Οι σύμμαχοι και τα κρυφά όπλα του κορονοϊού

“Πρέπει να τηρήσουμε τα μέτρα. Δεν έχει νόημα να κοροϊδεύουμε τους γύρω μας, γιατί τελικά ο ιός είναι πιο έξυπνος και θα μολύνει και εμάς και τους αγαπημένους μας”. Με αυτή την εύστοχη αναφορά η Καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Βάνα Παπαευαγγέλου, τονίζει ότι ακόμη και αν δεν υπήρχαν οι μεταλλάξει, η επιδημία βρίσκει τρόπο να διασπείρεται παντού. Βασικό όπλο βέβαια του ίδιου του κορονοϊού, όπως και κάθε ιού, είναι η δυνατότητα που του δίνει το DNA του να μεταλλάσσεται και να προσαρμόζεται ταχύτατα.

Σε δημοσίευση στο περιοδικό JAMA με τίτλο Genetic Variants of SARS-CoV-2—What Do They Mean? στην οποία σχολιάζεται η σημασία των μεταλλάξεων του SARS-CoV-2 από τους Καθηγητές του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής, ΕΚΠΑ) και Θάνο Δημόπουλο (Καθηγητής Θεραπευτικής και Πρύτανης ΕΚΠΑ), σημειώνεται ότι οι μεταλλάξεις προκύπτουν ως φυσικό επακόλουθο του ιικού πολλαπλασιασμού. Οι κορονοϊοί, εμφανίζουν λιγότερες μεταλλάξεις από τους περισσότερους ιούς RNA επειδή διαθέτουν διορθωτικούς μηχανισμούς του γενετικού τους υλικού. Οι μεταλλάξεις που προσδίδουν κάποιο πλεονέκτημα στον ιικό πολλαπλασιασμό, τη μετάδοση ή τη διαφυγή από την ανοσιακή απόκριση του ξενιστή πιθανόν θα κυριαρχήσουν, ενώ αντίθετα ιοί με μεταλλάξεις που προσδίδουν μειονέκτημα τείνουν να εξαλειφθούν από τον πληθυσμό των ιικών στελεχών. Η παραπάνω διαδικασία αποτελεί τη «φυσική επιλογή».

Τα στελέχη που εμφανίζονται κάθε φορά μπορεί να οφείλονται και σε τυχαία συμβάντα. Για παράδειγμα, το «φαινόμενο ιδρυτή» αφορά όταν ένας περιορισμένος αριθμός ιών μεταδίδεται σε έναν πληθυσμό. Οι μεταλλάξεις στο γονιδίωμα αυτών των ιών θα κυριαρχήσουν κατά τύχη ανεξάρτητα από τα βιολογικά χαρακτηριστικά τους. Η αλληλεπίδραση μεταξύ της φυσικής επιλογής και τυχαίων γεγονότων διαμορφώνει την εξέλιξη του ιού εντός του ξενιστή, σε κοινότητες και σε πιο εκτεταμένες γεωγραφικές περιοχές.

Σύμφωνα με μελέτες επίσης, οι νέες μεταλλάξεις του ιού γίνονται όλο και πιο συχνές ανά την υφήλιο, και δημιουργούν εύλογη ανησυχία, κυρίως η μετάλλαξη B.1.351 που πρωτοεμφανίστηκε στη Νότια Αφρική, για την πιθανή ανθεκτικότητα τους, τόσο στις τρέχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όσο και στα εμβόλια. Για τους ερευνητές στο εργαστήριο είναι εφικτό να προβλέψουν ποιες δυνητικές μεταλλάξεις θα καταστήσουν τον ιό SARS-CoV-2 ανθεκτικό στις θεραπείες και στα εμβόλια. Μάλιστα σε μία πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science περιγράφηκαν όλες οι πιθανές μεταλλάξεις με τις οποίες ο ιός θα μπορούσε να γίνει ανθεκτικός και σε μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία επιστρατεύονται ως θεραπευτικές επιλογές.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ακόμη ότι για να περιορίσουμε την πιθανότητα της περαιτέρω ανάπτυξης μεταλλαγμένων στελεχών που θα θέσουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, πρέπει αφενός μεν να αυξηθούν όσο γίνεται περισσότερο οι εμβολιασμοί και αφετέρου να τηρούνται τα μέτρα που μειώνουν τη μετάδοση του ιού.

Κλιματολογικές συνθήκες

Στο άρθρο: «A review of the impact of weather and climate variables to COVID-19: In the absence of public health measures high temperatures cannot probably mitigate outbreaks», Science of The Total Environment. που υπογράφει ερευνητική ομάδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Δ. Παρασκευής, Ε.Γ. Κωστάκη, Ν. Αλυγιζάκης, Ν. Θωμαΐδης, Κ. Καρτάλης, Σ. Τσιόδρας και Θ. Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ)) εξετάζεται η επίδραση μετεωρολογικών και κλιματικών μεταβλητών στην πανδημία COVID-19 μέσα από τη συνδυαστική ανάλυση ερευνητικών αποτελεσμάτων που έχουν δημοσιευθεί διεθνώς, από το Μάρτιο του 2020.

Από την ανάλυση διαπιστώθηκε ότι τα αποτελέσματα αναφορικά με την επίδραση των μετεωρολογικών και κλιματικών μεταβλητών στον κορονοϊό είναι αντικρουόμενα. Συγκεκριμένα, αν και οι περισσότερες μελέτες εντόπισαν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας (καθώς και άλλες μεταβλητές όπως η διάρκεια της ηλιοφάνειας, η υγρασία, κ.α.) οδηγεί στη μείωση του αριθμού των κρουσμάτων, όταν στην ανάλυση συμπεριλήφθηκαν και παράμετροι που αναφέρονταν στις παρεμβάσεις προστασίας δημόσιας υγείας (λ.χ. περιορισμός της κινητικότητας, αποστάσεις) τότε δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση μεταξύ των μετεωρολογικών και κλιματικών συνθηκών και του ιού.

Στην πραγματικότητα διαπιστώθηκε ότι τα περιοριστικά μέτρα έχουν πολύ ισχυρότερη επίδραση στην πορεία της πανδημίας σε σχέση με τις μετεωρολογικές ή κλιματικές συνθήκες, οι οποίες μπορούν να εξηγήσουν μόνο το 18% της διακύμανσης των περιστατικών. Άλλες σημαντικές παράμετροι που βρέθηκαν να σχετίζονται με τη μετάδοση του ιού ήταν τα επίπεδα της ανθρώπινης κινητικότητας καθώς και ο αριθμός των εισαγόμενων κρουσμάτων σε κάθε περιοχή.

Συμπερασματικά αν και η επίδραση του καιρού και του κλίματος στις μεταδόσεις κορονοϊού είναι πιθανή, η ακριβής επίδρασή τους δεν έχει προσδιοριστεί. Αντιθέτως, η αύξηση του αριθμού των περιστατικών κατά τη θερινή περίοδο σε χώρες με υψηλές εξωτερικές θερμοκρασίες, συνεπάγεται χωρίς αμφιβολία ότι, ελλείψει προστατευτικών μέτρων, οι μετεωρολογικές και κλιματικές συνθήκες δεν μπορούν να περιορίσουν αποτελεσματικά τη διασπορά του ιού.

Κατ’ οίκον περιορισμός

Η παραμονή κατ’ οίκον με τα μέλη του νοικοκυριού είναι ο καλύτερος τρόπος να παραμείνει ο κρονοϊός εκτός του σπιτιού. Ωστόσο, εάν ένας επισκέπτης πρέπει να σας επισκεφθεί, η βελτίωση του αερισμού (της ροής του αέρα) μπορεί να βοηθήσει να προλάβει τη συσσώρευση των ιικών σωματιδίων στον αέρα του σπιτιού. Ο καλός αερισμός, καθώς και τα υπόλοιπα προληπτικά μέτρα, όπως η τήρηση των σωματικών αποστάσεων τουλάχιστον 2 μέτρων και η χρήση μασκών προσώπου, είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την αποτροπή της μετάδοσης του ιού.

Ο κορονοϊός θα παραμείνει ανάμεσα μας

Σε πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό Nature αναφέρεται ότι ο κορονοϊός θα παραμείνει ανάμεσα μας και τι συνεπάγεται αυτό. Μετά από έναν χρόνο πανδημίας προκύπτει το εύλογο ερώτημα: πόσο μπορούμε να ελπίζουμε στην εξάλειψη της πανδημίας;

Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι σχεδόν απίθανο. Το επιστημονικό περιοδικό Nature έθεσε το συγκεκριμένο ερώτημα σε 100 ειδικούς που μελετούν τον κορονοϊό. Σχεδόν το 90% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι ο κορονοϊός θα καταλήξει να γίνει «ενδημικός» – γεγονός που μεταφράζεται ότι θα συνεχίσει να κυκλοφορεί τα επόμενα χρόνια σε διαφορετικές περιοχές της υφηλίου.

Η αδυναμία εξάλειψης του κορονοϊού δεν σημαίνει ότι ο αριθμός των θανάτων, των νοσούντων, ή τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα συνεχιστούν να υφίστανται στην κλίμακα που παρατηρείται σήμερα. Η μελλοντική πορεία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον βαθμό ανοσίας που αναπτύσσεται μέσω μόλυνσης, ή εμβολιασμού και επίσης πώς θα εξελιχθεί ο ιός.

Αν οι περισσότεροι άνθρωποι αναπτύξουν μακροχρόνια ανοσία στον ιό, είτε μέσω φυσικής μόλυνσης είτε μέσω εμβολιασμού, τότε δεν είναι πολύ πιθανό ο ιός να καταλήξει ενδημικός. Παρόλα αυτά η ανοσία φαίνεται να εξασθενεί μετά από ένα ή δύο χρόνια και ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιός μπορεί να εξελιχθεί και να διαφύγει της ανοσίας. Περισσότεροι από τους μισούς επιστήμονες θεωρούν ότι η εξασθένιση της ανοσίας θα είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που θα καταστήσουν τον ιό ενδημικό.

Αν τα εμβόλια εμποδίζουν τη μετάδοση – και εάν παραμείνουν αποτελεσματικά έναντι νεότερων μεταλλαγμένων στελεχών του ιού – είναι δυνατόν να μπορεί εξαλειφθεί ο ιός σε περιοχές που θα επιτευχθεί η ανοσία αγέλης. Ένα εμβόλιο που είναι αποτελεσματικό κατά 90% θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε τουλάχιστον 55% του πληθυσμού για να επιτευχθεί η προσωρινά η ανοσία αγέλης, εφόσον κάποια από τα περιοριστικά μέτρα παραμένουν σε ισχύ. Ένα εμβόλιο θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σχεδόν στο 67% των ανθρώπων για την επίτευξη της ανοσίας αγέλης εφόσον αρθούν όλα τα περιοριστικά μέτρα.

Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι ο κορονοϊός θα εξελιχθεί όπως η γρίπη. Η γρίπη μεταλλάσσεται με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με τον SARS-CoV-2, επιτρέποντάς να διαφεύγει από το ανοσιακό σύστημα. Αυτό είναι και ο λόγος που τα εμβόλια γρίπης πρέπει να επικαιροποιούνται κάθε χρόνο. Παρόμοια και ο κορονοϊός μπορεί να διαφεύγει της ανοσίας που αναπτύσσεται από τη φυσική μόλυνση, και πιθανόν και τα εμβόλια.

Το μέλλον του SARS-CoV-2 θα εξαρτηθεί, επίσης, από το αν μπορεί να δημιουργήσει “δεξαμενές” σε άγρια ζώα.

Η πορεία που θα ακολουθήσει ο SARS-CoV-2 στο μέλλον είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Στο προσεχές μέλλον η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων μέχρι την επίτευξη της ανοσίας αγέλης, μπορεί να περιορίσουν τις μεταδόσεις ή τη σοβαρότητα της νόσου. Αν όμως τα μέτρα για τη μείωση της εξάπλωσης περιοριστούν και αφήσουμε τον ιό ανεξέλεγκτο, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τις πιο δύσκολες μέρες της πανδημίας.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.