Τα ΕΛΤΑ, η αποταμίευση και η διεθνής “επιστροφή των Ταχυδρομικών Ταμιευτηρίων”

Μια ενδιαφέρουσα πρόταση καταθέτει μιλώντας στο NEWS 24/7 ο Γιώργος Σταθάκης, πρώην υπουργός και αφ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με αιχμή τη συζήτηση που έχει φουντώσει για την επόμενη μέρα των ΕΛΤΑ, στο φόντο των αποφάσεων για “λουκέτο” σε 204  καταστήματα και τη σχετική πολιτική “τρικυμία”.

Όπως τονίζει ο κ. Σταθάκης, η διεθνής εμπειρία δείχνει τοn δρόμο για το πώς μπορούν τα ΕΛΤΑ να χαράξουν μια ρότα βιωσιμότητας. “Σε αρκετές χώρες αναβιώνει η τραπεζική των Ταχυδρομείων. Δύο πρόσφατα παραδείγματα είναι ο Καναδάς και η Αυστρία. Η Αυστρία επανίδρυσε την τράπεζα των ταχυδρομείων το 2020 (Bank 99). Ο Καναδάς πρόσφατα, το 2024, με προοπτική να λειτουργήσει αρχές του 2026 (η συρρίκνωση του δικτύου των τραπεζών καταγράφει ήδη 3.000 κοινότητες, χωριά και οικισμούς χωρίς τραπεζικό υποκατάστημα)” αναφέρει ο Γιώργος Σταθάκης, σημειώνοντας ότι ότι στην κυρίαρχη τάση της περασμένης δεκαετίας, υπάρχουν, και οι εναλλακτικές της προσφοράς από δημόσιους φορείς της ταχυδρομικής υπηρεσίας, κι όχι μόνο.

“Σε κάποιες χώρες τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια είχαν ιδιωτικοποιηθεί την περίοδο της έξαρσης του νεοφιλελευθερισμού, γύρω στο 2000, σε άλλες είχαν διατηρηθεί. Σε κάθε περίπτωση ο κανόνας στις ευρωπαϊκές χώρες παραμένει. Τα ταχυδρομεία παραμένουν κρατικά (και επιδοτούμενα εν μέρει ως προς τη βασική δημόσια υπηρεσία που παρέχουν) και συνδυάζονται με αποταμιευτικές τράπεζες, ή διάφορα μικτά μοντέλα” τονίζει ο πρώην υπουργός και αναφέρει ότι “800 υποκαταστήματα έχουν τα ελληνικά ΕΛΤΑ. Το καλύτερο δίκτυο παροχής υπηρεσιών σε όλη την Ελλάδα.”

Παράλληλα, ο κ. Σταθάκης στέκεται στην απομείωση δομών παροχής οικονομικών υπηρεσιών, που έχει συντελεστεί το τελευταίο διάστημα με αιχμή και τις εξελίξεις στον  τραπεζικό τομέα.

Αποταμιευτική τραπεζική

“Είναι εμφανής η αδυναμία των συστημικών τραπεζών να παρέχουν στοιχειώδεις τραπεζικές εργασίες- χωρίς «εξωφρενικές χρεώσεις» εννοώ, και ακόμα περισσότερο να προσφέρουν έστω ένα στοιχειώδες επιτόκιο στην αποταμίευση των νοικοκυριών” αναφέρει ο κ. Σταθάκης και τονίζει ότι, “κοινώς η αποταμιευτική τραπεζική αποτελεί μοναδικό πεδίο της Αγοράς που παραμένει κενό και ακάλυπτο”.

Σημειώνει, δε, ότι “η Αγορά αυτή καλύπτεται στις ευρωπαϊκές χώρες με διάφορους θεσμούς: αποταμιευτικές, στεγαστικές, καταναλωτικές, επαγγελματικές, τοπικές, κοινωνικές, συνεταιριστικές τράπεζες και ταμιευτήρια κάθε μορφής και είδους. Οι θεσμοί αυτοί είναι προφανώς εκτός του ρυθμιζόμενου πλέον, από ευρωπαϊκούς κανόνες, συστημικού τραπεζικού συστήματος και ελέγχονται από την Κεντρική Τράπεζα κάθε χώρας. Αποτελούν το 10-30% της τραπεζικής αγοράς ανάλογα με τη χώρα.”

Ωστόσο, με βάση τον κ. Σταθάκη, “στην Ελλάδα είναι μηδέν, καθώς είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη όπου 4 συστημικές τράπεζες καλύπτουν το 99% της τραπεζικής αγοράς (το Ταμείο Παρακαταθηκών έχει μείνει και μία ή δύο τοπικές συνεταιριστικές).”

Η ιστορία

Στο φόντο αυτό ο κ. Σταθάκης στέκεται στο τι συνέβη με το θρυλικό ΤΤ αποδίδοντας και τις σχετικές πολιτικές ευθύνες. “Το δικό μας Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο αποτέλεσε μία «σκανδαλώδη χρεοκοπία» το 2013. Θεωρητικά ήταν από τους πιο παραδοσιακούς και συντηρητικούς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, άρα προστατευμένος απέναντι στην χρηματοπιστωτική κρίση. Αλλά προηγήθηκε η λαίλαπα της «καταλήστευσης» του την περίοδο της διακυβέρνησης της ΝΔ, το 2004-2009. Τότε οι καταθετικοί πόροι του Ταμιευτηρίου διοχετεύτηκαν, για πρώτη φορά, στο δανεισμό μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, εν πολλοίς με «σαθρά» ή ανύπαρκτα τραπεζικά κριτήρια. Επακολούθησε η καταρρεύση με την κρίση, καθώς τα μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια «κοκκίνισαν» αμέσως. Μαζί με την κρίση των ομολόγων, το ΤΤ βρέθηκε έκθετο και διαχωρίστηκε σε «καλό» και «κακό», πριν απορροφηθεί από την Eurobank. Είχε προηγηθεί, επί Σημίτη, η μετατροπή του σε Ανώνυμη Εταιρεία το 2000 και η εισαγωγή της στο χρηματιστήριο το 2006, τίποτα από τα οποία δεν ήταν αναγκαίο για μία αποταμιευτική τράπεζα.”

Παράλληλα, ο πρώην υπουργός στέκεται στις προσπάθειες διάσωσης των ΕΛΤΑ επί των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς. “Τα ΕΛΤΑ παρέμειναν κρατικά λόγω ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν στη λίστα των περίφημων 26 ιδιωτικοποιήσεων του ΤΑΙΠΕΔ το 2015. Αλλά μαζί με την ΕΥΔΑΠ, το 17% της ΔΕΗ, και πλήθος από άλλες δημόσιες επιχειρήσεις μεταφέρθηκαν στο Υπερταμείο, για να μην ιδιωτικοποιηθούν. Όπερ και εγένετο” σημειώνει ο Γιώργος Σταθάκης, που δίνει και την προοπτική για το μέλλον, με αιχμή και μια συγκροτημένη και ισόρροπη πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης κι όχι μόνο.

Το μέλλον

“Τα κενά στην Τραπεζική Αγορά είναι πολλά και επιβάλλεται ο εμπλουτισμός με παλιούς και νέους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς. Αντί να κλείσουν τα 200 υποκαταστήματα, ας μετατραπούν τα 800 υποκαταστήματα των ΕΛΤΑ σε μία αποταμιευτική τράπεζα – ταμιευτήριο. Θα καλύψει ένα σημαντικό κενό στην Αγορά και θα εξυπηρετεί οικισμούς και απομονωμένες περιοχές στην επαρχία και θα συμβάλλει πολύπλευρα στις τοπικές κοινωνίες. Ταυτόχρονα θα αποτελέσει ισχυρό και ανταγωνιστικό φορέα αποταμιευτικής τραπεζικής στις συνοικίες των μεγάλων πόλεων, καθώς θα καλύψει ανταγωνιστικά, -με χαμηλότερες χρεώσεις και καλύτερο επιτόκιο, εν δυνάμει, τις ανάγκες των 7 στα 10 των ελληνικών νοικοκυριών που διατηρούν μικρή ή οριακή αποταμίευση και αναζητούν μικρο-δανεισμό κατάλληλο για τις στεγαστικές, καταναλωτικές ή άλλες δαπάνες τους.”

Ο κ. Σταθάκης έρχεται μάλιστα να δείξει και στο αντεπιχείρημα για την επάρκεια ή μη των ΕΛΤΑ για ένα τέτοιο εγχείρημα να δώσει απαντήσεις τονίζοντας ότι είναι θέμα πολιτικής βούλησης για το πώς μια κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την έννοια του δημόσιου χώρου.

“Όσο περίπλοκο και να φαίνεται, τεχνικά είναι τελικά απλό. Την οργάνωση του Ταμιευτηρίου δεν θα την κάνουν τα ΕΛΤΑ από το μηδέν. Η ευρωπαϊκή αγορά (εν πολλοίς και η ελληνική)  έχει πληθώρα φορέων και επιχειρήσεων να αναλάβουν την οργάνωση αυτή, όπως γίνεται αυτή ευρέως παντού που αναμορφώνουν, εκσυγχρονίζουν ή ιδρύουν εκ του μηδενός την αναγκαία υποδομή του μη συστημικού τραπεζικού τομέα.

Είναι εκ των πραγμάτων μία επωφελής για την κοινωνία και χαμηλού ρίσκου για τα ΕΛΤΑ επένδυση. Είναι μία στρατηγική επιλογή με πολλαπλά οφέλη, που το μόνο που απαιτεί είναι στοιχειώδης πολιτική βούληση. Η ΝΔ προφανώς δεν την έχει. Αλλά ας μη χαθεί αυτή η ευκαιρία. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες το κάνουν. Ας μη μείνουμε πάλι  ως η «εξαίρεση της Ευρώπης» και στο θέμα αυτό” καταλήγει ο Γιώργος Σταθάκης.