Πώς ο Πούτιν απέρριψε την τελευταία προσπάθεια του Τραμπ για ειρήνη στην Ουκρανία

Ήταν γύρω στα μεσάνυχτα χθες στη Μόσχα όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από τον Λευκό Οίκο σχετικά με τις τελευταίες προτάσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε περάσει αρκετές ώρες σε συναντήσεις με τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και επτά ακόμη Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι έσπευσαν στην Ουάσινγκτον σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να διασφαλίσουν τη στήριξη των ΗΠΑ στην ουκρανική θέση.

Ο Τραμπ διέκοψε τις συζητήσεις και ενημέρωνε τον Πούτιν για το επόμενο βήμα που, κατά τη γνώμη του, έπρεπε να γίνει: Να συναντηθούν αυτοπροσώπως Πούτιν και Ζελένσκι και να προσπαθήσουν να σημειώσουν πρόοδο προς την ειρήνη.

Ο Πούτιν, ωστόσο, φάνηκε να έχει άλλα σχέδια…

Όπως σχολιάζει ο Simon Shuster σε ανάλυσή του για το TIME, μετά το τηλεφώνημα, το Κρεμλίνο εξέδωσε μια ασαφή και διφορούμενη ανακοίνωση, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ίσως θα άξιζε να «εξεταστεί το ενδεχόμενο αναβάθμισης του επιπέδου των εκπροσώπων» στις μελλοντικές ειρηνευτικές συνομιλίες. Ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, απείχε πολύ από το να αποδεχθεί την πρόταση του Τραμπ για άμεση συνάντηση με τον Ζελένσκι.

Και σε άλλα ζητήματα, οι Ρώσοι επανήλθαν τη Δευτέρα στις γνώριμες τακτικές της διπλωματίας εν καιρώ πολέμου: Απειλές, απαιτήσεις και κωλυσιεργία με στόχο τη συνέχιση της εισβολής στην Ουκρανία.

Οι απειλές της Μόσχας έγιναν ιδιαίτερα επιθετικές όσον αφορά στο κεντρικό ερώτημα των πολυαναμενόμενων συνομιλιών της Δευτέρας στον Λευκό Οίκο: Πώς θα μπορούσε να διασφαλιστεί μια συμφωνία ειρήνης με τη Ρωσία; Ποιος θα εγγυόταν αυτή την ειρήνη; Και με ποια μέσα;

Σε αυτά τα ζητήματα, ο Τραμπ φάνηκε να συμφωνεί με τη θέση των Ευρωπαίων συμμάχων του. «Θα τους βοηθήσουμε σε αυτό», δήλωσε νωρίτερα στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ζελένσκι. «Θα τους προσφέρουμε πολύ καλή προστασία, πολύ καλή ασφάλεια».

Μάλιστα, είπε ότι οι εγγυήσεις αυτές θα είναι «παρόμοιες με αυτές του ΝΑΤΟ», επαναλαμβάνοντας τις δεσμεύσεις αρκετών Ευρωπαίων μελών της Συμμαχίας, που έχουν εκφράσει προθυμία να διασφαλίσουν οποιαδήποτε μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, ακόμη και με τη χρήση των ενόπλων δυνάμεών τους.

Αυτές οι δηλώσεις φαίνεται να συγκλίνουν στην κατεύθυνση που επιζητά ο πρόεδρος Ζελένσκι εδώ και καιρό: Μια σαφή δέσμευση δηλαδή από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους ότι θα παρέμβουν για την υπεράσπιση της Ουκρανίας σε περίπτωση νέας ρωσικής εισβολής. Χωρίς μια τέτοια δέσμευση, υποστηρίζει ο Ζελένσκι, η Ουκρανία δεν μπορεί να συμφωνήσει σε καμία ειρηνευτική λύση, καθώς αυτή θα βασιζόταν αποκλειστικά στον λόγο του Πούτιν.

Η υπόσχεση του Τραμπ τη Δευτέρα να «βοηθήσει» στην μελλοντική άμυνα της Ουκρανίας έμοιαζε με ένα διστακτικό αλλά χειροπιαστό βήμα προς την διασφάλιση πραγματικών εγγυήσεων ασφάλειας. Ήταν αρκετή για να προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση της Μόσχας. Σε μια ακόμη ανακοίνωση, που εκδόθηκε, ενώ οι συνομιλίες του Τραμπ στον Λευκό Οίκο βρίσκονταν σε εξέλιξη, το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε ότι οποιοδήποτε σενάριο εμπλοκής δυνάμεων του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της Ουκρανίας στο μέλλον θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια «ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της σύγκρουσης με απρόβλεπτες συνέπειες».

Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε ουσιαστική προσπάθεια διασφάλισης της ειρήνης θα είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω εμβάθυνση του πολέμου.

Αυτή η αδιαλλαξία δεν άφηνε στον Τραμπ πολλές επιλογές για να προωθήσει την ειρηνευτική διαδικασία πέρα από το σημείο όπου είχε κολλήσει. Στην καταληκτική του δήλωση τη Δευτέρα, μετά από τουλάχιστον πέντε ώρες συνομιλιών με τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Τραμπ ανέφερε ότι «ξεκίνησε τις διαδικασίες για μια συνάντηση» μεταξύ των ηγετών Ρωσίας και Ουκρανίας. Δεν ανέφερε, ωστόσο, αν ο Πούτιν είχε συμφωνήσει κατά τη διάρκεια του τηλεφωνήματός τους να συμμετάσχει σε αυτή τη συνάντηση.

Όσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, ο Τραμπ φάνηκε αρκετά πιο συγκρατημένος. «Συζητήσαμε τις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, τις οποίες θα προσέφεραν διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, σε συντονισμό με τις ΗΠΑ». Πρόκειται για μια διατύπωση που ακούγεται λιγότερο πειστική σε σχέση με την προηγούμενη δήλωσή του περί «νατοϊκής» προστασίας.

Αλλά, δεδομένων των αντιδράσεων του Κρεμλίνου, ο Τραμπ δεν είχε πολλά περιθώρια να υποσχεθεί κάτι περισσότερο. Την προηγούμενη εβδομάδα, μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν στην Αλάσκα, είχε ήδη αποσύρει το βασικό μέσο πίεσης προς τη Ρωσία — την απειλή κυρώσεων και δασμών που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τη ρωσική οικονομία. «Δεν χρειάζεται να το σκεφτόμαστε αυτό τώρα», είχε δηλώσει.

Σε τηλεοπτική του συνέντευξη την Κυριακή, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο επιβεβαίωσε ότι το ενδεχόμενο νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας έχει τεθεί προς ώρας στο περιθώριο. «Δεν νομίζω ότι νέες κυρώσεις θα αναγκάσουν τη Ρωσία να αποδεχθεί μια εκεχειρία», είπε στο Meet the Press του NBC.

Τη Δευτέρα, όμως, δεν ήταν σαφές με ποια άλλα μέσα ο Τραμπ θα μπορούσε να φέρει τον Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Με βάση τις αντιδράσεις του Κρεμλίνου στην τελευταία του προσπάθεια να εξασφαλίσει μια βιώσιμη ειρήνη, οι Ρώσοι δείχνουν εμφανώς ότι προτιμούν να συνεχιστεί ο πόλεμος…