Γιατί ο Τραμπ θεώρησε θετική απάντηση το “ναι μεν, αλλά” της Χαμάς

Σχεδόν δύο χρόνια μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Την Παρασκευή, η Χαμάς απάντησε στο σχέδιο ειρήνης 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα, το οποίο είχε παρουσιάσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο. Παρά το γεγονός ότι η δήλωση της Χαμάς δεν αποτελούσε απόλυτη αποδοχή της αμερικανικής πρότασης, ο Τραμπ επέλεξε να την παρουσιάσει ως θετική απάντηση.

Η αντίδραση των ΗΠΑ ήταν άμεση. Μέσα σε λίγα λεπτά, ο Αμερικανός πρόεδρος κοινοποίησε τη δήλωση της Χαμάς στα social media, ενώ η εκπρόσωπός του επιβεβαίωσε ότι η αμερικανική κυβέρνηση την ερμήνευε ως αποδοχή του σχεδίου. «Ο πρόεδρος Τραμπ ανταποκρίνεται στην αποδοχή από τη Χαμάς του Σχεδίου Ειρήνης του», έγραψε η Karoline Leavitt.

Παράλληλα, στην ανάρτησή του, ο Τραμπ έθεσε για πρώτη φορά αυστηρές απαιτήσεις, όχι στη Χαμάς αλλά στο Ισραήλ: «Με βάση τη δήλωση που εξέδωσε η Χαμάς, πιστεύω ότι είναι έτοιμοι για διαρκή ΕΙΡΗΝΗ. Το Ισραήλ πρέπει να σταματήσει άμεσα τους βομβαρδισμούς στη Γάζα, ώστε να απελευθερωθούν οι όμηροι με ασφάλεια και γρήγορα! Τώρα είναι πολύ επικίνδυνο. Ήδη συζητάμε λεπτομέρειες για να ολοκληρωθούν. Δεν πρόκειται μόνο για τη Γάζα, πρόκειται για την πολυπόθητη ΕΙΡΗΝΗ στη Μέση Ανατολή».

Πρόκειται για μια πρωτοφανή παρέμβαση, καθώς κανένας προηγούμενος Αμερικανός πρόεδρος δεν είχε ζητήσει κάτι ανάλογο από το Ισραήλ.

Η ισραηλινή κυβέρνηση βρέθηκε ξαφνικά υπό πίεση. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν περίμενε ότι ο Τραμπ θα υιοθετούσε αυτή τη γραμμή, καθώς η Χαμάς δεν έχει δεσμευτεί ακόμη για αφοπλισμό ή πλήρη διάλυση, δύο κρίσιμες προϋποθέσεις του σχεδίου. Παρά ταύτα, η δέσμευση για άμεση απελευθέρωση των ομήρων θεωρήθηκε επαρκής για να θεωρηθεί ότι υπάρχει πρόοδος. Παράλληλα, η αλλαγή στρατηγικής των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας, που πλέον κινούνται σε αμυντική στάση, ενισχύει αυτή τη δυναμική.

Η στρατηγική του Τραμπ στο «ναι μεν, αλλά» της Χαμάς

Η δήλωση της Χαμάς, μπορεί να φαίνεται εν μέρει θετική, παρέχει όμως στον Τραμπ τον κρίσιμο μοχλό για να προβάλλει το αποτέλεσμα που θέλει. Η στρατηγική πίσω από αυτήν την προσέγγιση είναι σαφής: ο πρόεδρος επικεντρώνεται στο πιο επείγον ζήτημα, την άμεση απελευθέρωση των ομήρων, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα ζητήματα όπως ο πλήρης αφοπλισμός και η διάλυση της Χαμάς, που παραμένουν εκκρεμή.

Για τον Τραμπ, η δέσμευση της Χαμάς να απελευθερώσει όλους τους ομήρους είναι αρκετή για να θεωρήσει ότι το σχέδιό του προχωρά. Παράλληλα, η επικοινωνία του με τα social media και η δημόσια ανάδειξη της δήλωσης λειτουργούν ως πίεση προς το Ισραήλ, ώστε η κυβέρνηση Νετανιάχου να συμμορφωθεί.

Διεθνής αντίδραση και πολιτική δυναμική

Το σχέδιο Τραμπ έχει βρει ευρεία υποστήριξη στην Ευρώπη και σε μουσουλμανικές χώρες, οι οποίες φαίνεται να αναγνωρίζουν ότι η Χαμάς έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Η πίεση της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ, η οποία δείχνει αυξανόμενη δυσφορία για τις ισραηλινές επιχειρήσεις στη Γάζα, ενισχύει περαιτέρω την αμερικανική στρατηγική. Ταυτόχρονα, η διεθνής διπλωματία, κυρίως μέσω Κατάρ και άλλων διαμεσολαβητών, διασφαλίζει ότι οι στρατιωτικές πτέρυγες της Χαμάς στη Γάζα βρίσκονται υπό παρακολούθηση και ότι η επικοινωνία τους με τις ηγεσίες της είναι συνεπής.

Η ισχυρή κινητικότητα της διεθνούς κοινότητας και οι αντιδράσεις των κυβερνήσεων δείχνουν ότι η συγκεκριμένη στιγμή μπορεί να αποτελέσει ιστορικό σημείο καμπής. Η επιλογή του Τραμπ να θεωρήσει θετική την ατελή συμφωνία της Χαμάς ενσωματώνει τόσο ρεαλισμό όσο και στρατηγική πολιτική, οδηγώντας σε μια δυναμική για άμεση αποφόρτιση της κατάστασης στη Γάζα.

Αν τα βήματα συνεχιστούν με την ίδια δυναμική, αυτό μπορεί να είναι το κρίσιμο σημείο στο οποίο η διεθνής κοινότητα περιμένει επί μήνες: η πραγματική αρχή της επίτευξης ειρήνης στη Μέση Ανατολή μετά από σχεδόν δύο χρόνια σύγκρουσης.