Καλώδιο: Ποιες ελληνικές υποχρεώσεις “βλέπει” η Λευκωσία και τι περιμένει η Αθήνα

Παράθυρο αισιοδοξίας για τήρηση των υποχρεώσεων της Κύπρου στην υπόθεση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector, γεγονός που θα σήμαινε ότι το project μπορεί να δοκιμάσει τα επόμενα πολλά βήματα που απαιτούνται για την υλοποίησή του, άφησαν χθες οι δηλώσεις  ου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη. Κι αυτό, παρότι στη συνέχεια ήρθαν νέες καθαρές αρνήσεις από την πλευρά του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού, αλλά και “αποσαφηνίσεις” του κυβερνητικού εκπροσώπου Γιάννη Αντωνίου που μάλλον θόλωσαν περαιτέρω τα πράγματα.

Συγκεκριμένα, ο κ. Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι απόλυτα δεσμευμένη στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, το οποίο χαρακτήρισε γεωστρατηγικής σημασίας. Τόνισε ότι η Λευκωσία θα εκπληρώσει στο ακέραιο τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και εξέφρασε την ελπίδα όλοι οι εμπλεκόμενοι να πράξουν το ίδιο.

Οι δηλώσεις Χριστοδουλίδη ήρθαν ως σχόλιο στα όσα είπε από τη ΔΕΘ ο Έλληνας πρωθυπουργός. Ο κ. Μητσοτάκης έχει καλέσει την Κύπρο «να αποδείξει έμπρακτα ότι το έργο αυτό το θέλει», εκτιμώντας ότι σύντομα θα έχουμε «καθαρή ορατότητα» από την Κύπρο ότι αυτό το έργο το θέλει και το εννοεί και «θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στα επόμενα στάδια».

Πρώτα οι έρευνες βυθού και μετά οι πληρωμές

Το θέμα των δεσμεύσεων της ελληνικής πλευράς (και ειδικότερα του ΑΔΜΗΕ ως φορέα υλοποίησης του έργου) που θα πρέπει να εκπληρωθούν προκειμένου να προχωρήσει η Κυπριακή κυβέρνηση στην απόφαση για πληρωμή των πρώτων 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ, θέμα στο οποίο αναφέρθηκε στις δηλώσεις του ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης, έχει τεθεί κατ’ επανάληψη το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση της Κύπρου.

Τι εννοούν όμως οι Κύπριοι αξιωματούχοι αναφερόμενοι σε ελληνικές υποχρεώσεις;

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν άλλες ελληνικές εκκρεμότητες, αλλά και με βάση όσα αφήνουν να εννοηθούν οι δηλώσεις που έρχονται από τη Λευκωσία, όπως οι χθεσινές του Κυβερνητικού εκπροσώπου Γιάννη Αντωνίου, εκείνο που οφείλει να κάνει η ελληνική πλευρά και δεν το έχει κάνει ακόμα είναι να προχωρήσει στις μελέτες βυθού, δηλαδή τις μελέτες που θα πραγματοποιούσε στα διεθνή ύδατα το ερευνητικό σκάφος που «σταμάτησαν» πέρυσι οι Τούρκοι στην Κάσο.

Τη στιγμή ωστόσο που η ελληνική κυβέρνηση εμφανιζόταν αποφασισμένη να «βγάλει» εκ νέου ερευνητικό σκάφος και να προχωρήσει τις απαραίτητες μελέτες παρά την αντίδραση της Άγκυρας, ήρθαν οι δηλώσεις Κεραυνού να αμφισβητήσουν τη βιωσιμότητα, συνεπώς και τη σκοπιμότητα του έργου.

Μετά από αυτές τις εξελίξεις, η ελληνική κυβέρνηση (που έχει βεβαίως τον πρώτο και τελευταίο λόγο για τέτοια θέματα που ενέχουν γεωπολιτικό ρίσκο και αφορούν τις διπλωματικές και άλλες σχέσεις με την Τουρκία) θεωρεί τώρα, όπως σημείωσε ρητά ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ότι για να εκδώσει η Ελλάδα Navtex και να «βγάλει» πλοίο που θα προχωρήσει τις ερευνητικές μελέτες, «πρέπει πρώτα η Κύπρος να αποδείξει έμπρακτα ότι θέλει πράγματι το έργο».

Συνεπώς, αυτή τη στιγμή, η Λευκωσία έχει τη «γραμμή» πρώτα να γίνουν από την Ελλάδα οι έρευνες βυθού στα διεθνή ύδατα και μετά να ξεκινήσει η Κύπρος να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της (και αυτό στη θετικότερη περίπτωση, καθώς υπάρχει και η γραμμή Κεραυνού που λέει ουσιαστικά ότι πρέπει να σταματήσει το project γιατί δεν «βγαίνει»).

Από την άλλη, η ελληνική «γραμμή» είναι ότι πρέπει πρώτα η Κύπρος να αρχίσει να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της, ώστε να αποδείξει ότι θέλει το έργο, και μετά να αναληφθεί από την Αθήνα το γεωπολιτικό ρίσκο της εξόδου στα διεθνή ύδατα.

Οι υποχρεώσεις που πρέπει να εκπληρώσει η Κύπρος

Η πληρωμή προς τον ΑΔΜΗΕ των πρώτων 25 εκατ. ευρώ που είναι το εγκεκριμένο έσοδο που έχει αποφασίσει η Ρυθμιστική Αρχή Κύπρου για το 2025, είναι σίγουρα η πρώτη κίνηση που αναμένει η ελληνική πλευρά από την Κύπρο. Ωστόσο η κίνηση αυτή, σύμφωνα με ανώτατες πηγές του ΑΔΜΗΕ, «μπορεί να είναι αυτονόητη, αλλά δεν είναι ούτε επαρκής, ούτε η μόνη υποχρέωση της κυπριακής πλευράς».

Αντίθετα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι πολιτικές και ρυθμιστικές εκκρεμότητες είναι αρκετές και ταυτόχρονα καθοριστικές, καθώς διαμορφώνουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο ΑΔΜΗΕ ως φορέας υλοποίησης, θα έρθει σε επαφή με τις πηγές χρηματοδότησης του έργου, ακόμα και με υποψήφιους μετόχους.

Ειδικότερα:

1. Εκκρεμεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) η αναγνώριση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών του έργου που έχει κάνει μέχρι σήμερα ο ΑΔΜΗΕ. Η ΡΑΕΚ έχει αναγνωρίσει λιγότερο από το ένα τρίτο των επενδυτικών δαπανών που έχουν ήδη γίνει (συγκεκριμένα έχει αναγνωρίσει μόλις 82 εκατ. ευρώ έναντι 250 εκατ. ευρώ που έχουν δαπανηθεί). Αντίθετα, η ελληνική ΡΑΑΕΥ έχει ήδη εγκρίνει προϋπολογιστικά το συνολικό σχετικό ποσό. Συνεπώς, θα πρέπει και η ΡΑΕΚ να λάβει την αντίστοιχη με τη ΡΑΑΕΥ απόφαση. Ο ΑΔΜΗΕ έχει ενημερώσει την Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν, εξηγώντας την κρισιμότητα του θέματος σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση που απαιτείται από εδώ και πέρα προκειμένου να καταστεί δυνατό να συνεχιστεί το έργο.

2. Εκκρεμεί η απόφαση της ΡΑΕΚ για τον καθορισμό των μοναδιαίων χρεώσεων της γραμμής για τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου για το 2025 ώστε να ανακτηθούν και αποδοθούν στον ΑΔΜΗΕ τα 25 εκ. ευρώ που αποτελούν το εγκεκριμένο έσοδο για το 2025 από την Ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου. Την απόφαση αυτή «μπλοκάρει» ως γνωστόν ο Υπουργός Οικονομικών της Κύπρου.

3. Εκκρεμεί η έγκριση του λειτουργικού κόστους του έργου (opex) για το έτος 2025 από τη ΡΑΕΚ και τη ΡΑΑΕΥ (απαιτείται κοινή απόφαση που η κυπριακή πλευρά αρνείται να συνυπογράψει).

4. Εκκρεμεί η έγκριση από τη ΡΑΑΕΥ και τη ΡΑΕΚ του πρόσθετου κόστους του έργου που προέκυψε εντός του έτους 2025 από λόγους που δεν βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής του ΑΔΜΗΕ (σταλίες πλοίων). Παρότι οι ρυθμιστές έστειλαν επί της αρχής έγκριση στη συνέχεια υπαναχώρησαν στην έκδοση κοινής απόφασης πάλι επειδή διαφωνεί η κυπριακή πλευρά.

5. Εκκρεμεί η έκδοση των αποφάσεων της ΡΑΕΚ για τη μεταβίβαση των Αδειών κυριότητας και Διαχείρισης του έργου στον ΑΔΜΗΕ. Η ΡΑΕΚ δεσμεύτηκε από το καλοκαίρι ενώπιον της ΕΕ στην άμεση έκδοσή τους  αλλά η μεταβίβαση αυτή, που αποτελεί προαπαιτούμενο για την πληρωμή ποσών προς τον ΑΔΜΗΕ δεν έχει γίνει.