Ο Άρης Λάσκος φέρνει το μεγαλύτερο εταιρικό σκάνδαλο όλων των εποχών στη σκηνή

Η Lucy Prebble είναι μία Αγγλίδα συγγραφέας σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα παρόλο που το όνομά της βρίσκεται πίσω από την εξαιρετικά δημοφιλή τηλεοπτική σειρά
Succession στο HBO. Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Άρης Λάσκος ανεβάζει τώρα στο θέατρο ΕΛΕΡ το δεύτερο θεατρικό της έργο με τίτλο «ENRON» (2009).

Βασισμένο μεν στα πραγματικά γεγονότα του “μεγαλύτερου εταιρικού σκανδάλου όλων των εποχών” (σύμφωνα με την Washington Post), με έμφαση στη μυθοπλασία δε, το έργο παρουσιάζει επί σκηνής την επί δεκαετία φρενήρη οικονομική ανάπτυξη του αμερικανικού κολοσσού ενέργειας ΕΝΡΟΝ, που από συνολική αξία υπολογιζόμενη σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια, πτώχευσε σε μόλις 16 μήνες το 2001, μέσα από μια πρωτοφανή – τότε – οικονομική καταστροφή που άφησε πάνω από 20.000 άνεργους και εξαφάνισε 28 δισεκατομμύρια δολάρια μισθούς και συντάξεις.

Με καταγωγή και εξειδίκευση στο θέατρο ντοκιμαντέρ (Υπόθεση Λάραμι, θέατρο Σφενδόνη / Εμφύλιος – μια ξένη χώρα, Πειραματική Σκηνή Εθνικού Θεάτρου/ Υπόθεση Φαρμακονήσι, Φεστιβάλ Αθηνών / X-APARTMENTS, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση), ο σκηνοθέτης Άρης Λάσκος και η ομάδα του, καταπιάνονται για πρώτη φορά με έργο μυθοπλασίας.

Πέντε ηθοποιοί επιδίδονται σε μια άσκηση ρυθμού ακριβείας, αποδίδοντας τους τέσσερις βασικούς ρόλους (πρόεδρος, γενικός διευθυντής, οικονομικός διευθυντής και μεγαλοστέλεχος της ΕΝΡΟΝ) και ένα πλήθος υποστηρικτικών υπόλοιπων (από σκηνές πλήθους χρηματιστών ή δικηγόρων μέχρι τον κυβερνήτη Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ και τους… αδελφούς Λήμαν).

Κάτι περίεργο συμβαίνει όταν είσαι μέσα σε μία φούσκα. Είναι δύσκολο να το περιγράψω. Όσο είσαι μέσα σε αυτήν, δεν μπορείς να δεις έξω από αυτήν, δεν μπορείς καν να πιστέψεις ότι υπάρχει το «έξω». Κοιτάς απλά το κενό. Πίστεψα στην Ένρον. Όλοι το κάναμε. Sheryl Sloman, αναλύτρια Citigroup

“Με γοήτευσε πολύ καταρχάς το γεγονός ότι το έργο δεν είχε ξανανέβει στην Ελλάδα και ότι η συγγραφέας, αν και πολυβραβευμένη στο εξωτερικό είναι σχετικά άγνωστη στη χώρα μας, καθώς μόνο ένα έργο της έχει ανεβεί στο παρελθόν (effect) από τον Κωνσταντίνο Αρβανιτάκη στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ να μιλήσω τη γλώσσα της γενιάς μου, ανθρώπων που είναι εν ζωή, που μιλούν για το τώρα.

Με αφορά πάρα πολύ κάθε έργο με το οποίο καταπιάνομαι να μιλά για τους καημούς, για τα πάθη και για τον πυρήνα μας: ο πυρήνας μου αυτή την περίοδο ήταν καταπιεσμένης οργής. Είμαι ένα παιδί της “κρίσης”: Βγήκα στην εργασία το 2011 και έχω ζήσει μία παγκόσμια οικονομική κρίση, πρώτο μνημόνιο, μεσοπρόθεσμο, δεύτερο μνημόνιο, κορονοϊό, καραντίνες, απαξίωση του πολιτισμού και γενικότερα της πολιτικής, με μία γεωμετρική αύξηση των προβλημάτων που ο καπιταλισμός μας έχει δημιουργήσει και με εμφανή τα αποτελέσματα πια μετά και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Το έργο αυτό, λοιπόν, ακουμπούσε ακριβώς στο κέντρο αυτού του πυρήνα. Από εκεί και πέρα, είναι μεγάλη η αγάπη μου είτε ως ηθοποιός, είτε ως βοηθός σκηνοθέτη, είτε ως σκηνοθέτης με αυτό που λέμε “θέατρο του πραγματικού” (ή θέατρο ντοκιμαντέρ) και η ΕΝΡΟΝ με πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω: εκκινεί δηλαδή μεν από μία πραγματική ιστορία, αλλά μπαίνει σε όρους μυθοπλασίας με σκηνές, ρόλους, πράξεις και έτσι αναμιγνύει μία πιο παραδοσιακή θεατρική οπτική με την αγάπη μου για αυτό το νέο είδος θεάτρου. Και βέβαια, η ίδια η δραματουργία του έργου, που είναι διαρθρωμένο κινηματογραφικά.

Μιλάμε για ένα ταχύτατο έργο με έναν φρενήρη ρυθμό, ακαριαίες ατάκες, αλληλοεπικαλύψεις, σύντομες εμφανίσεις ρόλων. Το στοίχημα ήταν πολύ ψηλά, αλλά πλέον απολαμβάνω τα σχόλια που ακούμε από το κοινό ότι ήταν “σαν να βλέπαμε ταινία”. Κάπως έτσι, μια πολύ μεγάλη μου εμμονή που είναι ο κινηματογράφος και οι νέες τηλεοπτικές σειρές της διεθνούς παραγωγής εμπλούτισαν την καταγωγή μου από το θέατρο της χωρητικότητας και της αφηγηματικότητας”, αναφέρει στο NEWS 24/7 για την παράσταση ο Άρης Λάσκος.

Μετά τον τίτλο της παράστασης ακολουθεί μία παρένθεση που διαβάζω “πάρτυ σαν να είναι νάιντιζ”. Τι εννοείς με τη φράση αυτή;
Η ιστορική περίοδος οπότε και γιγαντώθηκε αυτός ο ενεργειακός κολοσσός και κατά την οποία του δόθηκε το πράσινο φως να αναπτύξει όλες αυτές τις καινοτόμες τότε, απεχθείς σήμερα πρακτικές ήταν η δεκαετία του ’90, η οποία καθόλου τυχαία συνοδεύεται από τη φράση του συμβούλου τότε της αμερικανικής κυβέρνησης Φουκουγιάμα περί “τέλους της ιστορίας”.

Ο Φουκουγιάμα μιλούσε για την πλήρη επικράτηση του καπιταλιστικού μοντέλου μετά και την πτώση του τείχους και ευαγγελιζόταν ότι η “ελεύθερη αγορά” θα ήταν έκτοτε το μοντέλο που θα ακολουθήσουν όλες οι κοινωνίες για την ευημερία τους.

Μέσα στο έργο υπάρχει αυτή η εξαιρετικά σκωπτική περιγραφή της δεκαετίας αυτής με τα εξής λόγια: “Αχ τα νάιντις. Μια δεκαετία λίγων συγκρούσεων διεθνώς, η δεκαετία της μεγαλύτερης ανάπτυξης της οικονομίας. Και ωραίων ρούχων. Επιτέλους, νέα Κυβέρνηση. Ένας πρόεδρος που παίζει σαξόφωνο. Δημοκρατικός, αλλά με αντίληψη για τον Νότο. Μάλλον η πιο καλή στιγμή για το επιχειρείν. Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση πως αυτοί που θα αλλάξουν τον κόσμο, δεν είναι πια οι εκλεγμένοι, αυτοί στα κοινοβούλια ή στα παλάτια, αλλά είναι αυτοί στα γραφεία των εταιρειών της ΑΓΟΡΑΣ, κάπου στην ΑΜΕΡΙΚΗ…..”

Και είναι αυτή η ψευδεπίγραφη αίσθηση αθωότητας και χαράς εκείνα τα χρόνια, κατά τα οποία, ενώ εμείς χορεύαμε κι ενώ εμείς νομίζαμε ότι όλα θα πάνε καλύτερα, θέσαμε τις βάσεις για τη δημιουργία της φούσκας που έσκασε εκκωφαντικά το 2008.

Αυτό σε συνδυασμό με τα πάρτι που όντως συνέβαιναν στην ΕΝΡΟΝ για κάθε της “επιτυχία” δραματουργικά μας έδωσε το σχήμα να αποδώσουμε αυτήν την φρενήρη ανάπτυξη και αδηφάγο επέκταση της εταιρείας μέσα από ένα πάρτι διαρκείας δέκα ετών, το οποίο μέσα από την ασυδοσία του που εκτραχύνεται ολοένα και περισσότερο, οδηγείται σε μία ραγδαία πτώση που, τελικά, απηχεί και την πραγματική ιστορία: χρειάστηκε περίπου 16 χρόνια για να φτάσει η αξία της περιουσίας της ΕΝΡΟΝ από τα 10 στα 65 δισεκατομμύρια δολάρια και μόλις τέσσερις μήνες για να καταρρεύσει αφήνοντας πίσω τουλάχιστον 20.000 εργαζόμενους ανέργους, 1,2 δις δολάρια χαμένα σε μισθούς και συντάξεις, 2 δις δολάρια μαύρη τρύπα στα ασφαλιστικά ταμεία των ΗΠΑ και 30 δις δολάρια από την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε με ευθύνη της ΕΝΡΟΝ στην Πολιτεία της Καλιφόρνια, που ήταν η πρώτη Πολιτεία που απελευθερώσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας…

Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ακριβώς αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην παγκόσμια σκηνή, όπου λέξεις όπως χρηματιστήριο ενέργειας, απελευθέρωση Ηλεκτρικής Ενέργειας, ορισμός ανώτατης τιμής, πλαφόν, αυτορρύθμιση αγοράς είναι όχι μόνο επίκαιρες, αλλά και τρομακτικά ανησυχητικές

Πώς επικοινωνεί το έργο αυτό με το σήμερα; Πώς εμπλέκεται στην παράσταση η μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ;
Δυστυχώς, η επικαιρότητα μας πρόλαβε πολύ πιο έντονα από αυτό που περιμέναμε. Όταν τον Ιούνιο του 2020, μου έγινε πρόταση από την Καλλιόπη Παναγιωτίδου να ανεβάσω αυτό το έργο, είχε μόλις προηγηθεί το tweet του Κώστα Χατζηδάκη ότι μετά τη “διάσωση” της ΔΕΗ, τώρα (Μάρτιος 2020) θα μπαίναμε στο χρηματιστήριο ενέργειας, κάτι που “θα έριχνε τις τιμές”.

Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ακριβώς αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην παγκόσμια σκηνή, όπου λέξεις όπως χρηματιστήριο ενέργειας, απελευθέρωση Ηλεκτρικής Ενέργειας, ορισμός ανώτατης τιμής, πλαφόν, αυτορρύθμιση αγοράς είναι όχι μόνο επίκαιρες, αλλά και τρομακτικά ανησυχητικές. Διαπιστώνουμε ότι η ιστορία κρούει τους κώδωνες του κινδύνου και οφείλουμε να τους ακούμε έγκαιρα, διαφορετικά επαναλαμβάνεται όχι ως φάρσα, αλλά ως χειρότερη τραγωδία.

Μην ξεχνάμε άλλωστε πως μόλις πρόσφατα η Black Roc σε έκθεσή της υποστηρίζει πως μετά την πανδημία και την ρωσική εισβολή ήρθε το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Ακριβώς σε αυτήν την ανάγκη που μας επιβλήθηκε από την επικαιρότητα, αλλά και την εν πολλοίς άγνοια μεγάλης μερίδας του ελληνικού κοινού για την αγορά ενέργειας, χρειάστηκε να εγκιβωτίσουμε αποσπάσματα από την πραγματική ιστορία της ΕΝΡΟΝ και την έρευνα που εμείς κάναμε: έρευνες και άρθρα δημοσιογράφων, ντοκιμαντέρ για την υπόθεση, απομαγνητοφωνήσεις από την Εξεταστική επιτροπή και, κυρίως, μαρτυρίες των εργαζόμενων της ΕΝΡΟΝ, μπήκαν μέσα στην ιστορία σαν αντίστιξη ή σαν νησίδα, ώστε να μπορεί ο θεατής μέσα στον καταιγισμό αυτού του πάρτι να καταλαβαίνει τους οικονομικούς όρους και να μη χάνεται.

Φωτίζουν, θα έλεγα, αυτή την τραγική ειρωνεία με την περιβόητη διαφήμιση της ΕΝΡΟΝ που έλεγε “ρωτήστε γιατί / ask why?” (βέβαια εκεί ρωτούσαν “γιατί δεν εκμεταλλεύεστε την ευκαιρία για περισσότερο κέρδος). Ήρθε όμως η κατάρρευση και αντιστρέφοντας αυτό το ερώτημα μας καλεί επιτακτικά να ρωτήσουμε εμείς, οι πολίτες, ΓΙΑΤΙ; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα; Πώς το ένα οδηγεί στο άλλο; Γιατί γινόμαστε, τελικά, όλο και πιο δυστυχείς και ανήσυχοι μέσα στις ζωές μας.

Τελικά τι έχουμε άραγε μάθει μετά δέκα έτη και πλέον οικονομικής κρίσης και ζώντας σε συνθήκες πανδημίας τα τελευταία δύο χρόνια;
Πολύ φοβάμαι πως δεν έχουμε μάθει πολλά. Οι Έλληνες είμαστε μια κυρίως συναισθηματική χώρα, που οδηγούμαστε από το συναίσθημα, εμπιστευόμαστε πολύ εύκολα και λειτουργούμε αντιδραστικά: δείτε πόσο εύκολα εναλλάσσουμε πρόσωπα στην εξουσία ή πόσο κοντή είναι η μνήμη μας. Κυρίως λειτουργούμε με όρους “πληγής”.

Έχει, βεβαίως, να κάνει και με το προβληματικό εκπαιδευτικό μας σύστημα και τις εδραιωμένες πελατειακές σχέσεις στην καθημερινότητα, που δεν καλλιεργούν κανένα αναλυτικό κριτήριο: ακριβώς η ερώτηση “γιατί” που έγραφα πιο πάνω, απουσιάζει από τον δημόσιο λόγο και την κριτική. Έτσι, κοιτάμε μοιρολατρικά τα γεγονότα και μένουμε ενεοί μπροστά σε αλλαγές, που ναι, τώρα, μας φαντάζουν μεγάλες, αλλά τελικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά από μια αλληλουχία μικρών κινήσεων που απλά εμείς, ως πολίτες, δεν εντοπίσαμε και δεν αναλύσαμε έγκαιρα. Δεν ξεχνώ βέβαια ότι και όλο το πολιτικό σύστημα έχει επενδύσει σε αυτό και το κάνει ολοένα και πιο δύσκολο, ακόμα και στον πιο ευφυή να προβάλει την παραμικρή αντίσταση.

Από την άλλη, η πανδημία και τώρα ο πόλεμος, αποκάλυψαν – με οδυνηρό τρόπο – τα δομικά και εγγενή λάθη του συστήματος που ζούμε. Μου φαίνεται τρομερά ενδιαφέρον ότι στην Κίνα στο πρώτο κύμα της πανδημίας αποκαλούσαν τον κορονοϊό “ιό της αλήθειας”, με την έννοια ότι αποκάλυψε όλη την παθογένεια της ζωής μας. Το μόνο παρήγορο σε αυτό το πλαίσιο, είναι ότι ακριβώς αυτή η δυστυχής ανάγκη και εξαθλίωση θα μπορούσα να πω που επέφερε η συγκυρία, ενδυνάμωσαν τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, την επιστροφή στις συλλογικές διαδικασίες, τη συμμετοχή σε σωματεία και ομοσπονδίες, αλλά και μια επαυξημένη επαγρύπνηση, στην οποία, φυσικά, βοηθάνε πολύ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε ως πολίτες να ασκήσουμε αυτό το απειροελάχιστο που μας έχει μείνει: τον έλεγχο, δηλαδή, της εξουσίας.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: Mετάφραση: Άρης Λάσκος, Χρήστος Κοντογεώργης, Γιάννης Παναγόπουλος/Σκηνοθεσία: Άρης Λάσκος/Δραματουργία: Άρης Λάσκος, Αντριάνα Ανδρέοβιτς, Κόνυ Ζήκου/Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής/Κίνηση: Μυρτώ Γράψα/Σκηνικό: Ηλένια Δουλαδίρη/Κοστούμια: Χαράλαμπος Νικολάου/Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου/Βοηθός σκηνοθέτη: Αντριάνα Ανδρέοβιτς/Φωτογραφίες: Αναστασία Γιαννάκη/ΠΑΙΖΟΥΝ ΟΙ: Μάνος Βαβαδάκης, Χρήστος Κοντογεώργης, Καλλιόπη Παναγιωτίδου, Γιάννης Παναγόπουλος, Γωγώ Παπαϊωάννου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Παραστάσεις:από 24 Μαρτίου έως 17 Απριλίου 2022/Ημέρες & Ώρες παραστάσεων: κάθε Πέμπτη με Σάββατο στις 21:00/κάθε Κυριακή στις 19:00/Διάρκεια: 100 λεπτά/Εισιτήρια:15, 10, 5 ευρώ/Προπώληση εδω/Χώρος : ΕΛΕΡ/Τηλέφωνο θεάτρου: 2117353928

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις