Η αριθμητική της πείνας: Πώς η Γάζα λιμοκτονεί με σχέδιο

Οι εξισώσεις της πείνας στη Γάζα είναι απλές. Οι Παλαιστίνιοι δεν μπορούν να φύγουν, ο πόλεμος έχει καταστρέψει την αγροτική παραγωγή, και το Ισραήλ έχει απαγορεύσει την αλιεία. Έτσι, σχεδόν κάθε θερμίδα που καταναλώνεται πρέπει να εισαχθεί από έξω.

Το Ισραήλ γνωρίζει πόση τροφή χρειάζεται. Για δεκαετίες, υπολόγιζε τις ποσότητες που έμπαιναν στη Γάζα, ασκώντας πίεση χωρίς -υποτίθεται- να φτάσει σε λιμό.

Όπως είχε δηλώσει το 2006 ανώτερος σύμβουλος του τότε πρωθυπουργού Εχούντ Ολμέρτ: «Η ιδέα είναι να βάλουμε τους Παλαιστινίους σε δίαιτα, αλλά όχι να τους αφήσουμε να πεθάνουν από την πείνα».

Δύο χρόνια αργότερα, ισραηλινό δικαστήριο διέταξε τη δημοσιοποίηση εγγράφων που περιείχαν αυτούς τους μακάβριους υπολογισμούς.

Ο οργανισμός COGAT, που μέχρι και σήμερα ελέγχει τις ανθρωπιστικές ροές προς τη Γάζα, είχε τότε υπολογίσει ότι οι Παλαιστίνιοι χρειάζονται κατά μέσο όρο 2.279 θερμίδες την ημέρα ανά άτομο, ποσότητα που μεταφράζεται σε περίπου 1,836 κιλά τροφής.

Οι σημερινοί αριθμοί είναι ακόμη πιο χαμηλοί

Σήμερα, ανθρωπιστικές οργανώσεις ζητούν ελάχιστα βασικά αποθέματα: 62.000 μετρικούς τόνους ξηρής και κονσερβοποιημένης τροφής μηνιαίως, για 2,1 εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή περίπου 1 κιλό τροφή την ημέρα για κάθε άτομο.

Καθώς η Γάζα έχει βυθιστεί σε κατάσταση λιμού φέτος το καλοκαίρι, Ισραηλινοί αξιωματούχοι είτε αρνούνται την ύπαρξη μαζικής πείνας, είτε ισχυρίζονται -χωρίς αποδείξεις- ότι η Χαμάς κλέβει και αποθηκεύει την ανθρωπιστική βοήθεια, είτε κατηγορούν τον ΟΗΕ για αποτυχία στη διανομή, δείχνοντας φωτογραφίες με παλέτες βοήθειας που περιμένουν στη μεθόριο.

Παράλληλα, επικαλούνται τις αιματηρές και χαοτικές διανομές τροφίμων από τον οργανισμό Gaza Humanitarian Foundation (GHF) -μια νεοσύστατη πλατφόρμα logistics με αμερικανική και ισραηλινή στήριξη- ως «απόδειξη» ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν πρόσβαση σε τροφή.

Ωστόσο, τα ίδια τα επίσημα ισραηλινά δεδομένα δείχνουν ότι στη Γάζα συντελείται λιμός. Σύμφωνα με τα αρχεία του COGAT, μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου εισήχθησαν μόλις 56.000 τόνοι τροφίμων  -λιγότερο από το ένα τέταρτο των ελάχιστων αναγκών για εκείνη την περίοδο.

Ακόμα κι αν όλο το αλεύρι του ΟΗΕ είχε παραδοθεί σωστά και ο GHF είχε επιτύχει δίκαιη διανομή, η πείνα θα ήταν αναπόφευκτη. Οι Παλαιστίνιοι απλώς δεν είχαν αρκετό φαγητό.

Η Επιτροπή Επισκόπησης Λιμού (Famine Review Committee), ανεξάρτητο σώμα εμπειρογνωμόνων, δήλωσε πως οι αποστολές τροφίμων ήταν «κατάφωρα ανεπαρκείς» και κατονόμασε τον GHF ως μέρος του προβλήματος.

«Η ανάλυσή μας δείχνει ότι ακόμη και αν το σύστημα διανομής λειτουργούσε χωρίς τη βία που έχει καταγραφεί, το σχέδιο του GHF θα οδηγούσε μαζικά σε λιμό», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η προσωρινή παύση και η επιστροφή στην πείνα

Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο η Γάζα ήταν υπό πλήρη πολιορκία, με μηδενική είσοδο τροφίμων. Τον Μάιο, ο Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι θα ξανάρχιζαν οι αποστολές λόγω διεθνούς πίεσης για την «κρίση πείνας».

Ωστόσο, οι εισροές ήταν ισχνές. Μόλις λίγες εβδομάδες βοήθειας, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, ήταν αρκετές για να αποτραπεί προσωρινά ο λιμός. Όμως, από τον Μάιο, η επιστροφή τροφίμων έγινε σε ποσότητες που απλώς επιβράδυναν την πείνα, δεν την ανέκοψαν.

Δύο μήνες μετά, όπως γράφει ο Guardian, το μέγεθος της ανθρωπιστικής κρίσης έχει προκαλέσει νέο κύμα διεθνούς κατακραυγής. Ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε να σταλεί «κάθε γραμμάριο τροφής» στα λιμοκτονούντα παιδιά.

Ο Νετανιάχου υποσχέθηκε μόνο «ελάχιστη» επιπλέον βοήθεια. Ο αριθμός των φορτηγών έχει αυξηθεί, αλλά παραμένει μακριά από το αναγκαίο ελάχιστο – πόσο μάλλον για να αντιστραφεί η κρίση.

Οι ρίψεις τροφίμων από αέρος -μια λύση που εφαρμόζεται μόνο σε έσχατες συνθήκες- επανεκκίνησαν με τη συμμετοχή της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και των ΗΑΕ.

Όμως πρόκειται για δαπανηρή και αναποτελεσματική μέθοδο. Πέρυσι, τουλάχιστον 12 άνθρωποι πνίγηκαν προσπαθώντας να ανακτήσουν τρόφιμα από τη θάλασσα, ενώ άλλοι πέντε σκοτώθηκαν όταν παλέτες έπεσαν πάνω τους.

Σύμφωνα με ισραηλινά στοιχεία, στους πρώτους 21 μήνες πολέμου πραγματοποιήθηκαν 104 πτήσεις, που αντιστοιχούν σε μόλις τέσσερις ημέρες τροφής για τη Γάζα – με κόστος δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Τα ίδια χρήματα, αν είχαν δαπανηθεί για χερσαία μεταφορά, θα είχαν προσφέρει πολύ περισσότερα.

Αλλά το τίμημα των ρίψεων δεν είναι μόνο οικονομικό. Επιτρέπουν στο Ισραήλ και τους συμμάχους του να παρουσιάζουν τον λιμό ως πρόβλημα logistics και όχι ως κρίση που προκλήθηκε από κρατική πολιτική.

Η πείνα ως όπλο πολέμου

Σε άλλες συγκρούσεις, οι ρίψεις τροφίμων αποτελούν τελευταία λύση όταν οι ένοπλες δυνάμεις ή η γεωγραφία καθιστούν αδύνατη τη χερσαία πρόσβαση. Στη Γάζα, το μόνο εμπόδιο είναι οι ισραηλινές απαγορεύσεις που επιβάλλονται από μια χώρα που είναι σύμμαχος πολλών δυτικών κρατών και εξοπλισμένη με βρετανικά και αμερικανικά όπλα.

Δύο οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εδρεύουν στο Ισραήλ ανακοίνωσαν αυτή την εβδομάδα ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα. Τα στοιχεία που παραθέτουν περιλαμβάνουν την εργαλειοποίηση της πείνας. Η B’Tselem έκανε λόγο για «επίσημη και ανοιχτά διακηρυγμένη πολιτική» μαζικού λιμού.

Το ισραηλινό κράτος γνωρίζει πολύ καλά πόση τροφή χρειάζονται οι Παλαιστίνιοι για να επιβιώσουν και πόση εισέρχεται στη Γάζα. Στο παρελθόν, τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνταν για να διατηρηθεί η πείνα σε «ελεγχόμενο» επίπεδο.

Σήμερα, το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις θερμίδες που χρειάζονται οι κάτοικοι της Γάζας και την τροφή που τους επιτρέπεται να λάβουν από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα, αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι οι ισραηλινές αρχές εφαρμόζουν μια εντελώς διαφορετική εξίσωση.

Και δεν μπορούν να μεταθέσουν την ευθύνη αυτού του ανθρωπογενούς λιμού σε κανέναν άλλον, ούτε εκείνοι, ούτε οι σύμμαχοί τους.