Politico: O νέος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός αποκαλύπτει τις αδυναμίες της φον ντερ Λάιεν

Όταν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξασφάλισε δεύτερη θητεία στην προεδρία της Κομισιόν στα τέλη του 2024, η αναμόρφωση του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ είχε ήδη αναγνωριστεί ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που επρόκειτο να αντιμετωπίσει.

Ο προϋπολογισμός, που καλύπτει την περίοδο 2028–2034, είναι ένα ναρκοπέδιο εσωτερικών συγκρούσεων και αντικρουόμενων απαιτήσεων: οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν θέλουν να αυξήσουν τις συνεισφορές τους, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά περισσότερα χρήματα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει πιεστική ανάγκη για επενδύσεις στην άμυνα, την ώρα που η περικοπή κονδυλίων από τους αγρότες είναι πολιτικά επικίνδυνη.

Παρόμοιες εντάσεις δεν είναι πρωτόγνωρες, όμως η Ευρώπη σήμερα είναι βαθιά πολωμένη. Και παρά την εντυπωσιακή επιστροφή της φον ντερ Λάιεν, η πολιτική της βάση αποδεικνύεται εύθραυστη – και ολοένα πιο ασταθής.

Όπως μεταδίδει σε ανάλυσή του το POLITICO, η ασαφής και καθυστερημένη παρουσίαση του σχεδίου προϋπολογισμού την περασμένη Τετάρτη δεν βοήθησε.

Καθυστερήσεις, εντάσεις και αδιαφάνεια

Οι διεργασίες είχαν ξεκινήσει μήνες πριν. Σύμφωνα με κοινοτικό αξιωματούχο, η φον ντερ Λάιεν και ο επικεφαλής του ιδιαίτερου γραφείου της, Μπγιόρν Ζάιμπερτ, ξεκίνησαν διαβουλεύσεις με τα κράτη-μέλη ήδη από τις αρχές του 2024, με στόχο να αποφύγουν μια σύγκρουση της τελευταίας στιγμής.

Ωστόσο, μόλις 48 ώρες πριν από την παρουσίαση, το κλίμα ήταν τεταμένο. Μέχρι τα μεσάνυχτα της Τρίτης, οι διευθυντές των 27 επιτρόπων διαπραγματεύονταν στο κτίριο Berlaymont, και συνέχισαν από τις 8 το πρωί της Τετάρτης. Οι ίδιοι οι επίτροποι συναντήθηκαν το μεσημέρι σε μια θυελλώδη σύσκεψη – που καθυστέρησε επί ώρες την παρουσίαση από τον Επίτροπο Προϋπολογισμού Πιοτρ Σεραφίν στο Ευρωκοινοβούλιο.

Η παρουσίαση έγινε τελικά με τέσσερις ώρες καθυστέρηση και συνοδεύτηκε από αμηχανία και αβεβαιότητα ως προς τους αριθμούς και τις μεθόδους υπολογισμού. Οι ευρωβουλευτές εμφανίστηκαν εξοργισμένοι, καθώς δεν είχαν λάβει καμία επίσημη ενημέρωση.

«Ελπίζουμε να φέρατε μαζί σας κάποιο έγγραφο, διότι το Σώμα αυτό δεν έχει ενημερωθεί», είπε ειρωνικά ο ευρωβουλευτής Σίγκφριντ Μουρεσάν στον Σεραφίν, με τον οποίο ανήκουν στο ίδιο πολιτικό κόμμα (ΕΛΚ).

Ακόμα και οι ίδιοι οι επίτροποι, σύμφωνα με πηγές, δεν γνώριζαν τους τελικούς αριθμούς παρά μόνο λίγες ώρες πριν.

Εσωτερική εξέγερση και πολιτικές υποχωρήσεις

Η προσέγγιση της φον ντερ Λάιεν –μια κεντρική διαχείριση με περιορισμένες διαρροές πληροφορίας– έχει δεχθεί έντονη κριτική. Αλλά αυτή ήταν η πρώτη φορά που οι εσωτερικές εντάσεις βγήκαν στην επιφάνεια. Επίτροποι από διαφορετικά πολιτικά στρατόπεδα την ανάγκασαν να κάνει πίσω.

Η αρχική της ιδέα να συγχωνευθούν ταμεία και να συνδεθεί η εκταμίευση με μεταρρυθμίσεις από τις εθνικές κυβερνήσεις συνάντησε σθεναρές αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις οδήγησαν σε μια άτυπη συμμαχία ανάμεσα σε αγρότες, περιφέρειες και ευρωβουλευτές, που απείλησαν τα σχέδιά της.

Ο Επίτροπος Γεωργίας, Κριστόφ Χάνσεν, κατάφερε να διασώσει 300 δισ. ευρώ για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, καθησυχάζοντας τις κινητοποιήσεις των αγροτών.

Η Επίτροπος Κοινωνικών Δικαιωμάτων Ροξάνα Μινζάτου απέτυχε να εξασφαλίσει συγκεκριμένο ποσό για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, αλλά κέρδισε τη δέσμευση ότι το 14% του συνολικού προϋπολογισμού θα κατευθυνθεί στην κοινωνική πολιτική.

Παράλληλα, ο Ιταλός επίτροπος Ραφαέλε Φίτο, αρμόδιος για τη συνοχή και τις μεταρρυθμίσεις, απέκρουσε πρόταση που θα ενίσχυε τον ρόλο των εθνικών κυβερνήσεων εις βάρος των περιφερειών. Κατάφερε να διασφαλίσει 218 δισ. ευρώ για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές.

Μια δύσκολη αρχή για μια δύσκολη θητεία

Η φον ντερ Λάιεν είχε ήδη ξεκινήσει τη δεύτερη θητεία της με δυσκολίες: αντιμετώπισε πρόταση μομφής στο Ευρωκοινοβούλιο, κατηγορήθηκε ότι συνεργάστηκε με την ακροδεξιά για να περάσει νομοθεσία και ηττήθηκε στο δικαστήριο για το σκάνδαλο με τα SMS στο πλαίσιο των συμβάσεων εμβολίων με την Pfizer.

Τα επόμενα δύο χρόνια διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό αναμένεται να είναι εξαιρετικά δύσκολα – και το ξεκίνημα μόνο εύκολο δεν ήταν.