Τουρισμός με ταχύτητα Ferrari σε δρόμους με λακούβες

Ενέργεια, δίκτυα, απόβλητα, υδάτινοι πόροι είναι τα “βαρόμετρα” της διασφάλισης της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης με βάση όσα ανέφεραν οι ομιλητές στο ετήσιο συνέδριο “Tourism Beyond” του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) χθες, Τετάρτη (17/12).

«Η Ελλάδα κινείται με τουριστική ταχύτητα Ferrrari στα νησιά πάνω σε δρόμους όμως που δεν αντέχουν αυτή την ένταση κι αυτό που δοκιμάζεται και θα δοκιμαστεί και στο μέλλον είναι η  ικανότητά μας ως χώρα να διαχειριστούμε την επιτυχία μας και να μη γίνουμε θύματα αυτής» τόνισε χαρακτηριστικά μιλώντας στο συνέδριο του η αναπληρώτρια διευθύντρια Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, Τζέση Βουμβάκη.

Η κα. Βουμβάκη, παρουσίασε στοιχεία μελέτης σύμφωνα με την οποία ατα ελληνικά νησιά πρέπει να υπάρξει πρόγραμμα επενδύσεων, σε ετήσια βάση 1,3 δισ. ευρώ ετησίως, πέρα από τα τρέχοντα έργα περίπου 2,3 δισ. ευρώ, που αφορούν κυρίως σε μεταφορές και βασικές υποδομές (π.χ. ενέργεια και ύδρευση). Όλα αυτά προκειμένου  τα νησιά να διαχειριστούν το μεγάλο όγκο των τουριστών που δέχονται το δίμηνο Ιουλίου- Αυγούστου, αλλά και για την κάλυψη της εποχικής αύξησης του πληθυσμού και την ενίσχυση της φέρουσας ικανότητας των νησιών.

«Όσον αφορά στους χρήστες των υποδομών, ενώ το 1990 η αναλογία ήταν για κάθε 10 κατοίκους 1 τουρίστας, το 2010 η αντίστοιχη αναλογία ανέβηκε στους 2 τουρίστες για κάθε 10 κατοίκους και τώρα στους 5 τουρίστες για κάθε 10 κατοίκους τη δύσκολη περίοδο Ιουλίου- Αυγούστου. Ετσι εξηγείται και η μεγάλη πίεση στις υποδομές: Χονδρικά τα νησιά μας χρειάζονται 2,3 δισ. ευρώ το χρόνο και αν σε αυτό το  ποσό προσθέσουμε και τις εξτρά υποδομές για τους επιπλέον τουρίστες του διμήνου Ιουλίου- Αυγούστου το αντίστοιχο ποσό θα ήταν 1,3 δισ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά αν φτιάχναμε αυτές τις υποδομές, για 10 μήνες αυτές θα ήταν σε αχρησία, επομένως πρόκειται για μία πολύ δύσκολη εξίσωση» τόνισε η κα. Βουμβάκη.

Στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος

Σημειώνεται ότι τα ελληνικά νησιά καλύπτουν το 11% του παγκόσμιου νησιωτικού τουρισμού, ενώ επτά ελληνικά νησιά συγκαταλέγονται στη λίστα των 30 πιο δημοφιλών προορισμών παγκοσμίως (αντίστοιχα με εμβληματικά νησιά όπως οι Μαλδίβες, το Μπαλί, η Χαβάη, η Μαγιόρκα κ.ά.).

Όπως αναφέρθηκε υπάρχουν παραδείγματα από το εξωτερικό ως προς τη μεγάλη πρόκληση της χρηματοδότησης των υποδομών στη μελέτη της ΕΤΕ.. Για παράδειγμα οι Σεϋχέλλες ακολουθούν το μοντέλο του κρατικού προϋπολογισμού όπου για τις υποδομές πληρώνουν οι φορολογούμενοι, στον Καναδά διαθέτουν κεφάλαια οι ιδιοκτήτες της περιοχής, στο Λονδίνο οι επιχειρήσεις αντίστοιχα της περιοχής και στο Τέξας οι ίδιοι οι τουρίστες. «Ο κάθε προορισμός ακολουθεί διαφορετικό μοντέλο, ωστόσο η Ελλάδα θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα συνδυαστικό μίγμα», ανέφερε η κα. Βουμβάκη, με την πρόταση της ΕΤΕ να εστιάζει στους ίδιους πόρους και την ανταποδοτικότητα από τα τέλη που εισπράττονται (π.χ. τέλη διαμονής και κρουαζιέρας), την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα και παραχωρήσεων, την αξιοποίηση ευρωπαϊκών και διεθνών χρηματοδοτικών εργαλείων μέσα από συνδυασμό επιχορηγήσεων, ευρωπαϊκών πόρων και χαμηλότοκων δανείων.

Πέραν της χρηματοδότησης, χωροταξικός σχεδιασμός, αλλά και συντονισμός σε κεντρικό ή περιφερειακό επίπεδο ώστε στη συνέχεια να υπάρξει η υλοποίηση, είναι επίσης κρίσιμα στοιχεία για τις υποδομές στα νησιά.

Η διεθνής θέση της Ελλάδος

Στο μεταξύ η τάση είναι ανοδική για τη χώρα μας στον διεθνή χάρτη. Ετσι την  περίοδο 1994-  2019 ήταν σταθερά στο 1,9%, ενώ τώρα για την περίοδο 2023- 2025 έχει ανέβει στο 2,5% και πλέον «νούμερο που είναι πολύ υψηλό, αν ληφθεί υπόψη ότι το γενικότερο μερίδιο της χώρας διεθνώς στους λοιπούς τομείς είναι μόλις στο 0,1%. Τα νούμερα του τουρισμού αυξάνονται συνεχώς και κερδίζουμε μερίδια και στη γειτονιά μας. Αρα στο κομμάτι της ζήτησης κανείς δε διαφωνεί ότι πάμε πολύ καλά» είπε η κα. Βουμβάκη.

Σε σχέση με τις προβλέψεις έως το 2040 η Ελλάδα ανεβαίνει στις προτιμήσεις. Σημειώνεται ότι η παγκόσμια τουριστική ζήτηση θα φτάσει τα 2,4 δισ. τουρίστες κατ’ έτος το 2040 (και 2 δισ. το 2030) με το μεγαλύτερο μερίδιο να αφορά τους μη Ευρωπαίους. «Για την Ελλάδα οι διεθνείς εκτιμήσεις αποτυπώνουν και τις προοπτικές για τον ελληνικό τουρισμό εφόσον υπάρξει σημαντική αλλαγή στο μίγμα του εισερχόμενου τουρισμού  με αύξηση του μεριδίου των τουριστών εκτός Ευρώπης ώστε να βελτιωθεί και το θέμα της εποχικότητας: Για το 2040 στην Ελλάδα, ο αριθμός των αφίξεων (πλήν κρουαζιέρας) θα μπορούσε να φτάσει με αυτά τα δεδομένα τα 55 εκατ. με επιπλέον 18 εκατομμύρια σε σχέση με το 2025 και 36 δισ. ευρώ εισπράξεις, με επιπλέον 14 δισ. ευρώ» πρόσθεσε η κα. Βουμβάκη.

Παράλληλα με βάση όσα αναφέρθηκαν εφόσον τα νησιά, με όχημα τις καλύτερες υποδομές, αξιοποιήσουν  τη ζήτησης από μακρινές αγορές υψηλής δαπάνης (όπως οι ΗΠΑ και η Ασία) και την στροφή προς ταξίδια σε ανεξερεύνητους προορισμούς και περιόδους εκτός αιχμής,  μπορούν να αυξήσουν τη δαπάνη ανά τουρίστα κατά περίπου 15% έως το 2035 και να μειώσουν τη συγκέντρωση αφίξεων Ιουλίου– Αυγούστου από 42% σε 34%.

Η προσφορά

Όπως καταγράφεται από την ΕΤΕ  σε καταλύματα και εστίαση διατηρούνται σταθερά υψηλές οι επενδύσεις από το 2000 και μετά – έστω και με μία μικρή πτώση έναντι των αρχών της χιλιετίας με στροφή μάλιστα στις πολυτετείς κλίνες όπως προκύπτει από το σχετικό δείκτη που μετρά η ΕΤΕ, ο οποίος ήταν στο 100 τη δεκαετία του 2000 – 2009 και είναι σήμερα στο 95.

Στο κομμάτι των αεροπορικών μεταφορών και με δεδομένες τις επενδύσεις που έχουν γίνει στα ελληνικά αεροδρόμια (Ελευθέριος Βενιζέλος, Fraport, αεροπορικές κ.α.) ο δείκτης είναι κατά πολύ εντονότερα ανοδικός, από το 100 της δκαετίας 2000- 2009 στο 149 την περίοδο αυτής της δεκαετίας από το 2020 και μετά.

Στο κομμάτι των επενδύσεων – υποδομών (σε κλάδους ενέργειας, κατασκευών, μεταφορών- εκτός αεροπορικών-, τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής και δημόσιας διοίκησης) ο δείκτης από το 100 του 2000 έπεσε στο 67 τη δεκαετία του 2010- 2019 λόγω και της μεγάλης δημοσιονομικής κρίσης, ενώ την περίοδο από το 2020 και μετά έχει ανέβει στο 92. Αυτή η αναντιστοιχία δεν ήταν μόνο στην Ελλάδα, που ενισχύθηκε αυτή η κρίση, αλλά και σε άλλες αγορές.

Ο ΣΕΤΕ

Στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τουρισμός συνολικά και βέβαια η χώρα σε σχέση με την τουριστική οικονομία αναφέρθηκε, επίσης, και  ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Γιάννης Παράσχης, στην εισαγωγική του ομιλία στο ετήσιο συνεδρίου του Συνδέσμου.

«Κεντρικός άξονας  της σημερινής μας συζήτησης είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και οι υποδομές. Τα τελευταία χρόνια οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τουρισμό υπήρξαν σημαντικές αναβαθμίζοντας το τουριστικό προϊόν. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το ενδιαφέρον για μελλοντικές επενδύσεις παραμένει υψηλό. Χωρίς όμως σύγχρονες μεταφορές, δίκτυα, ψηφιακές και περιβαλλοντικές υποδομές, κανένα τουριστικό προϊόν δεν μπορεί να διατηρήσει για πολύ την αξία του» τόνισε ο κ. Παρασχης.

Η πολιτική στρατηγική

Τους στόχους και τη στρατηγική του Υπουργείου Τουρισμού για έναν τουρισμό με μακροπρόθεσμη αξία, βιωσιμότητα και ισχυρό κοινωνικό αποτύπωμα, ανέδειξε από την πλευρά της, η υπουργός Τουρισμού κα Όλγα Κεφαλογιάννη, στο συνέδριο του ΣΕΤΕ.

Η υπουργός απηύθυνε πρόσκληση σε συμπόρευση «για τις νέες μεγάλες επιτυχίες της χώρας μας και το επόμενο, ακόμα πιο σπουδαίο κεφάλαιο του ελληνικού τουρισμού».

Αναφερόμενη στις επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού, η κα. Κεφαλογιάννη υπογράμμισε ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται πλέον στους δέκα κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Για το 2025, τα διαθέσιμα στοιχεία επιβεβαιώνουν τη συνεχιζόμενη θετική πορεία του κλάδου και δείχνουν ότι θα είναι ένα ακόμη έτος-ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό. Συγκεκριμένα, στο διάστημα Ιανουαρίου–Σεπτεμβρίου καταγράφηκε αύξηση 4% στις αφίξεις σε σχέση με το 2024 και 9% στις εισπράξεις, οι οποίες ξεπέρασαν τα 20 δισ. ευρώ.

Η υπουργός επεσήμανε ότι αυτή η δυναμική αποτελεί αποτέλεσμα συντεταγμένης εθνικής κυβερνητικής στρατηγικής, υπεύθυνων πολιτικών επιλογών και συλλογικής βούλησης.

Η κα. Κεφαλογιάννη υπογράμμισε ότι οι σύνθετες προκλήσεις στα πεδία της βιωσιμότητας των προορισμών, της ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση και της ψηφιακής μετάβασης επιβάλλουν μια νέα, ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην τουριστική ανάπτυξη.

«Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα δεν προσαρμόζεται απλώς, αλλά πρωταγωνιστεί. Η επανεκλογή της χώρας στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού για την περίοδο 2025–2029, καθώς και ο καίριος ρόλος της στη διαμόρφωση της πρώτης Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τον Βιώσιμο Τουρισμό, μετά και την ανάληψη του χαρτοφυλακίου Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού από τον Επίτροπο της ΕΕ κ. Απόστολο Τζιτζικώστα, επιβεβαιώνουν την ισχυρή διεθνή της παρουσία» είπε.

Η υπουργός παρουσίασε τις παρεμβάσεις του Υπουργείου Τουρισμού για:

• τον εμπλουτισμό και τη διαφοροποίηση της τουριστικής προσφοράς,
• τον εκσυγχρονισμό των υποδομών,
• την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών,
• την ενίσχυση της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης,
• και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της τουριστικής προβολής.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη θεσμοθέτηση νέων τουριστικών προϊόντων ποιοτικής και ήπιας ανάπτυξης, όπως το glamping, στο υποχρεωτικό σύστημα περιβαλλοντικής κατάταξης των ξενοδοχείων, καθώς και στο νέο πλαίσιο λειτουργικών και προδιαγραφών ασφαλείας για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Η υπουργός ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο του ανθρώπινου δυναμικού στην ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος, παρουσιάζοντας τις πρόσφατες παρεμβάσεις για την ενίσχυση της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης: τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας και στελέχωσης των σχολών αρμοδιότητας του Υπουργείου Τουρισμού και τη νέα πρωτοβουλία για την αξιοποίηση, μέσω ΣΔΙΤ, των κτηρίων των εκπαιδευτικών μονάδων του Υπουργείου που διαθέτουν άδεια δόμησης ξενοδοχείου (πρώην ξενοδοχεία «ΞΕΝΙΑ – Ήλιος»).

Παράλληλα, όπως ανέφερε, ολοκληρώνεται επιτυχώς το πρόγραμμα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης περισσότερων από 18.000 εργαζομένων και ανέργων, το οποίο θα αποτελέσει οδηγό για επόμενες παρεμβάσεις.

Κλείνοντας την ομιλία της, η κα. Κεφαλογιάννη τόνισε ότι σε μία εποχή ραγδαίων μεταβολών στο τοπίο του παγκόσμιου τουρισμού, ο ελληνικός τουρισμός μπορεί και πρέπει να είναι πρωταγωνιστής. «Η πολιτική βούληση και η πίστη στις δυνατότητες του τουρισμού είναι δεδομένες. Με συνεργασία, συνεννόηση και υπευθυνότητα, μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης – παράδειγμα σε διεθνές επίπεδο» υπογράμμισε.