Κόλλυβα: Η αρχαία τους προέλευση

Τα κόλλυβα, για τους αρχαίους Έλληνες, ήταν γλυκίσματα από βρασμένο σιτάρι. Η λέξη «κόλλυβος» αρχικά σήμαινε το νόμισμα μικρής αξίας, που τοποθετούσαν πάνω στο τάφο. Συνεπώς, τα σημερινά κόλλυβα, το γλύκισμα που παρασκευάζεται και προσφέρεται στη μνήμη των νεκρών, έχουν αρχαία προέλευση.

Αυτό που θέλουμε να πούμε, είναι πως ο τρόπος με τον οποίο μια κοινωνία συμπεριφέρεται στους νεκρούς της, ο τρόπος που τους μνημονεύει, είναι ίσως ο ασφαλέστερος δείκτης του πολιτισμού της. Οι παλαιοανθρωπολόγοι είχαν ανακαλύψει κάποιους τάφους ανθρώπων του Νεάντερταλ στη σημερινή Σλοβακία, πενήντα χιλιάδων ετών. Σ’ αυτούς, οι νεκροί ήταν τοποθετημένοι σε εμβρυακή στάση, πασπαλισμένοι με ώχρα και αγριολούλουδα, ενώ δίπλα τους ήταν θαμμένα τα όπλα, τα εργαλεία και τα σκεύη που χρησιμοποιούσαν.

Ο Καζαντζάκης έλεγε «ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο, καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο – το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε ζωή». Οι Έλληνες, από την αρχαιότητα, συνέδεαν τη μνημόνευση των νεκρών με τα γεννήματα, τους καρπούς της γης. Να θυμηθούμε πως η Περσεφόνη, η σύζυγος του Άδη, ήταν η κόρη της θεάς της Γεωργίας, της Δήμητρας.  Έτσι λοιπόν, το να προσφέρουμε (για τους νεκρούς) στους ζωντανούς ένα γλύκισμα από σιτάρι, ξηρούς καρπούς, σταφίδες, σπόρους από ρόδι, ζάχαρη, κανέλα και μαϊντανό, είναι κάτι που μας συνδέει με την καταγωγή, την Ιστορία μας, αλλά και με τη Γη, το χώμα, την προέλευση και κατάληξη όλων.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.