Οι πολλαπλές στοχεύσεις του “πακέτου ΔΕΘ”

Με συνεχείς κι επίμονες τις κριτικές αναφορές για θεραπεία του μείζονος θέματος του διαθέσιμου εισοδήματος “ανεβαίνει” στη ΔΕΘ η κυβέρνηση για να εξαγγείλει την οικονομική πολιτική για το επόμενο έτος.

Οι μισθοί που ακόμη παραμένουν χαμηλά, αλλά και ο πληθωρισμός που “ροκανίζει” εισοδήματα και υπονομεύει το οικονομικό στάτους των νοικοκυριών που βασίζονται στη μισθωτή εργασία, αλλά και η μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας που αποτελεί μια μορφή πληθωριστικού φόρου, είναι στην αιχμή του προβληματισμού που αρθρώνεται συγκροτημένα τελευταία, όχι μόνο από την Αντιπολίτευση, αλλά από φορείς, όπως η Τράπεζα της Ελλάδος, το ΙΟΒΕ, η Eurobank που έχει καταθέσει ειδική ανάλυση πρόσφατα και άλλους κοινωνικούς εταίρους.

Συγκεκριμένα η ανάλυση της Eurobank, αναφέρει ότι η φορολογική επιβάρυνση των εισοδημάτων από μισθωτές υπηρεσίες, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα, δηλαδή ο αναλογών φόρος ως ποσοστό των αντίστοιχων φορολογούμενων εισοδημάτων, αυξήθηκε από το 9,9% το 2021 στο 11,1% το 2023. Με βάση τις εκτιμήσεις της μελέτης, το 37% της αύξησης αυτής προήλθε από τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας.

Όπως τονίζει η μελέτη, οι επιπτώσεις είναι ακόμη πιο βαριές στα εισοδήματα από μισθωτή εργασία, τα οποία αποτελούν και τη βασική πηγή φορολογικών εσόδων. Για κάθε 5 ευρώ εισοδήματος που δηλώνουν τα φυσικά πρόσωπα, τα 4 από αυτά υπάγονται στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος των μισθωτών, η οποία είναι έντονα προοδευτική: Καθώς τα εισοδήματα των φορολογούμενων αυξάνονται και υπερβαίνουν ορισμένα κατώφλια, φορολογούνται με ολοένα υψηλότερους συντελεστές.

Ειδικότερα, σχεδόν η μισή (47%) αύξηση του αναλογούντος φόρου στα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και συντάξεις μεταξύ 2021 και 2023, οφείλεται στη μη τιμαριθμοποίηση, ενώ στα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα το ποσοστό αυτό φτάνει μόλις το 16%.

Η φορολογική επιβάρυνση  –δηλαδή ο αναλογών φόρος ως ποσοστό των φορολογούμενων εισοδημάτων– αυξήθηκε κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα (π.μ.) για τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, εκ της οποίας μόνο η 0,1 π.μ. προήλθε από τη μη τιμαριθμοποίηση της κλίμακας.

Αντιθέτως, για τα εισοδήματα από μισθούς, η επίδραση της μη τιμαριθμοποίησης της κλίμακας όχι μόνο εξηγεί στο σύνολό της την αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσής τους κατά 0,9 π.μ., αλλά την υπερβαίνει: Αν δηλαδή η φορολογική κλίμακα είχε τιμαριθμοποιηθεί πλήρως, η φορολογική επιβάρυνσή τους θα είχε μειωθεί οριακά.

Το βασικό ζήτημα είναι ότι η κλίμακα φορολογίας εισοδήματος των μισθωτών είναι έντονα προοδευτική. Και έτσι, καθώς τα εισοδήματα των φορολογούμενων αυξάνονται και υπερβαίνουν ορισμένα κατώφλια, φορολογούνται με ολοένα υψηλότερους συντελεστές.

Μάλιστα, αναφέρεται, ότι τυχόν αυξήσεις στα ονομαστικά εισοδήματα που μπορεί απλώς να αντισταθμίζουν μέρος της απώλειας της αγοραστικής τους δύναμης λόγω της αύξησης του επιπέδου των τιμών, ενδέχεται να οδηγήσουν τους φορολογούμενους σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια αυξάνοντας δυσανάλογα το φόρο που πληρώνουν, ακόμα και αν το πραγματικό τους εισόδημα έχει μειωθεί.

Όμως ακόμα και νοικοκυριά με αμετάβλητες ονομαστικές αποδοχές επηρεάζονται από την ολίσθηση κλιμακίου, καθώς η αγοραστική τους δύναμη μειώνεται, αλλά ο φόρος που τους καταλογίζεται παραμένει ο ίδιος.

Συνεπώς, η μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας αποτελεί μια μορφή πληθωριστικού φόρου, η οποία ενισχύει τα φορολογικά έσοδα του Κράτους ενώ παράλληλα μειώνει τη συνολική ζήτηση, συγκρατώντας τις πληθωριστικές πιέσεις.

Το δημοσιονομικό “υπόστρωμα”

Κι όλα αυτά την ώρα που ο προϋπολογισμός “φουσκώνει” με υπερπλεονάσματα, σε μια περίοδο, μάλιστα, που η χώρα είναι εκτός “μνημονιακού” “κορσέ”.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, για την περίοδο του Ιανουαρίου – Ιουλίου 2025, παρουσιάζεται πλεόνασμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 2.168 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου για έλλειμμα 1.961 εκατ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2025 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2025 και ελλείμματος 139 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024.

Το πρωτογενές αποτέλεσμα σε τροποποιημένη ταμειακή βάση διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 7.939 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3.599 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 5.665 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2024. Τα,  δε,  έσοδα της κατηγορίας «Φόροι» ανήλθαν σε 40.434 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 2.150 εκατ. ευρώ ή 5,6% έναντι του στόχου.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Απρίλιο, όταν επιβεβαιώθηκε η υπεραπόδοση του 2024 και υπό την πολιτική πίεση των ημερών, εξαγγέλθηκαν  μέτρα 1,1 δισ. ευρώ – για το επίδομα των χαμηλοσυνταξιούχων 250 ευρώ και την επιστροφή ενός ενοικίου. Τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν τον Νοέμβριο.

Οι πολιτικές στοχεύσεις

Στο φόντο αυτό και με την “πλάτη στον τοίχο”, λοιπόν, ακόμη,  η κυβέρνηση, ένεκα της πίεσης από μια σειρά από υποθέσεις διαφθοράς (ΟΠΕΚΕΠΕ κτλ.), σοβαρά θεσμικά ζητήματα (Τέμπη, υποκλοπές, που “ακουμπούν” τον πυρήνα του κράτους δικαίου) αναμένεται να επιχειρήσει μια “φυγή προς τα μπρος”.

Έτσι με βάση τα όσα έχουν καταγραφεί και δημόσια οι ανακοινώσεις στη ΔΕΘ θα εντάσσονται σε μια στρατηγική, κατά βάση τεσσάρων σημείων, με φοροελαφρύνσεις, δράσεις επιδοματικού χαρακτήρα, παρεμβάσεις για το στεγαστικό και την ανάσχεση της δημογραφικής συρρίκνωσης, αλλά και πρωτοβουλίες για την στήριξη της ανάπτυξη στο βάση ενός αναμορφωμένου παραγωγικού μοντέλου.

Όπως έχει, ήδη, αναφερθεί, το κόστος των εξαγγελιών υπολογίζεται με ένα “κατώφλι” στο  1,5 δισ. ευρώ, με το 1 δισ. ευρώ να προέρχεται από τις πολύ καλύτερες των προβλέψεων επιδόσεις του προϋπολογισμού τόσο σε έσοδα, όσο και σε δαπάνες, και τα 500 εκατ. ευρώ να εξοικονομούνται από τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες.

Κεντρική στόχευση είναι να δοθεί περισσότερη έμφαση σε μόνιμα μέτρα και κυρίως σε αναμόρφωση των άμεσων φόρων. Συγκεκριμένα στην “ατζέντα” περιλαμβάνονται, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεοδμένα:

• Μειώσεις φόρων για τα μεσαία εισοδήματα, με παρεμβάσεις σε κλιμάκια και συντελεστές της φορολογικής κλίμακας και αύξηση του αφορολόγητου ορίου. Επί τάπητος έχει τεθεί,  η καθιέρωση ενός ενδιάμεσου συντελεστή μεταξύ του χαμηλού 9%, που αφορά εισοδήματα έως 10.000 ευρώ και του επόμενου 22%, για εισοδήματα μεταξύ 10.001 ευρώ και 20.000 ευρώ, καθώς και η αύξηση του ορίου εισοδήματος των 44.000 ευρώ, πάνω από το οποίο εφαρμόζεται ο ανώτατος συντελεστής 44%.
• Φορολογικές ελαφρύνσεις για οικογένειες με παιδιά για τη στήριξη των οικογενειών.
• Μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης για τα εισοδήματα από ενοίκια, παράλληλα με τη χορήγηση κινήτρων προς τους ιδιοκτήτες να διαθέσουν στην αγορά κλειστά σπίτια που κατέχουν.  
• Παρεμβάσεις στο μέτωπο της προσφοράς στην αγορά κατοικίας, όπως το πάγωμα του ΦΠΑ στα νεόδμητα σπίτια, αλλαγές στην κλίμακα φορολόγησης ενοικίων, με την προσθήκη ενός συντελεστή μεταξύ του χαμηλού 15% για εισοδήματα ως 12.000 ευρώ και του επόμενου 35% για εισοδήματα έως 35.000 ευρώ, η κοινωνική αντιπαροχή, το πρόγραμμα ΣΔΙΤ στις φοιτητικές εστίες. 

Το δημογραφικό

Ωστόσο ιδιαίτερη έμφαση αναμένεται να δώσει ο πρωθυπουργός στο δημογραφικό κάτι που έχει επανειλημμένα τονίσει και ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης.

Ο κ. Μαρινάκης έχει πει ότι η κυβέρνηση θα αναλάβει πρωτοβουλίες το επόμενο διάστημα για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και της ενίσχυσης του δημογραφικού. «Η ενημέρωση που έχω είναι ότι σημαντικό μέρος των ανακοινώσεων του πρωθυπουργού στην προσεχή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης θα επικεντρώνεται στη στήριξη της ελληνικής οικογένειας, μάλιστα με πρόβλεψη να στηριχθούν ακόμη παραπάνω οι συμπολίτες μας που είναι πολύτεκνοι ή υπερπολύτεκνοι ή όσοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, αυτό που λέμε η ελληνική οικογένεια, η μεσαία τάξη» τόνισε ο κ. Μαρινάκης κατά τη διάρκεια της πρώτης μετά τις διακοπές ενημέρωσης των πολιτικών συντακτών.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. «Δεν είναι μόνο το επίδομα που δίνεται για τη γέννηση ενός παιδιού, είναι το επίδομα που δίνεται σε μια νέα μητέρα που ισοδυναμεί με τον κατώτατο μισθό επί 9 μήνες, είναι η στήριξη των νέων γονιών με θέσεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, το γεγονός ότι πολλές από τις αυξήσεις που δίνουμε, έχουν επιπλέον στόχευση στις οικογένειες, αλλά είναι αλήθεια ότι όλα αυτά δεν περιμέναμε να λύσουν, ούτε έλυσαν αυτό το τεράστιο πρόβλημα, μια πληγή και για την Ελλάδα και για πολλές άλλες χώρες που είναι το δημογραφικό» υπογράμμισε και πρόσθεσε:

 «Προσωπικά, θεωρώ ότι θα πρέπει να είναι και θα είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων της κυβέρνησής μας και κάθε κυβέρνησης και, ειδικά, ως νέος πολιτικός που βλέπω κάτι τέτοιο να εξελίσσεται σε “ωρολογιακή βόμβα” για πολλές χώρες, θα πρέπει κάθε μας πολιτική να περνάει από το φίλτρο της στήριξης της οικογένειας. Είναι ό,τι πιο σημαντικό και για λόγους οικονομικούς και για λόγους επιβίωσης για τη χώρα μας συνολικά».

Φοροελαφρύνσεις

Επίσης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, επιβεβαίωσε κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών ότι οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης στη ΔΕΘ θα περιλαμβάνουν σημαντικές φοροελαφρύνσεις. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, το συνολικό ποσό των παροχών που θα ανακοινωθούν στη Θεσσαλονίκη ανέρχεται στα 1,5 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο έχει ήδη προσδιοριστεί από την κυβέρνηση.

Σε συνέντευξή του στο κανάλι Open, την Παρασκευή,  ο κ. Μαρινάκης υπογράμμισε ότι ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος των 1,5 δισ. ευρώ προέρχεται από τη βελτίωση των βασικών δεικτών της οικονομίας και όχι από επιπλέον φορολόγηση. 

Επιστροφή 13ου και 14ου μισθού

Απαντώντας στους ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης για την χορήγηση 13ου και 14ου μισθού, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανέφερε ότι το σχετικό κόστος για τον 13ο μισθό κινείται λίγο κάτω από τα 1,4 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ το επόμενο έτος το ποσό αυτό μπορεί να φτάσει τα 1,5 δισ. ευρώ λόγω των ετήσιων αυξήσεων.

Ο κ. Μαρινάκης επεσήμανε ότι οποιαδήποτε οικονομική παρέμβαση πρέπει να είναι συμβατή με τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες. Όπως εξήγησε: «Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το πραγματικό κόστος ενός μέτρου υπολογίζεται με βάση το μεικτό κόστος και όχι μόνο το καθαρό όφελος προς τον πολίτη. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να τηρούν αυτούς τους κανόνες, ώστε να μην υπερβούν τα όρια δαπανών και να αποφύγουν την επιτήρηση». 

Έδωσε επιπλέον έμφαση στη διαφάνεια αναφέροντας ότι η ελληνική κυβέρνηση συμμορφώνεται με τους κανόνες, ενώ παράλληλα απέρριψε τα επιχειρήματα της αντιπολίτευσης περί διαφορετικής εκτίμησης του δημοσιονομικού κόστους.

Το μήνυμα του Κ. Χατζηδάκη

Η μείωση των άμεσων φόρων απάντηση στην πίεση της ακρίβειας είναι, στο μεταξύ, το στίγμα που δίνει ο Κωστής Χατζηδάκης.

«Η πραγματικά πατριωτική πολιτική δεν είναι οι κορώνες του κάθε λαϊκιστή, αλλά όταν ισχυροποιείς την οικονομία σου, όταν ισχυροποιείς τις Ένοπλες Δυνάμεις σου. Και αυτό είναι που επιχειρούμε να κάνουμε στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη».

Αυτό υπογράμμισε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Κωστής Χατζηδάκης, σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό Πρώτο Πρόγραμμα 91,6.

Σε ερώτηση σχετικά με τις πρωτοβουλίες που θα ανακοινώσει ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης υπογράμμισε: «Η μείωση φόρων ουσιαστικά είναι αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών. Πού μπορεί να πάει η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος; Στην πίεση που φέρνει σε κάθε νοικοκυριό στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη η ακρίβεια. Άρα θα είναι ουσιαστικά και μέτρα κατά της ακρίβειας».

Μείωση ΦΠΑ;

Επιπλέον, σχολιάζοντας την πρόταση ορισμένων κομμάτων για μείωση του ΦΠΑ, ο κ. Χατζηδάκης, αφού πρώτα υπογράμμισε ότι το μέτρο αυτό δεν υπήρξε αποτελεσματικό στην Ισπανία, τόνισε: «Όταν έχεις τη δυνατότητα να μειώσεις τον οποιοδήποτε άμεσο φόρο και να έχεις μία αύξηση του εισοδήματος του πολίτη, γιατί να το κάνεις δύσκολο και περίπλοκο με τη μείωση του έμμεσου φόρου την οποία μπορεί να ενθυλακώσει κάποιος ενδιάμεσος; Δηλαδή μόνο ένας ιδεοληπτικός θα μπορούσε να κολλήσει με τη μείωση των έμμεσων φόρων, ενώ με τον άλλο τρόπο στηρίζεις κατευθείαν τον πολίτη».

Σχολιάζοντας την κριτική της αντιπολίτευσης σε σχέση με τα πλεονάσματα, ο κ. Χατζηδάκης επισήμανε: «Τα λεγόμενα υπερπλεονάσματα στηρίζονται στο γεγονός ότι έχουμε αρκετά μεγαλύτερη ανάπτυξη του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Και έχουμε και καλύτερα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Τι να κάνουμε δηλαδή; Να τα κρατήσουμε αυτά και να μην τα μοιράσουμε; Αλλά λέγεται και το ακριβώς αντίθετο από την αντιπολίτευση: «Γιατί δεν μοιράζετε ακόμα περισσότερα;». Προφανώς δεν είμαστε αφελείς. Αν μπορούμε να μοιράσουμε ακόμα περισσότερα θα τα μοιράσουμε. Ό,τι περισσότερο μπορούμε το κάνουμε». Και πρόσθεσε: «Έχουμε προκαλέσει την αντιπολίτευση να μας υποδείξει έναν φόρο τον οποίο έχουμε αυξήσει. Δεν έχουμε αυξήσει κανένα φόρο. Τα έσοδα τα παραπάνω που έχουμε δεν είναι από αύξηση φόρων. Είναι από την ανάπτυξη. Μεγαλώνει η πίτα και από τη φοροδιαφυγή. Έτσι ώστε με χαμηλότερους φόρους να έχουμε περισσότερα έσοδα».

Σε ερώτηση ακόμα για το ενδεχόμενο επαναφοράς του 13ου μισθού στο Δημόσιο, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης υπογράμμισε: «Μετά το ξεπάγωμα των μισθών το 2022, έχουν δοθεί στους δημοσίους υπαλλήλους αυξήσεις που αντιστοιχούν σε 1,3 μισθούς. Στην αντιπολίτευση, μιλώντας μόνο για το 13ο μισθό, αγνοούν τους συνταξιούχους, αγνοούν τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, αγνοούν όλες τις άλλες κατηγορίες συμπολιτών μας. Εμείς κοιτάζουμε προς όλες τις πλευρές της κοινωνίας, προς όλες τις κατηγορίες και προσπαθούμε να έχουμε μια ισορροπημένη πολιτική. Και για τους δημοσίους υπαλλήλους πάντως έχουμε κάνει συγκεκριμένες θετικές κινήσεις».