Καφές: Πώς μπορεί να μειωθεί η τιμή;

Η επιβολή του Ειδικού Φόρου στον καφέ λειτούργησε ως “κίνητρο” για την ανάπτυξη παραβατικότητας και του λαθρεμπορίου, καθώς με βάση όσα ανέφερε σε συνάντηση με τα ΜΜΕ την Πέμπτη (23/5) η διοίκηση της Ελληνικής Ένωσης Καφέ (ΕΕΚ) και ο πρόεδρός της Τάσος Γιάγκογλου, οι ποσότητες που διακινούνται παράνομα στην Ελλάδα υπολογίζονται μεταξύ 10% έως και 15%.

Μάλιστα, οι μεγαλύτερες ποσότητες λαθραίου καφέ εισάγονται από τα βόρεια σύνορα της χώρας. Σημειώνεται ότι το σύνολο της αγοράς, στο οργανωμένο λιανεμπόριο, συμπεριλαμβανομένης της Lidl Ελλάς, ανέρχεται στα 340.000.000 ευρώ, ετησιοποιημένα στο πρώτο τετράμηνο του 2024, με αύξηση 3,2%, σε αξία σε σύγκριση με το πρώτο τετράμηνο του 2023. Ο όγκος κατανάλωσης αυξήθηκε στην ίδια περίοδο κατά 1,6%. Μόνο ο τζίρος από τις πωλήσεις κάψουλας καφέ στα σούπερ μάρκετ υπολογίζεται σε περίπου 60 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Βέβαια υπάρχει και η κατανάλωση στον κλάδο HORECA, δηλαδή στην εστίαση κτλ, για τον οποίο δεν υπάρχουν στοιχεία. Εκεί, εκτιμάται, ότι διοχετεύεται ένα μεγάλο μέρος των ποσοτήτων λαθραίου καφέ, που μπαίνουν στη χώρα.

Όπως καταφαίνεται η επιβολή του ΕΦΚ “υποθάλπει” την παραβατικότητα, κάτι που έχουν εντοπίσει οι φορολογικές αρχές. “Υπάρχει πρόθεση να δημιουργηθούν κινητές μονάδες ελέγχου, κίνηση που είναι προς το παρόν άγνωστο πότε θα υλοποιηθεί από πλευράς του υπουργείου Οικονομικών” ανέφερε η διοίκηση της ΕΕΚ τονίζοντας ότι υπάρχει πρόταση, μέρος των ετήσιων εσόδων που εισπράττονται από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, να διατίθενται για την καταπολέμηση της παράνομης κατανάλωσης καφέ.

Απόδοση φόρων

Πάντως, φαίνεται ότι η επιβολή του ΕΦΚ ήταν άκρως αποδοτική για το κρατικό ταμείο. Από το 2017 έως και το 2023 συνελέγησαν στα κρατικά ταμεία συνολικά 1 δισεκατομμύριο ευρώ από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, σύμφωνα με όσα είπε η διοίκηση της ΕΕΚ, που προσέθεσε ότι ο αρχικός προϋπολογισμός του μέτρου ήταν 70 εκατομμύρια ευρώ. Τον πρώτο χρόνο εισπράχθηκαν 90 αντί για 70 εκατ. ευρώ που ήταν ο αρχικός προϋπολογισμός και από τότε βαίνει ανοδικά ο συγκεκριμένος αριθμός έως και το 2023 όπου έφτασε τα 140 εκατ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι άλλες χώρες όπου εφαρμόζεται ο Ειδικός Φόρος κατανάλωσης εκτός από την Ελλάδα είναι η Γερμανία και το Βέλγιο.

Ο, δε, ειδικός φόρος κατανάλωσης ανέρχεται στα 2 ευρώ ανά κιλό στον πράσινο (ωμό) καφέ και 3 ευρώ είναι στον έτοιμο εισαγόμενο καφέ και 4 ευρώ είναι στον στιγμιαίο.

Μάλιστα, οι επιχειρήσεις του κλάδου προπληρώνουν τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης. Όταν, δε, πρωτοεπιβλήθηκε ο Ειδικός Φόρος, οι δραστηριοποιούμενες επιχειρήσεις χρειάστηκαν τη διπλάσια ρευστότητα από αυτή που είχαν ανάγκη έως και εκείνη τη στιγμή. Κατά την αρχική του επιβολή, ο φόρος αντιστοιχούσε σε περίπου 80% από την τότε αξία αγοράς του πράσινου καφέ κατά την εισαγωγή του.

Μείωση τιμών και φόροι

Εάν, πάντως, γινόταν η κατάργηση του ειδικού φόρου, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Καφέ, Τάσο Γιάγκογλου, αυτό θα σήμαινε την ίδια στιγμή την μείωση της τιμής στο ράφι κατά τουλάχιστον 10%. Κι αυτό την ώρα, που στο τέλος του Ιουνίου εκπνέει η περίοδος ισχύος του μειωμένου συντελεστή 13% ΦΠΑ στον καφέ, κι έτσι εφόσον δεν υπάρξει σχετική παράταση αναμένεται αυτόματα να ανέβουν “σκαλί” οι τιμές κατά τουλάχιστον 11%. Υπενθυμίζεται ότι με βάση το υφιστάμενο καθεστώς μέχρι τέλος Ιουνίου ο συντελεστής ΦΠΑ στον καφέ είτε σερβίρεται στο κατάστημα είτε λαμβάνεται “σε πακέτο” θα είναι 13%.

Μάλιστα η κατάργηση του ΕΦΚ ή η παραμονή σε χαμηλό συντελεστή του ΦΠΑ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως “ανάχωμα” σε μια συγκυρία ανόδου των διεθνών τιμών λόγω, κύρια, της κλιματικής αλλαγής. Να σημειωθεί ότι και φέτος υπάρχει ανοδική τάση στις διεθνείς αγορές καθώς όπως αναφέρεται σε διάφορα σημεία παραγωγής υπάρχουν ζητήματα. Ειδικότερα, σε σχέση με τις αυξητικές τάσεις που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα στην αγορά του καφέ, υπάρχει άνοδος τιμών στις ποικιλίες Robusta (38% της παγκόσμιας παραγωγής) που συμπαρέσυραν και τις τιμές της ποικιλίας Arabica (62% της παγκόσμιας παραγωγής). Οι ποικιλίες Robusta έχουν φτάσει να διαπραγματεύονται έως και 60% στη μέγιστη τιμή τους και στο 30% οι ποικιλίες Arabica στη μέγιστη τιμή που έχει πιάσει η ποικιλία.

Πάντως, οι εταιρείες έχουν αφομοιώσει το μεγαλύτερο μέρος των ανατιμήσεων, αλλά αν συνεχιστεί, σύμφωνα με τον κύριο Γιάγκογλου, θα υπάρξουν ανατιμήσεις ανάλογα ανάλογα με το επίπεδο τιμών που θα αναγκαστεί να αγοράσει μία επιχείρησης από τώρα και στο εξής με αποτέλεσμα οι ανατιμήσεις να κινηθούν από 5% έως και 15% στο ράφι των σούπερ μάρκετ. Η τελευταία ανατίμηση στον κλάδο καφέ έγινε το 2022.

Σε σχέση, πάντως, με την επιβάρυνση, ανά κούπα, αυτή μπορεί να παραμείνει συγκρατημένη, με τις απόλυτες τιμές, χωρίς τους φόρους, να διαμορφώνονται στα 1 με 2 λεπτά/ανά κούπα. Αυτό, όπως τονίζεται, καταδεικνύει και το πόσο αποτελεσματικά μπορεί να λειτουργήσει μια “ανάσχεση” των φορολογικών επιβαρύνσεων.

Η κατανάλωση στην Ελλάδα

Παρά τους φόρους, πάντως, και βέβαια τον πληθωρισμό. η κατανάλωση έχει αυξηθεί περίπου 4% με 5% μετά την πανδημία. Το πρώτο τετράμηνο του 2024 είναι 1,6% αυξημένη σε όγκο στα σούπερ μάρκετ σε αντίστοιχο τετράμηνο του 2023. Περίπου 40.000 τόνοι καφέ καταναλώνονται σε ετήσια βάση στην Ελλάδα συνολικά.

Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον να καταγραφεί η τάση των καταναλώσεων. Συγκεκριμένα, είχε παρατηρηθεί τον Φεβρουάριο του 2023 η μετατόπιση της κατανάλωσης του καφέ από την εκτός σπιτιού κατανάλωση στην εντός σπιτιού κατανάλωση, με το 81% της κατανάλωσης να πραγματοποιείται εντός σπιτιού και το υπόλοιπο 19% εκτός σπιτιού ως συνέπεια των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας και της πληθωριστικής κρίσης που ακολούθησε. Αυτή τη στιγμή, πάντως, η αναλογία κατανάλωσης είναι 60% εντός σπιτιού και 40% εκτός σπιτιού.

Κατανάλωση στα σούπερ μάρκετ

Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό της κατανάλωσης στο οργανωμένο λιανεμπόριο σε όγκο πρώτος σε ποσότητες είναι ο ελληνικός με ποσοστό 50%, ενώ σε αξία καταλαμβάνει μερίδιο 30%. Ακολουθεί ο στιγμιαίος με ποσοστό 18% σε όγκο και σε αξία 30%, o εσπρέσο με 15% σε όγκο και 25% σε αξία. Ο φίλτρου έχει μερίδιο 17% σε όγκο και 13% σε αξία. Η κάψουλα από τη συνολική κατανάλωση του εσπρέσο έχει μερίδιο 50% σε όγκο και σε αξία 71%.