, είναι εξαιρετικός και πολύ ταλαντούχος κι έχει τόσες δεξιότητες που δεν έχω εγώ, οπότε ήθελα να τον γνωρίσω. Όχι μόνο δηλαδή ως άτομο κι ως άνθρωπος, αλλά κι ως ηθοποιό. Και στο τέλος της μέρας, γνωριστήκαμε αληθινά σε ένα σκηνικό, σε μια ταινία. Και νομίζω πως μέρος του παιχνιδιού είναι ότι πρέπει να γνωρίσεις τον άλλον εκεί που μετράει, μπροστά από την κάμερα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να προετοιμάσεις μια οικειότητα σε τέτοιο βαθμό.

Πρέπει απλά να βουτήξεις.

Η πρώτη μέρα που συναντηθήκατε στο σετ…

Μπεν: Τι συνέβη ε; Η πρώτη μας σκηνή ήταν που είμαστε στο κρεβάτι και τσακωνόμαστε. Και μετά παίρνει ένα χάπι και τσακωνόμαστε κι άλλο. [γελάει]

Φραντς: Θυμάμαι πως δεν ήμουν σίγουρος αν είχα πάρει το αληθινό χάπι. [γελάμε] Ήταν ένα ολόκληρο πακέτο, αλλάξαμε ένα από τα βιάγκρα χάπια με ψεύτικο, κι εγώ με τον Μπεν χορεύαμε τριγύρω φωνάζοντας, και πήρα το χάπι εγώ και μετά για μιάμιση ώρα αναρωτιόμουν ποιο χάπι είχα πάρει. Αλλά… όλα έμειναν ήρεμα… οπότε έτσι ήξερα. [γελάμε]

Μπεν: Θυμάμαι ήμασταν στο κρεβάτι κι έλεγες ότι εύχεσαι ο χαρακτήρας μου να μπορούσε να στηρίξει στην ανάγκη σου για μια περιπέτεια. Από τις πρώτες μας σκηνές αυτό. Και με κάνει να σκέφτομαι αυτό που είπες, ότι ναι, τελικά πρέπει απλά να ξεκινήσεις. Είναι τρομακτικό, ναι, γιατί δεν ξέρουμε καλά ο ένας τον άλλον, σε εκείνο το σημείο δεν ξέραμε καν τον Άιρα τόσο καλά.

Κι είναι πολύ δύσκολο να βρεις συντόμευση για την οικειότητα – απλά πρέπει να το ξεκινήσεις, και μετά συμβαίνει. Πρέπει να υπάρχει θέληση από όλες τις πλευρές ότι ναι, αυτό θα είναι κάτι που θα δημιουργήσουμε μαζί. Οπότε φτάσαμε γρήγορα στο ζητούμενο σημείο μεταξύ μας.

Άρα δεν υπήρξε πρόβα ούτε για τη μεγάλη σκηνή σεξ στο κρεβάτι. Πώς ήταν αυτή η διαδικασία;

Φραντς: Για τη σκηνή του σεξ; Όχι, καμία πρόβα. Ήταν η πρώτη μας φορά και νομίζω ήμασταν όλοι λίγο νευρικοί. Είναι ΟΚ αυτό. Ο Άιρα ήταν νευρικός επίσης. Αλλά ήμασταν όλοι και ενθουσιασμένοι. Δεν είναι αληθινό το σεξ, αλλά είναι αληθινή η οικειότητα.

Νιώθω πως… ναι, είναι σα να είχαμε κάνει σεξ αλλά δεν ήταν σεξ της ιδιωτικής μας ζωής που μοιραστήκαμε, μοιραστήκαμε όμως μια πολύ οικεία στιγμή σαν ηθοποιοί. Είναι πολύ λεπτή αυτή η γραμμή που παίζεις, το ξέρω. Κι αυτό είναι η ηθοποιία τελικά. Θυμάμαι [λέει γελώντας] πως ΗΜΑΣΤΑΝ ιδρωμένοι και ΗΤΑΝ συναρπαστικό και ΗΤΑΝ έντονο. Αλλά ήταν μια σκηνή!

Πώς ήταν λοιπόν… ήταν σπουδαίο! Ήταν επίσης κάτι που χαίρεσαι όταν τελειώνει γιατί σε κάνει νευρικό. Αλλά από την άλλη είναι κάτι τόσο αληθινό που σχεδόν δε μπορείς να το προσποιηθείς. Το να πεις μια ατάκα μπορεί να είναι πιο δύσκολο! Μοιάζει λιγότερο τρομακτικό από πριν, οπωσδήποτε… αλλά το άγγιγμα, το φιλί, η σωματική οικειότητα γενικά είναι σε κάποιο βαθμό κάτι πιο εύκολο για μένα από οποιοδήποτε άλλο κομμάτι ενός ρόλου.

Μπεν: Επίσης τόσο σημαντικό κομμάτι αυτών των σκηνών είναι το πώς ο Άιρα καδράρει τα σώματα. Η σκηνή στο φιλμ και η επίδρασή της μέσα σε αυτό είναι πάντα διαφορετική από την εμπειρία μέσα στο γύρισμα. Δε μπορώ να εξηγήσω τι εννοώ. Υπάρχει κάτι εκεί μέσα που επιτρέπει στον θεατή να μπει σε αυτή τη στιγμή, υπάρχει χώρος για τον θεατή να είναι… συμμέτοχος; Έχει γενικά το φιλμ χώρο για τον θεατή. Σου αφήνει το φιλμ τόσα πράγματα να δέσεις μαζί, έχεις αρκετή διάσπαρτη πληροφορία αλλά έχει χώρο ο θεατής να κάνει ερωτήσεις, να προσπαθεί να βρει τον δρόμο του. Και το ενδιαφέρον πράγματα είναι το ταξίδι αυτής της σχέσης είναι συναρπαστικό ακόμα κι όταν είναι κάπως δυσάρεστο ή αναμενόμενο. Είναι πολύ ζωντανό το φιλμ με αυτό τον τρόπο.

Και σχετικά με τα σώματα, παίζουν τεράστιο ρόλο στο φιλμ και είναι συναρπαστικό το πώς χρησιμοποιούνται. Αν δεν υπήρχε διάλογος πάλι θα καταλάβαινες ακριβώς τι γίνεται. Ο χορός, οι τσακωμοί… [κοιτάζοντας τον Ρογκόσφκι] όταν μπαίνεις σε ένα δωμάτιο κι έχεις αυτή την απίστευτα χαοτική ενέργεια, δε χρειάζεται να μιλήσεις καν. Γενικά πώς δουλέψατε με τη σωματικότητά σας;

Φραντς: Έχω την τάση έτσι κι αλλιώς να μεταφράζω όσα περισσότερα μπορώ σε μια σωματικότητα που δεν χρειάζεται να εξηγεί πολλά. Κάποιες φορές λειτουργεί, κάποιες όχι. [γελάει] Χαίρομαι που μπορούσες να δεις αυτές τις λεπτομέρειες γιατί παλεύαμε για πολλές τέτοιες μικρές λεπτομέρειες που συνήθως δεν γίνονται ορατές. Κάποιες φορές τυχαίνει να μπορώ να δω τον εαυτό μου σε μια σκηνή και ξέρω πόσο πολύ είχα παλέψει για κάτι τελικά που δεν φαίνεται καθόλου. Από ό,τι φαίνεται, αυτή τη φορά δούλεψε.

Έχει φυσικά να κάνει και με τον Άιρα, και την ατμόσφαιρα που δημιούργησε στο σετ. Ένα κλίμα ταπεινότητας, γενναιοδωρίας και περιέργειας. Και την ίδια στιγμή είχαμε ένα σενάριο πολύ καθαρό και συμπυκνωμένο, οπότε όσο μεγαλύτερη προστασία νιώθεις γενικά μέσα στις συνθήκες, τόσο πιο ανοιχτή και εκφραστική μπορεί να γίνει η γλώσσα του σώματος.

Στην ταινία αυτή λοιπόν τι σας τράβηξε;

Μπεν: Ήθελα να δουλέψω με τον Άιρα, είναι αξιαγάπητος, και ήθελα να δουλέψω με τον Φραντς που είναι εξαιρετικός, ένας από τους αγαπημένους μου ανθρώπους να κοιτάω στην οθόνη. Και φυσικά ήθελα να δουλέψω και με την Αντέλ. Μακάρι όλες οι δουλειές να μπορούσαν να σε γεμίζουν τόσο.

Ποια ταινία του Φραντς είναι η αγαπημένη σου;

Μπεν: Το Transit. Ήταν το πρώτο του φιλμ που είδα, δούλευα στη Νέα Υόρκη το 2019 και επειδή μου αρέσει ο Πέτσολντ, είναι ένας εκπληκτικός σκηνοθέτης, πήγα να δω το νέο του φιλμ. Και ξαφνικά ήταν στην οθόνη μου αυτό το άτομο… [ανιγοκλείνει το στόμα του σα να μην έχει τι λέξεις να πει] Είναι πολύ ασυνήθιστο να έχεις αυτή την εμπειρία ενός ηθοποιού που, πώς να το πω… νιώθεις να αλλάζεις λίγο βλέποντάς τον. Κάτι μέσα σου. Η θερμοκρασία ή κάτι μέσα σου, έχει μετατοπιστεί από την παρουσία αυτού του ατόμου και το τι είναι ικανός να επικοινωνήσει. Έμεινε μαζί μου λοιπόν, κι αυτό είναι πολύ σπάνιο.

[ξαφνικά ανεβάζει ένταση]

Τελοσπάντων, αυτό! Πολλά είπα! [γελάει]

Ο χαρακτήρας του Φραντς στο κέντρο αυτής της ταινίας είναι ένας άνθρωπος που θέλει να ελέγχει τα πάντα. Είναι και σκηνοθέτης κιόλας, οπότε θέλει να ελέγχει τα πάντα στο σετ αλλά και στην προσωπική του ζωή. Είναι κάτι που συναντάτε συχνά;

Φραντς: Πολλοί άνθρωποι επιθυμούν να ελέγχουν τα πάντα στη ζωή τους και το αποτέλεσμα είναι να χάνουν την κάθε στιγμή καθώς συμβαίνει. Επίσης είναι και μια τραγωδία που συχνά κι εγώ βιώνω… Θέλω πολύ να έχω τον έλεγχο της ύπαρξής μου και… την χάνω! Έχω κάποιες προβολές του εαυτού μου, το ποιος θέλει να είμαι και τι υποτίθεται πως είμαι – αλλά ακόμα και μέσα σε μια μέρα μπορείς να είσαι πολλά πράγματα, αλλά συχνά κρατάς κάτι που δεν είσαι ή που μπορεί να είσαι αλλά μόνο κάποιες στιγμές.

Υπαρχουν σκηνοθέτες που έχω γνωρίσει και που νιώθουν αυτή την αγωνία, είναι θεραπευτική διαδικασία για αυτούς να επαναδημιουργούν τη ζωή για να βγάλουν νόημα από αυτήν και να ορίζουν τι είναι αυτό που θέλουν να ζουν, να βιώνουν. Αλλά κάθε άνθρωπος διαφέρει. Όλο αυτό είναι κάτι που οπωσδήποτε καταλαβαίνω πολύ καλά εγώ, ως ένα άτομο που νιώθει διαρκώς τέτοιες αγωνίες στη ζωή του. Σκέφτηκα πως αυτή μου η εμπειρία ίσως δώσει ένα χρώμα στον Τομάς. Έβαλα μεγάλο κομμάτι μου μέσα σε αυτή την ταινία.